CIA'in açıklanan işkence raporunda yer alan bazı detayları, Amerikalı araştırmacı Igor Volsky sıraladı. Yazısının başlığına 'CIA'in işkence dosyasında 17 utanç verici durum' koyan Volksy, örgütün birçok işkence yönteminden Beyaz Saray ve Senato'nun haberdar olduğunu da detaylarıyla ortaya koydu. İşte thinkprogress.org sitesinde yayınlanan o yazı...

Senato İstihbarat Komitesi’nin CIA’in uyguladığı işkencelerle ilgili geniş kapsamlı raporu, Beyaz Saray’ın ve Millet Meclisi’nin düzenli olarak yanıltıldığını ortaya koyuyor. Bu bilgiler tutuklulardan elde edildi. Kullanılan teknikler daha önce doğruluğu kabul edilmiş olanlardan çok daha etkili. 

ABD Eski Başkanı George W. Bush, “hükümetinin insanlarına işkence yapmadığı” konusunda ısrarcıydı. Kendisine bağlı olan istihbaratın Amerikan topraklarındaki, başta Usame bin Ladin olmak üzere, terörü engellemek ve düşmanın öncelikli hedefini zapt etmek için bir araç olduğunu iddia etmişti. Fakat Komite’nin beş yıllık soruşturması ve CIA’in altı milyondan fazla belgesini incelemesi, tüm bu iddiaların yanlış olduğunu ortaya çıkardı.

CIA “her zaman kendileri için oluşturdukları yüksek standartlara göre yaşamadığını” ve programı nasıl uygulayacakları hakkında, özellikle “ilk zamanlarda, CIA’in henüz hazır olmadığı ve gerekli ana yetkilerinden mahrum olduğu zamanlarda hatalar yaptıklarını” kabul etti. CIA yine de, “bu raporun, programın resmi kaydı olarak geçerli olabilmesi için birçok hata içerdiği” ve “kurumun değerlendirmesinin manipüle etmek amacıyla, önceden hesaplanmış bir çaba olduğu ve kasıtlı olarak yanlış bir şekilde sunulduğu” konusunda diretti.

Cumhuriyetçiler de benzer bir şekilde kurumu eleştirilerden korumak amacıyla, raporun “ideolojik olarak hareket edilerek hazırlandığını ve tarihsel olayları çarpıttığını” iddia etti.

Senatör Mitch McConnell ve Senato İstihbarat Seçilmiş Komitesinin Başkan Yardımcısı Saxby Chambliss, “CIA’in Tutuklama ve Sorgulama Programı oluşumunun, önemli el-Kaide teröristlerini belirlemek ve ele geçirmek, süregitmekte olan planlarını engellemek ve Usame Bin Ladin’i indirmek için elde ettiği kayda değer istihbarat bilgilerinin bize yardımları yadsınamaz” açıklamasını yaptı.

Aşağıda, Komite raporundaki en çok karşı çıkılan bulguların bir kısmını bulabilirsiniz:

1- CIA işkenceyi nihayetinde Usame Bin Ladin’i yakalamaya yardımcı olan kuryeye uygulamamıştır.

“Abu Ahmed al-Kuwaiti (Usama bin Ladin’in kimliğinin saptanması takip edilmesi ile Usama bin Ladin’in ölümüyle sonuçlanan operasyon konularında kolaylaştırıcı yardımlarda bulunan kurye) hakkındaki en doğru bilgi “CIA tutuklularından elde edilmiştir ve bu bilgileri özellikle henüz CIA’in geliştirdiği sorgulama tekniklerine maruz kalmayan bir CIA tutuklusu sağlamıştır. Ve CIA’in geliştirdiği sorgulama tekniklerine maruz kalan tutuklular alıkonulmuş ve Abu Ahmed al-Kuwaiti hakkında uydurma bilgiler vermişlerdir.” (Sayfa 379)

2- CIA çalışanları işkence tekniklerine karşı çıktılar fakat CIA Genel Merkezi tarafından devam etmek için “görevlendirildiler”.

“CIA’in geliştirdiği sorgulama tekniklerinin sürekli kullanımı CIA çalışanlarını rahatsız etti. Bu CIA çalışanları, CIA’in geliştirdiği sorgulama tekniklerini Abu Zubaydah için kullanmaya karşı çıktılar. Ama CIA Genel Merkezi tarafından bu teknikleri kullanmaya devam etmek için görevlendirildiler.” Takımdaki birkaç kişi gözyaşlarına boğuldu ve bu kişilerin nefesleri kesildi; oldukça derinden etkilendiler. (sayfa 473)

3 - CIA’e işkence teknikleri yaratma konusunda yardım eden iki psikolog, 81 milyon doların üzerinde gelir elde etti.

“2006’da CIA’in ana anlaşmasının psikologlar tarafından şekillenen değeri, tüm seçeneklerinin icra edilmesi ile birlikte 180 milyon doları aştı. Bu psikologlar 2009’da anlaşma son bulmadan önce 81 milyon dolar elde ettiler. 2007’de CIA, kurumu ve çalışanlarını program dışında gelişen yasal mesuliyetten korumak için çok yıllık bir “zararı karşılama anlaşması” sağladı. CIA o zamandan beri, anlaşmaya uygun olarak, 1 milyondan fazla ödemede bulundu.” (Sayfa 11)

4 - Colin Powell CIA sorgulama metotlarıyla ilgili bilgilendirilmedi çünkü öğrenseydi sinirden “deliye dönebilirdi”.

“Beyaz Saray’ın emri doğrultusunda, devlet ve savunma sekreterlikleri (Milli Güvenlik Konseyi ilkesi ile) Kasım 2003’e kadar, program detayları hakkında bilgilendirilmediler. Temmuz 2003’te CIA’in bir iç mailleşmesinde şöyle yazıyordu ‘…Beyaz Saray, Sekreter Powell’ın, neler yapıldığı hakkında bilgilendirilirse sinirden deliye döneceğinden aşırı derecede kaygılanmaktadır.’ Dışişleri Bakan Yardımcısı Armitage, onun ve Sekreter Powell’ın, Milli Güvenlik Konseyi düzenleme sürecinin ayrı tutuldukları konusunda yakınmaktadır.” (sayfa 7)

5 - CIA tutuklular üzerinde rektal beslenme yöntemine başvurdu.

“En az beş CIA tutuklusu, herhangi bir belgelenmiş medikal gereklilik olmaksızın “rektal rehidrasyon” ya da rektal beslenme yöntemine maruz kaldı. Majid Khan’ın “öğle yemeği tabağı”, püre haline getirilmiş humus, soslu makarna, kuruyemiş ve kuru üzümden oluşuyordu ve rektal yolla verilmekteydi.” (sayfa 4)

6 - CIA liderliği, işkence seansı sırasında bir tutukluyu öldüren bir yetkilisini cezalandırmayı geri çevirdi.

“CIA Genel Müfettişi iki özel durumda “görevi kötüye kullanma” tespit etti fakat mesuliyet tavsiye kararı üst düzey CIA liderliği tarafından reddedildi. Bir örnekte, COBALT’ta bir CIA tutuklusunun ölümü söz konusu olmuştur. CIA Genel Merkezi, bu görevliye dair herhangi bir disiplin işlemi uygulamamaya karar verir. O dönemde, yanlış tutuklamayla ilgili olan bir başka örnekte, CIA yetkilisine herhangi bir eylemde bulunulmamıştır çünkü “Direktör şiddetli bir şekilde, belirsizlikle dolu böyle bir işte, hataların kaçınılmaz olduğuna inanmaktadır.” Hiçbir durumda idari faaliyet CIA yönetimi çalışanına karşı bir tutum sergilememiştir. (sayfa 14)

7 - CIA masum insanlara işkence yaptı.

“CIA’in program boyunca hapsettiği, bilinen 119 tutukludan, en az 26’sı haksız yere tutulmaktaydı. Tutuklular sık sık, CIA’in tutuklanmaması gerektiğini belirlemesinden aylar sonra bile gözaltında kalmayı sürdürdü. Diğer Khalid Sheikh Mohammed yalanları CIA’i daha sonra masum oldukları kanaatine varılan şüpheli teröristleri yakalama ve tutuklamaya yönlendirdi.” (sayfa 485)

8 - Akli dengesi yerinde olmayan bir kişi ailesine baskı yapmak için kullanıldı.

“CIA’in tutukladığı ve akli dengesi yerinde olmayan bir kişi, yalnızca ailesinden bir kişiden bilgi sağlamak amacıyla kullanıldı, iki kişi yabancı istihbarat irtibatları ve eski CIA kaynakları için kullanıldı. İki kişi ise yalnızca el-Kaide bağlantılı olması nedeniyle bilgi elde etmek için kullanıldı; bu bilgiler CIA’in geliştirdiği sorgulama tekniklerine maruz kalan bir CIA tutuklusu tarafından verildi.” (sayfa 12)

9 - CIA “kamuoyunu şekillendirmek” için kasıtlı olarak medyayı yanlış yönlendirdi. “CIA’in Kamu İşleri Müdürlüğü ve üst düzey CIA yetkilileri; kamu eleştirisini engellemek, kamuoyunu şekillendirmek ve CIA’in tutuklama ve sorgulama otoritesini ve mali programını kısıtlayacak potansiyel anayasal eylemlerden sakınmak için, medyanın seçilmiş üyelerine yönelik, CIA’in Tutuklama ve Sorgulama Programı hakkında bazı gizli bilgilerin paylaşması için düzenlemeler yapıldı. (sayfa 8)

10 - CIA çalışanları tutukluları ölümle ve annelerine tecavüz etmekle tehdit etti.

“CIA çalışanları ayrıca en az üç tutukluyu ailelerine zarar vermekle tehdit etti. Bu tehdit, tutukluların çocuklarına zarar verme, annelerine tecavüz etme ve annelerinin boğazını kesmeye yönelik tehditleri içeriyordu.” (sayfa 4)

11 - CIA, doğruluğu kanıtlanmış olsa bile, işkence yapıldığına dair ele geçirilen bilgileri reddediyor.

“KSM’in CIA gözaltısındaki ilk gününde çıkardığı, Pakistanlı/İngiliz bir dedektifin kesin betimlemesini de içeren raporu, CIA tutukluların sağladığı yanlış ve değersiz bilgiler olduğuna inanarak, bilgi toplamanın “ıskarta aşaması”nda olduğunu söylemiş ve reddetmiştir.” (sayfa 82)

12 - CIA işkence teknikleri sahte mezarları ve böcek kullanımını da içeriyordu.

“(1) Dikkat aralığı, (2) duvar örme, (3) yüz tutma, (4) surata tokat atma, (5) krampa maruz bırakma, (6) duyu uyaranlarından mahrum bırakma, (7) stres yaratma, (8) uykudan mahrum bırakma, (9) su işkencesi, (10) bebek bezi kullanma, (11) böcek kullanma, (12) sahte mezar.” (sayfa 32)

13 - Bazı sorgulayıcılar cinsel saldırıda bulunduklarını itiraf ettiler.

“Komite, CIA’in Tutuklama ve Sorgulama Programı’nı da kapsayan çeşitli CIA yetkilileri ve taraflarıyla bağlantılı CIA kayıtlarını gözden geçirdi. Bunların çoğu sorgulamaları yürütmekle görevliydi. Komite, birçok çalışanın arka planında oldukça onur kırıcı bilgiler olduğunu belirledi. Bu bilgiler onların istihdam edilmek, gizli bilgilere erişmek ve CIA sorgulamasına katılımları için uygunluğunu sorgulamıştır. Neredeyse tüm olaylarda, onur kırıcı bilgiler, bu kişileri görevlendiren yetkililer tarafından bilinmekteydi. Bu yetkililer diğer meselelerin arasında, tutukluları uygunsuz bir şekilde sorgulama, sinir yönetimi ve cinsel istismarda bulunmuşlardır.” (sayfa 59)

14 - Bir sorgulayıcı Rus ruleti oynamıştır.

“Bir CIA ajanı, tutukluya Rus Ruleti oynatarak bilgi almaya çalıştı.” (sayfa 424)

15 - CIA yanlışlık kendi muhbirine işkence uyguladı.

“2004 baharında, iki tutuklunun CIA gözaltı merkezine transfer olmasından sonra, CIA sorgulayıcıları, CIA’in geliştirdiği sorgulama tekniklerini iki tutukludan birine uygulamayı teklif etti ve CIA Genel Merkezi kabul etti. Çünkü böylelikle bir tutuklu diğer tutuklunun söylediklerinin tutarsızlıklarını tespit edebilecekti. İki tutuklu yaklaşık olarak 24 saatini zincirlenmiş bir şekilde geçirdikten sonra, uyku yoksunluğu halindeyken, CIA Genel Merkezi, tutukluların eski CIA kaynağı olduğunu onayladı. İki tutuklu CIA ile birçok vesileyle, CIA’i kendi faaliyetleri hakkında bilgilendirmek ve istihbarat sağlamak için irtibat kurmaya çalışmıştı.” (sayfa 424)

16 - CIA tutuklulara zindanda işkence yaptı.

“CIA gözaltı mekanlarının şartları kötüydü ve özellikle kasvetli olarak hazırlanmıştı. CIA’in COBALT’taki tutukluları sürekli karanlığa maruz kalıyorlar ve durmaksızın izole edilmiş hücrelere zincirleniyorlardı. Bu hücrelerde sadece kısık bir ses veya müzik ve dışkılamak için yalnızca bir kova vardı. Olanakların yoksunluğu tutukluların ölmesine sebep oluyordu. Baş sorgulayıcı COBALT’ı bir “zindan” olarak tanımlıyor. Bir başka üst düzey CIA yetkilisi COBALT’ın kendisinin geliştirdiği bir sorgulama tekniği olduğunu iddia ediyor.” (sayfa 4)

17 - CIA işkence programı için yüzlerce milyon dolar harcadı.

“CIA kayıtları, CIA Gözaltı ve Sorgulama Programı’nın personel dışı harcamalarının 300 milyon doların üzerinde olduğunu gösterdi. Hükümeti gizlice, CIA için yeni gözaltı merkezleri oluşturmaya ya da var olan merkezlere olan desteğini arttırması için teşvik etmek adına, CIA yabancı hükümet yetkililerine milyon dolarlarca nakit ödeme yaptı.” (sayfa 16)

Dünya Bülteni için çeviren: Cansu Gürkan
Kaynak: thinkprogress.org/ İgor Volsky