Çocuk gelişimindebazı kritik dönemler vardır. Gelişimin büyük oranda gerçekleştiği bu dönemleri iyi değerlendirmezsek, kaçan fırsat bir daha geri gelmez. İnsanlarda beyin gelişimi için kritik dönem ilk 6 yıldır. Beyin bu dönemde yüzde 90 oranında gelişimini tamamlar. Dolayısıyla çocuğunuzun zihinsel gelişimini dert ediyorsanız, sosyal hayatta başarılı, kendisini ifade etmede sorun yaşamayan birey yetiştirmek istiyorsanız, size önemli bir yatırım aracını söylüyorum; yatırım deyince hemen çekinmeyin, bu yatırımda maddi sermayeye gerek yok!Öyle bankahesabı, arsa, altın yatırımından söz etmiyorum. Onlardan daha önemli olan bir yatırım,‘'çocuklarda kelime hazinesi'' evet evet yanlış duymadınız en önemli yatırım çocuğun kelime hazinesinin geliştirilmesidir. Çünkü son zamanlarda yapılan araştırmalarda çocuklarda zekâ demek, kelime hazinesinin zenginliği demek olarak anlaşılıyor.

 Bu konuda yapılan araştırmalara baktığımızda;

Araştırmacı Hart ve Risley, konuşmayı yeni öğrenen 42 bebeği ve onların ailelerini takip etti. Aileler farklı ekonomik ve eğitim düzeylerinden geliyordu. Çocukları 7 aylıktan 3 yaşına kadar her ay bir saat süreyle takip eden araştırmacılar, ebeveynlerin ve çocukların birbirleriyle ilişkisini ve çocukların maruz kaldıkları toplam kelimeleri gözlemledi. Araştırmacılar üst düzey meslek sahibi ailelerin çocuklarının saatte 2,150'den fazla kelime, orta sınıf ailelerinin çocuklarının ise yaklaşık 1,250 kelime duyduklarını buldu. Devlet desteği ile geçinen ailelerin çocukları ise 600 civarında kelimeye maruz kalıyordu. Araştırmanın sonunda 3 yaşındaki çocukların kelime hazinesinin, konuşma kalıplarının ve dile hâkimiyetlerinin yüzde 85'inin ailelerinden geldiği ortaya çıktı.

Bir diğer araştırmada: Araştırmacı Walker, 29 çocuk üzerinde yaptığı bir diğer çalışmada anaokuluna giden çocuklar arasındaki kelime hazinesi farkını ve bunun ileriki yıllar üzerindeki olası etkilerini araştırdı. Bu çocukları anaokulundan 3. sınıfa kadar takip ettim. Bulduğum şey şu oldu: Daha az kelime duyanlar, yıllar sonra da aynı dezavantajlı durumda kalıyordu. O çocukları nerede bulacağımı biliyordum. Sıklıkla koridorlarda takılıyorlardı ve davranış problemleri sergiliyorlardı.

Her iki araştırma sonucuna baktığımızda çocuğun kelime hazinesinin fazla olması onları eğitimde başarılı kılmakta. Aile içinde aktif iletişim olması halinde çocuğun kelime hazinesinin artmasında önemli rol oynadığını görmekteyiz. Yetişkinlerin, bebeklerle ve küçük çocuklarla olan etkileşimleri erken dil gelişimi üzerinde oldukça etkilidir.

NELER YAPILABİLİR

*Çocuğunuz ile sıklıkla konuşun. Birlikteyken gördüğünüz, yaptığınız, yapmakta olduğunuz şeyleri ona anlatın. Çocuğunuz çevresinde ona yönelik konuşmalara ne kadar çok maruz kalırsa kendi dil gelişimi de o kadar olumlu yönde etkilenecektir.

* Çocuklara uyarıcı açıdan zenginleştirilmiş ortamların sunulması, işlevsel oyuncaklarla zaman geçirmelerinin sağlanması, bu dönemdeki gelişimi büyük ölçüde artırıyor.

* Evinde zengin okuma-yazma gereçleri bulunan, büyük resimli kitaplarla çalışan, kendisine hikâye, masal anlatılan aile ortamından gelen çocuklar, okuma-yazma öğrenmenin ön koşulunu büyük ölçüde gerçekleştirmiş oluyorlar. 

*Çocuğunuza düzenli olarak yüksek sesle hikâye kitapları okuyun. Bu okumaları çocuğun anlaması şart değil. Çocuğunuza resimlerdeki karakterleri, nesneleri de göstererek isimlendirebilirsiniz.

*Çocuğunuz bir şeyi göstererek istediğinde, bu nesneyi ona isimlendirerek verin. Örneğin, kaşığı gösteriyor ise “kaşık mı istiyorsun” gibi konuşmalarla nesneleri ismi ile tekrarlayın.

*Çocuğunuz kendi okumaya başlasa da ona yüksek sesle kitap okumaya devam edin. Birlikte kitapevine giderek kitap seçebilirsiniz.

Sonuç olarak çocuğunuza yapacağınız en önemli yatırım onlarla konuşmak. Bunu onlara masal anlatarak, oynayarak, etrafı keşfederek, kitap okuyarak yapabiliriz.

Vesselam…