Mela Seîd ji pêşîvanên Cemaata Hîzbûllah bû û bi fedakarîya xwe dihat nasîn. Mela Seîd 7 salên dawî yên emrê xwe di oxira Îslamê de li muhaceratê derbas kir.

Nasên wî yên ku berî niha me bi wan re derheqê rehmetî de hevpeyvîn kiribû derheqê Mele Seîd Varol de wisa axivîbûn:

Mela Muhammed Beşîr Varolê ku kekê wî ye di salvegera sêyemîn a wefata wî de qala birayê xwe kir.

Mela Muhammed Beşîr Varol di destpêka axavtina xwe de diyar kir, birayê wî digel ku qezaya trafîkê derbas kiribe û rehmet kiribe jî ji şehîdan tê hesibandin û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: " Em ji ber 3 sedeman ji birayê xwe Mela Seîd re dibêjin şehîd. A ewil weke ku Pêxemberê me dibêje 'Kî li hîcretê wefat bike şehîd e.' A dudowan dîsa weke ku Pêxemberê me dibêje 'Kî bi ilmê meşxul bibe ew şehîd e.' A sêyemîn jî; kî di afetên mîna erdhejê de wefat bike şehîd e. Em dikarin qezaya trafîkê jî têxin nava van. Ji ber vê yekê em ji Mela Seîdî re dibêjin şehîd."

"Kesên ku weke birayê min wefat bikin şehîdên axretê ne"

Mela Muhammed di berdewama axavtina xwe de diyar kir kesên ku bi vî awayî wefat bikin ne şehîdên cîhanê ne û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Ew şehîdên axretê ne. Îro jî salvegera wefar û şehadeta birayê min e. Jiyana wî ew qas tije û baş bû meriv nizane ji kû derê dest pê bisiklet. Digel ku zaroktîya min pê re zêde derbas nebûbe jî ez dikarim gelek zêde qala wî bikim. Ji ber ku ez li gelek cihên cûda bi ilmê re meşxûl bûm zaroktîya min pê re derbas nebû. Di pêvajoya tahsîlkirina ilmê de bavê me destûr nedida ku em zêde werin mala xwe. Lewra dixwast ku em her tim ilmê tahsîl bikin. Ji ber vê yekê em zêde li malê neman û zaroktîya me bi hev re derbas nebû. Lê dû re ji bo hînkirina ilmê min birayê xwe anî ba xwe û em pêkve di medreseyekê de man û me di pêvajoyê de pêkve kitêbên medresê temam kir."

"Gelek zêde bi edeb û heya bû û exlaqê wî xweş bû"

Varol di berdewama axavtina xwe de diyar kir Mela Seîd di wextê telebetîya xwe de jî ji teref derdora xwe ve gelek zêde dihat hezkirin û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Birayê min gelek zêde bi edeb û heya bû û exlaqê wî xweş bû. Di dersên xwe yên medresê de gelek zêde jêhatî bû. Ji ber vê yekê hemû kes jê hez dikir. Hetta ji ber fitratê min ji vî birayê xwe ji yên din zêdetir hez dikir. Xweda vê yekê xistibû qelbê dk. Bi vî awayî ez û wî pêkve heta demekê li Şêx Xelîl man."

"Ji gelek aliman dersê wergirt"

Varol di berdewama axavtina xwe de diyar kir, birayê wî Mela Seîd ji gelek zêde aliman dersê wergirtiye û piştî ku perwerdehîya xwe ya medresê temam kiriye îcazeta xwe standı. Varol dû re wiha aldı: "Yek ji van aliman Şeyda Mela Mihemed Şerîf e û ez ne şaş bim birayê min îcazeta xwe jê girt. Dîsa di pêvajoya perwerdehîyê de ew demekê li Tilloyê ma û li wê derê ji Seyda Mela Burhan ders girt. Elbet ji ber ku birayê min bi edeb û haya bû seydayên wî jê hez dikirin. Tim derheqê wî de xeber didan. Hetta em di roja xwe ya îro de jî ji vê yekê re şahid in. Birayê min piştî vê qonaxa Tilloyê derbasî Farqînê bû."

"Ji ber ku bi aqil bû di ticaretê de jî jêhatî bû"

Varol di berdewama daxuyanîya xwe de diyar kir birayê wî di ticaretê de jî jêhatî bû û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Min li Farqînê cihekî kitêbfiroş vekiribû. Ji ber ku karê min zêde bû û min wext nedidît kara me nedibû. Lê belê çawa ku Mele Seîd hat wê derê êdî me nema zirar kir û kara me baş bû."

"Birayê min li dikanê bi xortan re eleqedar dibû û bi wan re ders dikir"

Varol di berdewama axavtina xwe de diyar kir birayê wî li dikana kitêban him karê xwe dikir û him jî bi xortan re eleqedar dibû û ji Îslamê re xizmetê dikir. Varol dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Birayê min li dikanê bi xortan re eleqedar dibû û bi wan re ders dikir. Di salên 80î de kitêbfiroş bi qedr û qiymet bûn, wek weqf û komeleyekê kar û fealeyet dikirin. Bi kurtasî wê demê wek navenda tahsîlkirina ilmê bûn. Ji ber vê yekê Mela Seîd gelek zêde bi xortan re li wê derê eleqedar bû."

"Kêfa wî qet ji xwenîşandanîyê re nedihat û xwe dernedixist pêş"

Varol di berdewama daxuyanîya xwe de diyar kir birayê wî exlaq û edeba xwe ji cemaata ku di nav de bû standı û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Exlaqekî wî pir xweş hebû: Kêfa wî qet ji xwenîşandanîyê re nedihat û xwe dernedixist pêş. Biya min vê yekê ji Şehîd Rêber girtibû. Lewra gelek zêde bi Şehîd Rêber re ma û jê ders standı. Ji bilî vê yekê ji xwenîşannedayîn û pesnaxwenedayîn di fitrata wî de hebû. Hevalên wî yên ku pê re mane ji xwe wî nas dikin."

"Gelek xizmetên mezin kir û haya gelek kesî jê tunebû"

Varol di berdewama axavtina xwe de diyar kir birayê wî xizmetên xwe bi îxlas û di nav bêdengîyê dikir ku kesên wî nas nakin haya wan ji xizmetên wî tune bû. Varol dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Mesele; hinek însan hene dema ku tiştekî biçûk dikin di cî de reklama wî tiştî dikin û wî tiştî dixwazin gelek mezin nîşan bidin. Ew kes ji vê yekê hez dikin. Lê belê birayê min ê şehîd qet bê yekê nedikir. Gelek xizmetên mezin kir û haya gelek kesî jê tunebû. Ji ber vê yekê di xizmetên wî de bereket hebû. Bi vî awayî me digel birayê xwe xizmet kir. Di salên 90î de tiştên ku me dixwast şapka serê me. Digel ku me nedixwast di navbera me û PKKê de hinek bûyer pêk hatin. Ji ber vê yekê ez çûm Êlihê û birayê min jî li Farqînê ma. Bi awayî demeke dirêj me hev nedît."

"Wextê xwe yê di girtîgehê de bi temametî ji tahsîlkirina ilmê re veqetand"

Varol di berdewama axavtina xwe de qala pêvajoya girtîgehê ya birayê xwe kir û aldı: "Piştî çendîn salan em digel hev di girtîgehê de man. Ez di sala 2003yan de ketim hepsê û ew jî di sala 2000î de ketibûyê. Em nêzî 7-8 salan pêkve di Medreseya Ûsifî de man. Wê salê qanûnek derket û birayê min şapka berdan. Elbet birayê min wextê xwe yê di girtîgehê de bi temametî ji tahsîlkirina ilmê re veqetand. Lewra girtîgeh ji vê yekê re musaîd bû. Di nava rojê de nêzî 20 mahkûm dikaribûn werin ba hev. Birayê min di vê çarçovê de ders dida hevalên xwe. Wextê xwe bi vî awayî derbas dikir. Heta ji ber ku her tim bi ilmê re meşxûl bû carekî nexweş ket."

"Ji heval û dostên xwe re xizmet dikir"

Varol di berdewama daxuyanîya xwe de diyar kir birayê wî di şert û mercên giran ên zivistanê bi xwe de jî bi ilmê re meşxûl dibû û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Dema ku dersê dida kesên di koxişên binî de mecbûr dima ku şibakeyan veke û ji ber vê yekê hewa cemidî diket hindûr. Birayê min ji bo xwe ji sermayê muhafeze bike naylon li xwe dipêçe. Ew di sir û seqem û berfê de jî bernameyên xwe yên dersê îhmal nedikir. Ji ber vê yekê nexweş ket û şapka rakirin nexweşxanê. Di vê pêvajoyê de amelîyat bû. Birayê min ekserîyeta heyata xwe da ilm û ibadetê."

Varol di dawîya axavtina xwe de wisa aldı: "Ji bilî ilmê gelek zêde xizmetên wî yên Îslamî hebûn. Nefisbiçûk bû. Li derveyî girtîgehê derd û kulê hevalên xwe guhdar dikir û ji wan re dikbû alîkar. DI girtîgehê de xwarina hevalên xwe çêdikir û firaxan dişûşt. Bi kurtasî tu carî quretî nekir. Ji ber vê yekê hemû kes jê hez dikir."

Mela Seîd ji pêşîvanên Cemaata Hîzbûllah bû û bi fedakarîya xwe dihat nasîn. Mela Seîd 7 salên dawî yên emrê xwe di oxira Îslamê de li muhaceratê derbas kir. Nas û hevaldozên Mela Muhammed Seîd di salvegera wefata wî de ew bi bibîr anîn û qala wî kirin.

Mustafa Varolê ku lawê Mela Muhammed Seîd Varolî bû derheqê bavê xwe de destnîşan kir, exlaqa wî ya Qur'anê bû û ew di warê tetbîqkirina sunneta Hz. Muhammed(s.x.l) de gelek zêde hessas bû.

"Heyata xw eji doza Îslamê re feda kiribû"

Mustafa Varol di destpêka axavtina xwe de diyar kir bavê wî ekserîyeta jiyana xwe di zindanan de û li hicretê derbas kir û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Bavê min ji ber ku ji doza Îslamê re xizmetê dikir me pêkve zêde wext derbas nekir. Lewra gelek zêde di zindanê de û li muhaceratê ma. Lê belê weke ku em pê re bûn dijîyan. Me nasnameya wî ya di nav dozê de ji nasnameya wî ya malbatî zêdetir nas kir. Ben wî ji zimanê hevalên wî nas kir. Ben ew ji hevalên wî pirs dikir. Dema ku em diçûn hepsê dîtina bavê xwe ew nasîhatan li me dikir ku ji van nasîhatan dudo pir muhîm in. Yek jê tehsîlkirina ilmê bû. Ew bi ilmê xwe amel dikir, pir hindik xeber dida, nediket nîqaşa ilmî û ehemîyet dida amelkirinê û vê yekê ji me re tewsîye dikir. Dîsa ji me re digot ku haya xwe ji wan nîqaşên ku dê bibin sedema îxtîlafan bikin."

"Mal û canê xwe ji doza Îslamê re feda kir"

Varol di berdewama axavtina xwe de diyar kir "Ger me ji Îslam, Qur'an û ilmê herfek bi xwe hîn bûbana ev yek ji bo wî ji dinyayê û tiştên di nav de bi qedr û qiymettir bû" û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Ji me re digot ku bibin xizmetkarê Mislimanan û Îslamê û ji vê xizmetê qet tawîzê nedin. Ji me re tewsîye dikir, ê li hemberî we kî be ferq nake bes ji bo rizaya Xwedê di çarçoveya edebê de xizmetê bikin. Bavê min mal û canê xwe ji doza Îslamê re feda kir. Demeke dirêj ji me û ji dê û bavê xwe dûr ma. Ji bo Qur'an li ser erdê hakim be terka hemû tiştî kir û heta dawîya emrê xwe ji bo vê yekê xebitî. Di wê nameya ku ji grtîgehê ji me re şand de jî ev hêmanên ku me qala wan kir hebûn."

"Mee qet nedît ku ew şişt bû û li paş ma"

Varol di berdewama axavtina xwe de diyar kir, bavê wî gelek zêde bi mutewazî bû û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: " Me qet nedît ku ew şişt bû û li paş ma. Her tim dia dikir û digot 'Rebbê me heta dawîya emrê me, me bixe xizmetkarê Îslam û Mislimanan. Dema ku di hepsê de bû ew der xistibû Medseya Ûsifî. Bi qasî ku me ji hevalên wî hîn bûn ew dema ku li muhaceratê jî bû heta dawîya emrê xwe li ser vê rêyê bû. Bavê min gelek zêde bi mutewazî bû ku ev exlaqê wî gelek zêde tesîr li ser min hişt. Ew qet qedr û qiymet nedida mal û milkê dinyayê. Kesên li hemberê wî kî ba û emrê wî çi ba ferq nake her tim bi wan re bi ûslubekî letîf û naîf xeber dida. Xweda me ji rêya wî veneqetîne û wî bi cennetên xwe yên fîrdews bi mukafat bike."

"Ji ber ku min bi têra xwe dilê xwe ew nedît ez ê her tim xemgîn û mehzûn bim"

Mehmet Fatîh Varolê ku ew jî lawê Mela Muhammed Varolî bû destnîşan kir ew zêde bavê xwe nedîtîye ku ew ji ber vê yekê mehzûn û xemgîn e û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Zêde bîranînên min bi rehmetîyê bavê min re tune ye. Lewra ji ber şert û mercên wê dewrê me zêde hev nedît. Hevalên bavê min ji min re qala wî dikirin ku tiştek di jiyana wî de bala min kişand. Dema ku qala wî kirin min fêm kir ku ew qet hisabên dinyewî nedikir, ew her tim ji bo axretê hisaban dikir ku ji ber vê yekê hevalên wî her tim balan dikşandin li ser îxlas, taqwa û cîhada wî. Xweda bavê min ji doza Îslamê re hedîye kir. Rebbê min emrê dirêj bide hevalê bavê dk. Ji ber ku min bi têra xwe dilê xwe ew nedît ez ê her tim xemgîn û mehzûn bim."

"Warisek ji warisên Pêxember bû"

Mela Beşîr Şîmşekê ji hevaldozên rehmetî bû diyar kir Mela Seîd temamê emrê xwe ji Îslamê re feda kiribû û li ser vê niyetê ew canê xwe ji dest da û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Xweda Mela Muhammed Varol û temamê şehîdên Îslamê bi rehma xwe şad bike. Mela Seîd warisek ji warisên Pêxember bû. Ew xwedî doz bû. Di emrê ciwan de rehmet kir, lê ew di emrê xwe ya kin de gelek karên bi qedr û qiymet kir. Şeyda temamê emrê xwe bi tehsîlkirina ilmê û pê amelkirinê, bi cîhad, zindan û muhaceratê derbas kir. Ev xaslet tev ji exlaqên wan kesên ku ji Îslamê re pêşîvantî dikin e. Şeyda temamê emrê xwe bi amelên salih derbaş kir. Derdê wî Îslam û islahkirina însanan bû û biratîya di navbera Mislimanan de bû. Derdê wî İzzeta Îslam û Mislimanan bû. Seyda di vê oxirê de jiya û rihê xwe teslîmî Xwedê kir. Xweda wî bi rehma xwe şad bisiklet. Weke wî meşandina vê rêyê ne hêsan e. Ne hêsan e ku şûna şeyda bê dagirtin. Em ji Xweda hêvî dikin ku kesên mîna şeyda ji ser serê me kêm neke. Xweda exlaqekî ya mîna wî bike nesîbê me û bike nesîbê me ku em jî wek wî di rêya Îslamê de canê xwe feda bikin."

"Ji bo îhya û islaha xortan pir zêde dixebitî"

Qasim Azarkanê ku hevaldozê Seyda Mela Muhammed Seîd Varolî bû diyar kir Mela Seîd hêj di emrê xwe ya ciwan de beşdarî micadeleya Îslamî bû û dû re derbarê rehmetî de wisa axivî: "2 sal ji ser serfara seyda derbas bûn. Ew di emrê ciwan de xwe weqfî Îslamê kir û jiyana xwe bi teblîx û micadeleya Îslamî derbas kir. Ew ji bo îhya û islaha xortan pir zêde dixebitî. Bi qasî ku ez wî nas dikim ew xwedîya exlaqa Qur'anî bû û gelek zêde ehemîyet dida tetbîqkirina sunneta Pêxemberê me. Dilê tu kesî nedihişt. Zêdetirî 30 salî min ew nas dikir. Ez nebûm şahid ku dilê tu kesî jê mabe."

"Xwe gelek zêde pêşve biribû"

Azarkan di berdewama axavtina xwe de diyar kir Mela Seîd di ilmê xwe de gelek zêde pêşve çûbû û merivekî alim û rewşenbîr bû. Azarkan dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Ew di warê sîyer, tefsîr, dîrok û teşkîlata sîyasî de gelek zêde jêhatî bû. Xweda feraseteke sîyasî jî dabûyê. Dema ku tiştek diqewimî hema di cî de qerarên bi îsabet dida. Pir ehemîyet dida ku Îslamê di jiyana xwe de tetbîq bisiklet. Seyda ji teorîyê zêdetir ehemîyet dida pratîkê. Wek mînak ez dixwazin bibêjim; hevalekî me dixwast bizewice, lê belê reşwa wî ya aborî qet nebaş bû. Ji ber vê yekê Mela Seîd xeber da xanima xwe û jê re qala meselê kir û xanima wî gustîla xwe jê re şand. Mela Seîd wî gistîla xanima xwe da hevalê xwe yê ku dixwast bizewice û ew hevalê me bi vî awayî zewicî."

"Ji bo camîaya Îslamî qeybekî mezin e"

Azarkan di berdewama axavtina xwe de diyar kir Şeyda li hember ciwan û xortan gelek zêde bi merhemet bû û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Şeyda bi rastî jî însanekî mînak bû. Nexasim ji bo îrşada xortan temamê îmkanên xwe seferber kiribû. Hema hema qet li mala xwe rûnedinişt. Sikak sikan û kolan bi kolan digerîya û xebatên îrşad û îhyayê dikir. Qada micadelê ya Şeyda ev bû. Wefata Şeyda bi rastî jî ji bo camîaya Îslamî qeybekî mezin e. Şûna wî wisa hêsanî nikare bê dagirtin. Em bi wefata wî xemgîn bûn. Xweda wî têxe cennetên xwe yên firdews."

"Xaye û armanca wî rıza Xwedê bû"

Metîn Coşkunê i hevaldozên Şeyda diyar kir, Mela Seîd ji bo wê dewrê şêrê Bedrê bû û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: " Bes derdekî Seyda hebû ku ew jî doza Îslamê bû. Meriv ji gelek hêlan ve dikare qala wî bike, lê ez ê bes di warekî de qala wî bikim. Me ji salên 90î vir ve hev nas dikir. Ew ji doza bana lutfa Xweda bû. Derd û armanca wî rıza Xwedê bû. Xweda di Qur'ana Kerîm de dibêje "Ey Muhammed! Bibêje; Bêşiphe nimêja min, îbadetên dk, jiyana min û mirina min ji bo Allahê ku Rebbê aleman e ye.'Bi rastî jî derdê Şeyda doza Îslamê bû.

"Ger xwestibana ew dikaribû meqamên bilind qezenc bike"

Mela Muhammed Seîd Varol bi şev û roj ji bo doza Îslamê dixebitî û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Kekê me Seîd pir zîrek û jêhatî bû. Ew alim bû. Ger xwestibana ew dikaribû di diyanetê de meqamên bilind qezenc bikirana ;lê ew riza û doza Xwedê bijart oldu. Şeyda temamê emrê xwe fedayî Îslamê kir. Di temamê emrê xwe de ji Îslamê re xizmetê kir û hewl da Îslamê li ser rûyê erdê hakim bibe. Biya min ew şêrê Bedrê bû. Em jiyana xwe sehabîyan dixwînin. Ku jiyana Mela Seîd wek a sehabîyan bû'da Bi rastî jî em şahid. Em lutfa Xweda bû ji bo me. Ew di şert û mercên giran ên wê dewrê de milê xwe da bin barê doza Îslamê."

"Derdê Şeyda bes doza wî bû"

Coşkun di berdewama axavtina xwe de diyar kir Şeyda Seîd her tim Îslamê dikir serê jiyana xwe û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Şeyda dema ku ji doza Îslamî hat girtin gelek îşkenceyên mezin lê hatin kirin û di girtîgehê de nexweş ket. Lê belê digel ev qas zehmetîyan ew tu carî perwerdekirina aliman de xwe neda paş. Ez carekî bi xwe jî nebûm şahid ku Seyda dilê tu kesî ji xwe hiştibe. Bi exlaqekî xweş bi hevalên xwe re miamele dikir ku temamê hevalên wî dixwastin di koxuşa wî de bimînin. Lewra tim bi ilmê meşxul bû'sını diker. Şeyda piştî pêvajoya zindanê demekê li hicretê ma. Di vê pêvajoyê de ew gelek zêde zehmet û tehdayî dît. Lê belê ew tu carî xwe neda paş. Li herêmê piştî Şêx Seîd û Bedîüzzeman alim û mucahîdekî jêhatî bû. Di vî warî de ew mînak e. Bes derdekî wî hebû ew jî Îslam bû."

Mela Seîd ji pêşîvanên Cemaata Hîzbûllah bû û bi fedakarîya xwe dihat nasîn. Mela Seîd 7 salên dawî yên emrê xwe di oxira Îslamê de li muhaceratê derbas kir. Nas û hevaldozên Mela Muhammed Seîd di salvegera wefata wî de ew bi bibîr anîn û qala wî kirin.

Şabeddîn Başarê ku dostê rehmetî bû destnîşan kir ew di sala 1988an de di heyama xwendekarîyê de Mela Seîd nas kiriye û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "

Di wê heyamê de komên Îslamî û xeyrî Îslamî hebûn. Şeyda ji bo civak dînê xwe nas bike di serî de bi xwendekarên lîseyê re eleqedar dibû û fealîyetên Îslamî dikir. Nesîhetan li wan dikir û digel wan sohbetan dikir. Min ew li Farqînê di pirtukfiroşa bi navê Oku nas kir. Ew bi xortan re eleqedar dibû û nexasim di meha Remezanê de li camîyan û li bexçeyên li derdora Farqînê sohbetan dida. Min bi wesîleya wan sohebetan Şeyda nas kir.

"Kesên ku ew didîtin bi dîtina wî kêfxwe dibûn"

Başaran di berdewama axavtina xwe de diyar kir Şeyda li derdora xwe pir dihat hezkirin û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Dema ku min cara ewi ew li Kitêpxaneya Oku nas kir, min jê gelek zêde hez kir. Dûre ez hîn bûm ku hemû kes weke min jê hez dikirin. Hevalên min ji min re gotin ku Xweda hezkirina û muhabbeta Seyda xistibû dilê me. Şeyda ji wan evdên xwe yên salih evdek bû. Gelek hevalên min ji min re digotin ji bo ku ku bibînin diçûn pirtukxanê û ger ew li wê derê bana dixwast gelek zêde li wê derê digel wî rûnin û ger ne li wê derê bana karê xwe didît û em ji wê derê derketin."

Başaran di berdewama axavtina xwe de diyar kir çawa ku ew ji Şeyda hez dikirin bi heman awayî ew jî ji wanan hez dikir û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: " Ji ber wefata Seyda ez gelek zêde xemgîn bûm û ez gelek zêde li ber ketim. Tu carî ez bi vî awayî xemgîn nebûbûm. Heta niha gelek birayên me rehmet kirin, lê belê êşa wî tuştekî cuda bû."

"Mee çawa jê hez dikir ew jî wisa ji me hez dikir û xwedî li me derdiket"

Başaran di berdewama axavtina xwe de diyar kir ji ber ku Seyda ew ji wan hez dikir ew jî jê hez dikirin û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Ji ber muhabbet û hezkirinê tesîra wî gelek zêde li ser xortan hebû. Digel ku Farqîn cihekî biçûk bû jî hevalên me yên din jî xebatên xwe zêde kiribûn. Lê belê tesîra Şeyda li ser xortan cuda bû û em xort her tim li dora wî dikivîyan. Ez bi xwe Şeyda li kû bana min dixwast ku herim ba wî. Dema ku me dibihîst ew ê Şeyda beşdarî sohbetên ku dê di bexçeyan de bên kirin bibe hema bi lez em jî diçûn wê derê."

Başaran di berdewama axavtina xwe de diyar kir keda Şeyda di wan xebatên Îslamî yên li Farqînê de gelek zêde heye û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Ji ber ku xort ji Seyda hez dikirin xebatên Îslamî li Farqînê zêde bûn. Nexasim hejmara malbatên ku zarokên wan telebeyên lîseyê bûn zêde bûbûn. Elbet ev yek berîya salên 90î bû. Weke ku tê zanîn di salên 90î de problem û zehmetî pêk hatin. Lê belê digel van zehmetî û probleman xebatên Şeyda bi lutf û înayeta Xwedê berdewam kirin û xort dîsa li dora wî dicivîyan."

"Xweda onu feraset û ona jî cesaret dabûyê"

Başaran di berdewama axavtina xwe de diyar kir Şeyda di warê pêşbînîyê de serkeftî bû û dû re wiha aldı: "Bi rastî jî di wê qonaxa zor û zehmet de Xweda feraseteke mezin dabûyê. Çawa ku Xweda di xebatên teblîx û îrşadê de jêhatîbûn kiribû nesîbê wî, bi heman awayî di wan heyamên zor û zehmet de jî feraset, ilm û cesaret dabûyê. Mêr û dilawer bû. Bi saxiya feraseta ku Xweda dabûyê tahlîl û tespîtên di cihê wê de dikir."

"Di xebatên Îslamî yên îro bi xwe de jî keda wî heye"

Başaran axavtina xwe ya derheqê Şeyda Mela Muhammed Seîd Varol de wisa domand: "Destê xwe davêt kîjan karî, Xweda bereket dixiste nava wî karî. Birayên bana tev ji hev çêtirtir içinde. Lê belê tu kes weke wî karekî bi şiklekî kamil nikaribû bisikleti. Ev jî dana Xweda ye. Wek mînak; rojekî Şeyda ji bo xebatên Îslamî çûbû cihekî. Nasekî min ê li wî bajarî ji min re van tiştan 'Dema ku Seyda li Farqînê min li ba xebatên Îslamî pêşve nediçûn aldı. Çawa ku Seyda hat ba me xebat û xizmetên me berfireh û zêde bûn, hejmara zêde bû. Bi hatina xwe bereket anî."

Başaran di dawîya axavtina xwe de derheqê merhûm de wisa axivî: "Di wan bûyerên ku li Farqînê rû dan de Misliman bi ser ketin û zalim mexlûb bûn. Elbet keda Şeyda û hevalên li derdora wî di bê zaferê de gelek zêde ye. Lê belê ez dixwazim vê yekê bêjim. Digel ku 28 saln ji ser wan rojan derbas bûbûn jî em hêj fêkîyên xebatên wan rojan dixwin. Ger Seyda û hevalên xwe di wextê wê de bi şikleke fedakarane micadele nekiribana, ew ê îro zalim nehiştibana em serê xwe rakin. Ji ber vê yekê ez wan bi rehmet û minnet yad dikim. Divê em ji wan re û ji malbatên wan re her tim dia bikin."

Mela Seîd ji pêşîvanên Cemaata Hîzbûllah bû û bi fedakarîya xwe dihat nasîn. Mela Seîd 7 salên dawî yên emrê xwe di oxira Îslamê de li muhaceratê derbas kir. Nas û hevaldozên Mela Muhammed Seîd di salvegera wefata wî de ew bi bibîr anîn û qala wî kirin.

Mustafa Sevîmê hevalê hepsê yê Mela Muhammed Seîd Varol bû derheqê hevaldozê xwe de destnîşan kir, ew him alim û him jî zana bû û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Dema ku em di girtîgehê de ji bo wezîfeya xwe ya teblîxê bînin cî me kitêb dixwand. Dema ku em hîn bûn Şeyda alim e em derbasî koxuşa wî bûn da ku jê dersa Erebî bigirin. Heta salekî me ji Seydayê xwe yê ku xwedî doz bû him dersa Erebî û him jî dersên din jê standı. Însanên wisa her tim nayên dîtin. Ji ber vê yekê heta ku ji me hat me qedr û qiymet da wextê xwe. Heta salekî rojane 4-5 ders dihatin kirin."

"Seyda ji bilî alimbûna xwe her wisa xwedî doz, lîder û rêberek bû"

Sevîm di berdewama axavtina xwe de diyar kir digel ku Seyda di hepsê de bû doza xwe bi şikleke herî xweşik temsîl dikir û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Şeyda diçû kû derê exlaq û tebîeta wî pir xweş bû, tu kes jê aciz nedibû. Ji me re her tim digot 'Dema ku malbata biz şapka bila biz xemgîn nebîne. Ji dêla ku ew dilê biz xweş bikin, hûn dilê wan xweş bikin û moralê bidin wan.' Digel ku em di hepsê de bûn cihê ku em lê bûn xweş bû. Şeyda ji me dixwast ku weke ku em li derve bin hereket bikin. Jiyana di hepsê bi sînor e, dema ku tu bixwazî jî du nikare derkeve hewayekê li cihê bêhnstandinê bistînî. Digel van zehmetîyan Şeyda hewl dida ku hepsê bike medreseyek. Nêzî 25 salan em di girtîgehê de man, hem ji Xwedê re em ilmê li ser pîyan adam."

"Di nav civakê de kesên mîna şeyda gelek hindik içinde"

Sevîm di berdewama axavtina xwe de diyar kir, dibe ku îmana însanan di hepsê de zeîf bibe û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Ji bo ku îmana însên zeîf nebe, divê mirov bixwîne, îbadetê bike û halê xwe bispêrê Xwedê. Kesên mîna Mela Seîd her tim vê yekê ji me re tewsîye dikirin. Hinek alim hene onu rêber û him jî lîder in. Kesên wisa di nav civakê de gelek hindik içinde. Mela Seîd yek ji wan însanan bû. Ew wextê xwe ya di hepsê de vala derbas nedikir. Ew çûbe kîjan girtîgehê pêşî ji xwe destpê dikir û ders dida û ezberan dikir. Şeyda digel ku nexweş bû tu carî di warê dersdayînê de tawîz nedida. Di rojên hevdîtinê bi xwe de jî dema ku hemû kes li benda malbata xwe bû, ew ji bo ku wextê xwe vala derbas nekin şîret li me dikir."

"Personelê girtîgehê bi xwe jî ji Şeyda bawer dikirin û derd û kulên xwe jê re digotin"

Sevîm di berdewama axavtina xwe de balan kişand li ser tecrubeya Seyda a di warê perwerdehîyê de û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Em beşdarî xelqeyên dersê yên ewil ên ku ji teref Seyda ve hat amadekirin bûn û jê ders girt. Dema ku me dersa xwe dikir her tim ji me dipirsî, ka we muzakereya xwe kir an na? Me jî muzakereyên xwe dikir û dû re heta derengîyên şevê me dersa xwe dixwand. Dema ku hinek meseleyên ku me bîra wan nedibir derdiket holê me bi Seyda re îstîşare dikir. Lewra ew di xortanîya xwe de gelek zêde ilm tehsîl kir û zana bû. Seyda xwedî helwesteke kamil û baş bû. Personelê girtîgehê bi xwe jî ji Şeyda bawer dikirin û derd û kulên xwe jê re digotin. Li hember wî bi hurmet bûn"

"Seyda her tim digot ku tu tişt ji doza Îslamê ne muhîmtir e"

Sevîm axavtina xwe ya derheqê Mela Seîd de wisa domand: "Meriv bixwaze nexwaze di girtîgehê de problem û gelemşe derdikevin. Dema ku gelemşe rû didan Mela Seîd ji me re digot ' Tu tişt ji doza Îslamê ne muhîmtir e. Hûn bes li vê derê xwe perwerde bikin da ku dema hûn derketin derve weke Hz. Yusuf, Îslamê teblîxî însanan bikin. Kesên mîna Seyda di hepsê de şîretan li me dikirin û çareserîya problemên ku rû didan nîşanî me didan. Me ji kesên mîna wî di vî warî de gelek zêde îstîfade kir. Di salên 1990î de dema ke em çûn camîyan û me ders dida hinek kes bêbextîyan li mezinê me dikirin û îftîra davêtin li ser wan. Lê belê em bi çavên ji jiyana wan mezinên xwe re bûbûn şahid û me ew nas dikir. Me dîtibû ku ew çawa li Îslamê xwedî derdikevin. Ji ber ku me li ber destên Seydayên xwe mezin bûbûn jiyana zindanê ji me re giran nedihat. Bi çûyîna kesên mîna wî barê me girantir dibe."

"Ew ji pêşîvanên vê dozê bû"

Sevîm di berdewama pêwedîya hevaltîyê ya Seyda Seîd kir û aldı: "Di navbera min û Şeyda de dostenîyeke pir qewî û xweş hebû. Carinan hêj wextê bêhstandinê nehatibû dihat diket milê min û min tesellî dikir. Şeyda tu carî ji derd û kulên xwe, êş û elemên xwe û ji îşkenceyên ku lê hatin kirin gazin nekir. Tim bi derd û kulên hevalên xwe re eleqedar dibû. Şeyda nexweş bû, her çi qas me dixwast ku ew aciz nebe, ew dîsa radibû ders dida. Ew ji pêşîvanên vê dozê bû. Şeyda wek Üstad Bedîuzzeman bû ku Bedîuzzeman dema ku kir ji Keleha Wanê bikeve var 'Ax doza min.' Ger ev bûyer hatibana serê Seyda ew ê jî bigota 'Gelo ew ê çi bibe ji doza min a Îslamê?' Kesên mîna wî berî ku dest bi xwarinê bikin difikirîn 'bila ev xwarin ji min re bibe quwwet da ku ez ji doza xwe re karibim xizmetê bikin û îbadetên xwe bidomînim.' Ji ber ku me ew û kesên wî nas kir gelek bextewar içinde."

Sevîm di dawîya axavtina xwe de qala rewşa xwe ya dema ku ew xebera wefata Şeyda standı kir û aldı: "Dema ku Seyda wefat kir ez di hepsê de bûm. Dema ku min bihîst Şeyda wefat kiriye, min qet bawer nekir. Lewra me digel hev planan kiribû, me digot dema ku em derkevin derve em ê xebatê bikin. Rojekê ji min re got 'ger em derkevin derve û rojekê ez werim mala te, emanet ez te bi pêceme nebînim, divê tu her tim amade bî.'Em bi saksafon vê dozê hîn bûn ku em birayên hev in. Lewra em ji wan biratîyê hîn bûn. Çawa ku navîgasyonek rê nîşanî însên bide, kesên mîna wî jî rê nîşanî me didan. Ew di qezayekê de wefat kir. Ez hêvî dikim ku Xweda wî ji şehîdan bihesibîne."

Mela Abdulqudus Yalçinê ku hevaldozê Mela Seîd Varolê ji pêşîvanên Cemaata Hîzbûllah bû qala zehmetîyên ku Mela Seîd di dema teblîxa Îslamî de kişand û micadeleya wî ya Îslamî kir.

Mela Abdulqudus di destpêka axavtina xwe de diyar kir ew li Bismil Mela Seîd nas kir û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Wê demê min li Bismil melatî dikir. Mela Seîd araba dihat Bismil û dibû mêvanê dk. Wî xwe ji doza Îslamê re feda kiribû. Di Qur'ana Kerîm de Xweda dibêje 'Di nav Muminan de hinek kesên wisa hene ku ew ji soza ku dane Xwedê re sadiq in.' Em dikarin vê ayetê derheqê wî de tetbîq bikin. Lewra ew li gorî vê ayeta kerîm jiya. Mela Seîd Îslamê ji xwe re kiribû doz, dilê wî li serê dişewitî, ji xwe re dikir derd û ji bo zarokên vê ümmetê rizgar bibin xwe feda kir."

"Ew xwedî doz bû ji bo vê yekê dixebitî"

Yalçin di berdewama axavtina xwe de qala fedakarîya Mela Seîd a ku ji bo doza Îslamê kiriye kir û aldı: "Tiştê ku dibe wesîle ku merivek bibe xwedî fedakarîya ku tê kirin e. Mela Seîd bi heqê wê fedakarî kir. Ew doza Îslamê da pêşîya malbat, zarok, mal û süt û ji bo Îslam li welêt hakim bibe xebitî û micadele da. Bi heftîyan nediçû mala xwe û di vê pêvajoyê de bi Mislimanan û hevalên xwe yên dozê re hevdîtin dikir û bi wan re di warê 'Ji bo Îslam pêşve biçe, ji bo Îslam ji teref neslên bên ve bê qebûlkirin divê çi bê kirin û ji bo Misliman li gorî Îslamê bijîn divê çi bê kirin' de îstîşareyan dikir. Ew li ser vê yekê difikirî û xebatan dikir."

"Me bi Mela Seîd re azîz û îstîqrarî dît"

Yalçin di berdewama axavtina xwe de di bîran xist ku yek ji wan taybetîyên xwedî dawê azm û qerardarî ye û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Bi rastî jî vê taybetîyê bi Mela Seîd re dît. Her çi qas di wê demê fikra çepgir di rewacê de bû jî qet tirs bi wî re tune bû. Her wisa ew bi ilmê xwe amil bû, ehlê ilmê bû. Ew li gelek medreseyan ders standı û bi wê ilmê amel kir. Her wisa ilmê ku tahsîl kiribû hînî hevalên xwe jî dikir. Di pêvajoya girtîgehê de ders da gelek kesan û gelek kes jê îcazet standı. Gelek kesên bi qedr û qiymet li ber destên wî mezin bûn."

"Mela Seîd ji bo Îslam li ser van axan belav bibe gelek zêde xebitî"

Yalçin di berdewama axavtina xwe de balan kişand li ser hinek taybetîyên din ên Mela Seîd û wiha axaivî: "Mela Muhammed Seîd ji hêla dozê, teşkîlat, siyaseta Îslamî û her wisa di warê ilmê de gelek zêde feyde da derdora xwe. Emê di xizmetên Îslamî de bi hevre bûn. Mela Abdulqudus Yalçinê ku hevaldozê Mela Seîd Varol bû."

"Ew bawer dikir ku dahatûya vê ümmetê xort in"

Yalçin di berdewama axavtina xwe de balan kişand li ser xebatên Mela Seîd ên ku li Bismilê li ser xortan dikir û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: "Mela Seîd gelek zêde ehemîyet dida xebata li ser xortan û navbera wî bi wan re baş bû. Ew bawer dikir ku dahatûya vê ummetê xort in û di vê bergehê de xebatan dikir. Ew gelek zêde ji xortan hez dikir û ji bo xebatên Îslamî li ser xortan bê kirin û xort jî têkevin nava xeleka Îslamê gelek zêde hessas bû. Elbet ji ber vê eleqê xort xwe li dora wî digirtin û mislê perwaneyan li dora wî diçûn û dihatin. Lewra Mela Seîd sadiq û samîmî bû. Mela Seîd çûba kû derê bi xortan re hevdîtin dikir û bi xortên ku meyla wan li ser Îslamê hebû re sohbetan dikir."

"Dema ku Mela Seîd ket hepsê gelek zêde îşkence lê hatin kirin, lê belê wî qet ji doza xwe tawîz neda"

Yalçin di berdewama axavtina xwe de diyar kir Mela Seîd ji bo xebatên Îslamî ji malbata xwe dûr ma û dû re wiha li axavtina xwe zêde kir: " Varol xebatan dikir ji bo Îslam ji teref hevalên wî, kesên li derdora wî ve bi şiklê herî xweş û kamil bê qebûlkirin. Ji bo vê yekê gelek zêde sohbet, axavtin û xebatan kir. Mela Seîd dema ku Îslamê teblîx kir gelek zêde tehdayî kişand. Yek ji van tehdayîyan jî dûrketina wî ya ji malbata xwe bû. Lewra malbata xwe bi xwe re nikaribû bîne û bibe. Yek ji wan zehmetîyên din jî problema aborî bû. Lewra kesê ku xwe ji dozê re feda bike bi heqê wê nikare ji bo malê dinyayê bixebite. Wê demê pirtûkforşekî wan hebû û hindik be jî debara xwe ji wê derê dikir. Wekî din tu dahata wî tune bû. Ji teref dijminên Îslamê ve derheqê Mela Seîd de gelek zêde îftîra hatin gotin. Ji ber bêbextî û îftîrayan Mela Seîd di sala 2000î de hat girtin û gelek zêde îşkence lê hatin kirin; lê belê wî tu carî di doza xwe de şist nebû û ji doza xwe tawîz neda."