F Tipi cezaevi uygulamasının başlaması sürecinde düzenlenen “Hayata Dönüş” operasyonundan 62 yıl önce yaşanan Dersim Katliamı harekatının kod adının da “ hayat ” olduğu ortaya çıktı.

Kürtçe-Türkçe olarak yayınlanan Tiroj dergisinin Eylül/Ekim 2013 tarihli sayısında Nevzat Onaran imzalı makalede yer alan bilginin 'kullanımı sınırlı devlet arşivlerinden edinildiği' belirtiliyor. Buna göre, dönemin 3. Ordu Müfettişi Orgeneral Kâzım Orbay’ın Başbakan Celal Bayar’a gönderdiği telgraflarda Dersim’de yapılan 1938 askeri operasyonunun adının “Hayat Harekatı” olarak kodlandığı anlaşılıyor.

Orbay’ın operasyon bölgesinden Başbakan’a ilettiği telgrafların tümü, “hayat” kod adıyla başlıyor. Operasyona ilişkin bilgilerin yer aldığı telgraflar bazen sadece “hayat”, bazen de “hayat harekatı” şeklinde yazılmış. Telgrafların içeriklerine de yer verdiği yazısında Onaran, “Anlaşılan o ki, ‘hayat’ Dersim’i Dersimliden ‘temizlemenin’ bir şifresiydi. Yaşam hakkıyla bu denli alay edilmesi dahi, zalimliğin boyutunu ortaya koymaktadır” değerlendirmesinde bulunuyor.

ARŞİVLER NEDEN AÇILMIYOR?

Yazıda ayrıca Dersim harekatının “hayat” olarak kodlandığı gerçeğine, Mayıs 2013’te Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde yapılan araştırmada ulaşıldığı, sınırlı bir bölümü kullanıma açılan arşivde Dersim’le ilgili sadece 260 dosyanın yer aldığı, ve Başbakan Erdoğan ’ın 2011 yılında Dersim’le ilgili belgelerin açıklanacağına yönelik açıklamalarının gerçekleşmediği belirtiliyor.

'HAYATA DÖNÜŞ' OPERASYONU...

DSP ve MHP ’nin koalisyon olduğu hükümet döneminde cezaevlerindeki tutuklu ve hükümlüler F tipi cezaevlerine karşı 20 Ekim 2000’de açlık grevi ve ölüm orucu eylemi başlattı. 9 Aralık'ta 20 cezaevine birden yapılan operasyonda, 2’si asker 30’u tutuklu 32 kişi yaşamını yitirirken, yüzlerce kişi de yaralandı.

Radikal