Kazakistan’ın Aktau kentinde Rusya, Kazakistan, Azerbaycan, Türkmenistan ve İran liderlerinin katılımıyla düzenlenen Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi’nde Hazar Denizi Anlaşması’nı imzaladı.

Zirvede İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, Hazar Denizi’nin statüsünü belirleyen belgeyi imzaladı.

Ev sahibi Kazakistan Devlet Başkanı Nazarbayev, imzalar atılmadan önce yaptığı konuşmada liderlerin tarihi bir olayın katılımcıları olduklarını söyledi.

Hazar Denizi'nin statüsü konusunda uzlaşıya varmanın zor olduğunu ve uzun sürdüğüne dikkat çeken Nazarbayev, görüşmelerin 20 yıldan uzun sürdüğünü hatırlattı.

Putin de anlaşmanın 'çığır açan bir gelişme' olduğunu belirtip Hazar Denizi'ne komşu ülkeler arasında daha fazla askeri işbirliği yapılması çağrısında bulundu.

Ruhani de anlaşmanın 'önemli bir belge' olduğunu söyledi ama Hazar Denizi'yle ilgili fikir ayrılıklarına tamamen nokta koymadığını belirtti.

Ruhani, Hazar'a kıyısı olmayan ülkelerin askeri birliklerini bölgeye konuşlandıramayacak olmasını da memnuniyetle karşıladığını söyledi. Ruhani, "Hazar Denizi yalnızca Hazar devletlerine aittir." dedi.

Anlaşmanın içeriği

Anlaşmayla, Hazar Denizi'nin zengin petrol ve doğalgaz rezervlerinin daha fazla kullanıma açılması, yüzeyin ortak kullanılması ve Hazar'a kıyısı olmayan ülkelerin bölgede askeri faaliyet yürütmesine izin verilmemesi öngörülüyor.

Buna göre, balıkçılık, denizcilik, bilimsel araştırma faaliyetleri ve boru hatlarının döşenmesi tarafların uzlaşıya vardığı anlaşma kapsamındaki kurallara göre düzenlenecek.

Sahilden 15 deniz mili mesafeye kadar olan bölgeler, her ülkenin kendi arazisi olarak kabul edilecek. Bu mesafeye 10 deniz mili eklenerek toplam 25 mil, her ülkenin balıkçılık alanı olarak belirlenecek. Diğer kısımlar ise ortak kullanıma açık, tarafsız bölge olacak.

Kıyıdaş ülkelerin iş birliği ilkelerini ve yasal sorumluluklarını içeren ve beş devlet için eşit şartlar getirdiği vurgulanan taslağa göre, Hazar’ın dibi, yan yana ve karşı karşıya olan ülkeler arasında bölgelere bölünecek.

Hazar'da yaklaşık 50 milyar varil petrol ve 9 trilyon metreküplük doğalgaz rezervinin bulunduğu tahmin ediliyor.

İLKHA