Çocukların fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal alanlardaki gelişimlerini takip etmek, çocuğun sağlıklı büyüme ve gelişme basamaklarını tamamlamasına yardımcı olmak adına oldukça önemlidir.

Peki çocukların yaş dönemlerine göre bu alanlarda kazandıkları/kazanmış olabilecekleri evrensel gelişim özellikleri nelerdir?

Her çocuk biriciktir ve gelişim basamaklarını kendi hazır oluş durumuna, genetik ve çevresel faktörlere göre tamamlayacaktır.

Aynı yaşta olan çocukların bile aynı gelişim düzeyine sahip olması beklenemez.

Konu hakkında İLKHA’ya önemli bilgiler aktaran Prof. Dr. Özbek, doğru ve düzenli beslenmenin, büyümeyi etkileyen en büyük faktörlerden biri olduğuna dikkat çekti.

"Çocuklarda büyümeyi etkileyen en temeli faktör ailedeki genetik faktördür"

Prof. Dr. Mehmet Nuri Özbek

Çocukların kendi yaşıtlarıyla aynı oranda büyümesinin ve gelişmesinin, çocuğun sağlıklı olduğuna delalet ettiğini belirten Özbek, "Büyümek sağlıklı olmanın bir göstergesidir. Eğer bir çocuk normal yaşıtlarıyla büyüyorsa bu onun sağlıklı olduğunu gösterir. Büyüme sürecinde herhangi bir sapma olması, altında herhangi bir patoloji var mı diye araştırılması gereken bir durumdur. Normal büyümeyi etkileyen birçok faktör vardır. En temeli ise genetik faktördür. Yani anne-babanın boyuna göre bir potansiyelimiz var. Doğumla ilgili, anne karnında oluşan problemlerle ilgili küçük, sorunlu doğabilir. Bunun dışında ilk 2 yıl büyümeyi etkileyen faktör beslenmektir. Dolayısıyla en önemlisi doğru beslenmektir. Bu 2 yıl içerisinde beslenmeyle ilgili çocuklarla yaşanılan soruna bağlı boy kısalığını bodurluk olarak tanımlıyoruz. Maalesef bu bodurluk ilerleyen dönemlerde hep yaşıtlarının altında olacak bir durumu oluşturuyor. Onun için doğru beslenmeyi öğrenmemiz lazım. İlk 6 ayda anne sütü almak, 6’ncı aydan itibaren ek gıdalar almak ve 9-10 aydan sonra da aile sofrasında oturup beslenmesi lazım. Eğer ebeveynler olarak bunları sağlayabiliyorsak çocukların normal genetik potansiyellerinde büyümeyi sağlarız." ifadelerini aktardı.

Okul çağında çocukların büyüme gelişimi hakkında bilgi veren Özbek, "Okul öncesi çocuklar da yıllık 5-6 santimlik uzama potansiyeline sahiptir. Okul çağı çocukları ergenlik dönemine kadar yıllık 5 santim uzama trendi gösterir. Eğer çocukların boyu kısa bile olsa bu uzama potansiyeline sahipseler aslında ciddi bir sorun yoktur. Okul çağında olan bir çocuk, yılda 5 santim ve üzerinde uzuyorsa, okul öncesi çocuk yılda 6 santim uzuyorsa ciddi bir sorunu yoktur. Bunların altında bir uzama varsa o zaman değerlendirme süreci yapılmalıdır." dedi.

Özbek, "Ayrıca büyüme lineer durumlarda, gittikçe sürekli artan tarzda değildir. Büyüme ara ara büyüme atakları şeklinde olur, bazen durur, bazen büyüme devam eder. Çocuğun boyu ölçüldüğünde duraklama dönemine denk gelebildiği için çocuğun büyümediği algısına düşülebilir. Bu konuda uzun zamanlı büyüme takibi yapılması lazım. Ara ara ebeveynlerin kontrolünde 1 yıla kadar boy ölçümleri yapılır, aksi durum oluştuğunda ise ilgili doktora başvurulması lazım." şeklinde ifade etti.

"Ergenlik döneminde kızlarda ortalama 23 santim, erkeklerde ise 25-26 santim boy kazanımı olur"

Özbek, çocukların ergenlik çağındaki büyümenin uzantısına da değinerek, "Ergenlik döneminde kızlarda ortalama 23 santim, erkeklerde ise 25-26 santim boy kazanımı olur. Ergenlik dönemindeki boy kazanımı hakkında herhangi bir tedavi süreci yoktur. Ergenlik öncesi boy kısa ise yetişkinlikte de kısa olma ihtimali yüksektir. Dolayısıyla hormonal olarak baktığımızda ilk 2 yıl troit hormonları, büyüme hormonu devreye giriyor, ergenlik zamanında da ergenlik hormonları büyümeyi tetikliyor. Eğer bu hormonlarla ilgili eksiklik varsa düzeltilebilirse tedavisi yapılır. Eğer büyüme hormonu eksik değilse, büyüme hormonu vererek büyümeyi sağlayamazsanız. Burada en büyük sorunumuz ilk yıllardaki beslenmeye dikkat edilmesi, daha sonrası ise yanlış beslenmedir. Biyolojik yaşı belirleyen faktör kemik yaşıdır. Eğer kemik yaşı ve efizler açıksa yaş kaç olursa olsun her zaman büyüme olacaktır. Ancak kapalı ise yaşınız kaç olursa olsun büyüme gelişimi olmayacaktır." şeklinde kaydetti. (İLKHA)