Geçen yıl mart ayından itibaren karantina dolayısıyla birçok sektörde kısıtlamalar nedeniyle bir çok sektörde faaliyetler durduruldu. Mart ayının son haftasından başlamak üzere kısa çalışma uygulamasına geçildi ve 17 Nisan’dan itibaren de işten çıkarma yasağına paralel olarak ücretsiz izin uygulamasına başlandı.

Çalışan anne ve baba adayları pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği aldı veya ücretsiz izne çıkarıldı. Kısa çalışmada olan veya ücretsiz izne çıkarılan kişilerin, son 1 yılda 90 gün ve 120 gün prim ödemeleri yapılamadı.

Söz konusu prim ödemelerinin yapılamaması nedeniyle işçiler analık sigortası kapsamında geçici iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneği gibi yardımları şu an alamıyor. Bu durum ise özellikle salgın sürecinde desteğe ihtiyacı olan işçilerin daha da mağdur olmasına neden oluyor.

Kısa çalışma ödeneği alan veya ücretsiz izne çıkartılan anne adaylarının son 1 yılda 90 gün prim koşulunu yerine getirmiş olması gerekli. Eğer koşul sağlanamazsa doğum parasından yararlanılamayacak.

Sosyal güvenlik mevzuatına göre, 4/a (SSK) ve 4/b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışan kadınların gebeliklerinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık (çoğul gebelikte 10 haftalık) döneme kadar olan süreç “analık hali” olarak kabul ediliyor. Analık sigortası kapsamında geçici iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneği veriliyor.

Anneler iş göremezlik raporu alamıyor

Halk arasında “analık parası” veya “doğum parası” olarak da adlandırılan geçici işgöremezlik ödeneğinden yararlanabilmenin üç koşulu bulunuyor. Birincisi, analık izninin başladığı tarih itibarıyla sigortalılık niteliğinin sona ermemesi gerekiyor.

İkincisi, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün sigorta primi bildirilmiş olması (4/b’li kadınlar için primlerin ödenmesi) gerekiyor. Analık hali süresinde işyerinde çalışılmaması ve doğum olayının gerçekleşmesi de diğer koşulları oluşturuyor.

Salgın nedeniyle bu şartları yerine getiremeyen kadınlar ödenek almakta sıkıntı yaşıyor.

Emzirme ödeneği için 120 gün koşulu

Çocuğu doğan ailenin aldığı bir diğer yardım da halk arasında “süt parası” olarak da adlandırılan emzirme ödeneği. Ödenek tutarı 2021 yılı için 232 lira olarak belirlendi.

Emzirme ödeneği alabilmek için de kadın çalışanların doğumdan önceki son bir yılda 120 gün sigorta primlerinin bulunması gerekiyor. 120 gün koşulunu yerine getiremeyenler emzirme ödeneği de alamıyor.

Emzirme ödeneği ayrıca kadının sigortalı bir işte çalışmayıp kocasının sigortalı olması durumunda da veriliyor. Ancak, kısa çalışma veya ücretsiz izin döneminde işçi işveren arasındaki iş sözleşmesi askıda olmakla birlikte devam ettiği için eşlerinden dolayı da ödenek alma hakları olmayacak.

Bu tür mağduriyetlerin önüne geçilmesi için de işçilere 90 ve 120 gün prim ödemesi koşulunun aranmaması gerekiyor.

Analık sigortası kapsamında geçici iş göremezlik ödeneğinden şu an istifade edilmesi mümkün görünmezken emzirme ödeneği içinse sigorta primi yatmaya başladıktan en az 120 gün sonra 5 yıl içinde başvuru yapılabiliyor.