Her yıl sözde insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacıyla verilen Nobel Barış Ödülü, Nobel Edebiyat Ödülü'nün Srebrenitsa Soykırımı'nı inkâr eden Avusturyalı yazar Handke'ye verilmesi ile bu yılda yine siyasi ve ideolojik saiklerle hareket etmesi ile gündemde.

Nobel Ödülü, 27 Kasım 1895 tarihli vasiyetnamesiyle kimyager Alfred Nobel tarafından, sözde insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan ve servetinin faizi kullanılarak verilen bir ödüldür. Finansmanı 1896 yılından bu yana Nobel Vakfı tarafından idare edilmekte ve yürütülmektedir. Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve Fizyoloji veya Tıp alanlarındaki olağanüstü başarılarına sözde verilmektedir. Ekonomi dalında verilen bir başka ödül ise 1968 yılında Sveriges Riksbank ile Merkez bankasının İsveç ekonomisine yapmış olduğu katkılar nedeniyle verilmeye başlanmıştır.

Nobel geçen yıl taciz skandallarıyla gündeme geldi

Geçen yıl taciz skandallarıyla gündeme gelen Nobel komitesi, bu yılda verdiği kararlarla siyasi ve ideolojik saiklerle hareket ettiğini adeta ilan eden kuruluş, ödüllerin kime verileceği açıklanması ile tepki ve eleştirilerin odağı konumunda. Uluslararası Kızıl Haç Komitesi bugüne kadar Nobel Barış Ödülünü altı defa almaya hak kazanmıştır. Nobel Ödülü almaya hak kazanan Jean-Paul Sartre (edebiyat, 1964) ve Lê Dûc Tho (Barış, 1973) ödüllerini almayı reddettiler. Bunlardan Sartre hayatı boyunca tüm resmi ödülleri reddetmiştir. Lê Dûc Tho ise o yıllarda Vietnam'ın içinde bulunduğu durum nedeniyle ödülü almamıştır.

Nobelin tartışmalı kararları

Nobelin tartışmalı kararları arasında;  1973'te ödüle layık görülen eski ABD'li siyasetçi Henry Kissinger, 1991'de layık görülen Myanmar lideri Aung San Suu Çii, 2004'te Afrikalı Wangari Maathai, Eski ABD Başkanı Barack Obama'nın da 2009'da Nobel Barış Ödülü'ne layık görülmesi, 2012'de Avrupa Birliğine (AB) Nobel Barış Ödülü verilmesi var.

Nobel Vakfı’nın tüzüklerine göre, bir ödül miktarı hak ettiği düşünülen iki çalışma arasında eşit olarak bölünebilir. Ödüllendirilen bir çalışma iki veya üç kişi tarafından yapılmışsa, ödül ortaklaşa verilir. Hiçbir durumda, bir ödül tutarı üç kişiden fazlası arasında bölünemez. 2019 Nobel Ödülü, tam Nobel Ödülü başına 9,0 milyon İsveç kronu olarak belirlendi. Türk lirası karşılığı yaklaşık olarak 5 milyon 172 bin 255.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘Nobel, siyasi, ideolojik davranan bir kuruluş konumundadır’

10 Aralık İnsan Hakları Günü dolayısıyla bir mesaj yayımlayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Nobel Edebiyat Ödülü'nün Bosna Hersek'te yaşanan soykırımı inkâr eden ve savaş suçlularını savunan ırkçı bir şahsa verilmesi, insan hakları ihlallerinin ödüllendirilmesinden başka hiçbir anlam taşıyamayacaktır” ifadelerini kullanarak Nobel’e sert tepki gösterdi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Bilkent Üniversitesinde Dünya İnsan Hakları Günü dolayısıyla gerçekleştirilen "Her İnsan Bir Dünya" temalı programda da, bir gün kendisine Nobel Barış Ödülü verilmesi halinde bunu almayacağını belirterek, "Nobel kendini tüketmiştir. Nobel, siyasi, ideolojik davranan bir kuruluş konumundadır. Benim için Nobel'in hiçbir kıymetiharbiyesi yoktur. Türkiye olarak bu törene kesinlikle katılmayacağız. Böyle bir katili ödüllendirmek zulüm ile ortak hareket etmektir." şeklinde konuştu.

İLKHA