MEHMET ÖZCAN / DOĞRUHABER - RÖPORTAJ

Ağır bir ekonomik kriz geçiren Irak Kürdistan Özerk Yönetimi'nde, ekim ayı başında başlayan gösteriler şiddetini artırarak sürüyor. Gösterilerin en önemli sebebi ekonomik kriz ve Barzani'nin başkanlık durumu… Süleymaniye ve çevresinde başlayan olaylarda en az beş kişi hayatını kaybetti ve 200 civarında kişi yaralandı. Yapılan saldırılarda Barzani'nin partisi KDP ve İslâmi Birlik (Yekgırto) İslâmi Toplum (Komel) parti binalarına saldırılar düzenlendi. Maaşların ödenmemesini protesto eden gösterilerin giderek şiddet eylemlerine dönüşmesi, zaten var olan siyasal krizi daha da derinleştirdi. Gösterilerin başladığı Süleymaniye ve çevresi, Goran Hareketi ve Talabani'nin KYB partisinin etkili olduğu bir bölge. Sokaklara dökülenler de bu iki partinin taraftarları olduğundan, KDP bu gösterilerin arkasında Goran Hareketi'nin olduğunu ifade ediyor. Ayrıca, KDP'ye yakınlığıyla bilinen Rudaw haber ajansı, gösterilerde PKK yanlısı sloganlar atıldığını da duyurdu. PKK'ye bağlı kimi derneklerin de gösterilerde aktif rol üstlendikleri belirtiliyor. Goran Hareketi ve KYB'nin PKK ile yakın bağları olduğu biliniyor. KDP, Goran Hareketine yakın bazı medya kuruluşlarının Erbil ve Duhok ofislerini de kapattı. Son olarak, bölgesel yönetimin başbakanı Neçirvan Barzani,  hükümetteki 4 Goranlı bakanı azletti.

Irak Kürdistan'ında baş gösteren kriz ve nedenlerini konuştuğumuz Kürdistan Bölgesel Yönetimi Tarım Bakanı Abdüssettar Mecid, gazetemize önemli açıklamalarda bulundu. Kürdistan'da gösterilerin ana nedeninin ekonomik kriz ve başkanlık sorunu olduğunu dile getiren Mecid, ancak bu kriz üzerinden farklı amaç güdenlerin de olabileceğine dikkat çekti. İşte Kürdistan Bölgesel Yönetimi Tarım Bakanı Abdüssettar Mecid'in sorularımıza verdiği cevaplar…

KÜRDİSTAN'DA DURUM GERÇEKTEN DE İYİ DEĞİL

Kürdistan'da durum bayağı karıştı, halk sokakta. Dışarıdan baktığımızda krizin giderek derinleştiğini görüyoruz neler oluyor, anlatır mısınız?

Şu anda Kürdistan'da durum gerçekten de iyi değil. Çok ciddi bir ekonomik sorun var, ekonomik kriz var, maaşlar ödenemiyor. Şu anda işin temel unsuru bu, ekonomik kriz… Bir de Barzani'nin başkanlık süresinin bitmesi sorunu var. Bir taraftan ekonomik sorunlar, diğer taraftan Barzani'nin başkanlık süresinin oluşturduğu kriz var.

MERKEZİ IRAK HÜKÜMETİ PAYIMIZI GEREKTİĞİ GİBİ GÖNDERMİYOR

Bu ekonomik krizin sebepleri nelerdir? Ne oldu da ekonomik kriz oluştu?

Tabi bunun birçok sebebi var. Birincisi; Merkezi Irak hükümetiyle yaşanan sorunlarımız var. Bizim merkezi bütçeden payımız gerektiği gibi gönderilmiyor. Ayrıca petrol fiyatları düştüğü için bizim gelirlerimizde çok ciddi bir azalma oldu, neredeyse yarı yarıya bir düşüş oldu. Tabi bir de israf ve halkın bugünleri öngörmeyip tasarruf tedbirleri almaması. Daha önce çok rahat bir yaşam sürmesi ve bugünler için tedbir almamış olmanın acısı, sıkıntısı çekiliyor. Tabi işin içinde yolsuzluk sorunu da var. Tüm bu sebep ve sorunlar krizi derinleştiriyor.

EKONOMİK KRİZ ÜZERİNDEN FARKLI AMAÇ GÜDENLER OLABİLİR

Peki, sorun belki ekonomik krizdir ama başka tarafa çekmek isteyenler olabilir… Bu ekonomik krizi kullanan taraflar yok mu?

Elbette olabilir. Bunun üzerinden farklı amaçlar güdenler olabilir. Ama işin temeli ekonomidir. Şu anda bir ekonomik kriz var. Şu anda halkın durumu iyi olsa kolay kolay sokağa dökülmez, kolay kolay gösteri yapmaz. Onun için öncelikli olarak halkın ekonomik anlamda durumunun iyi olması gerekir. Fakat şu anda ekonomi kötü olduğundan dolayı bu durumu birilerinin kullanıp kullanmadığını insan net olarak göremiyor. Elbette olabilir de. Fakat olsa bile bu bir gerekçe değildir. Mutlaka önce sorunların çözülmesi gerekir.

UZLAŞMA ZEMİNİ ARANIYOR

Goranlı Parlamento başkanı Erbil'e sokulmadı. Neçirvan Barzani 4 Goranlı Bakanı azletti. Erbil ve Süleymaniye bölünüyor mu?

Gerçekten de böyle bir durum var. Biz bölünmemesini temenni ediyoruz, umut ediyoruz ki bölünmeyle sonuçlanmasın. Çünkü genel bir uzlaşma zemini aranıyor. Yani Kürdistan'ın bölünmesi kimsenin faydasına değil. Bu konuda biz üzerimize düşeni yapıyoruz. Bölünmesini hiçbir suretle temenni etmiyoruz. Umutlu olmak lazım ama durumun gerçekten de çok ciddi olduğunu da ifade etmek isterim.

BİZ BEŞ İSLÂMİ PARTİ OLARAK ARABULUCU ROLÜNDEYİZ

İslâmi partilerin tutumu nasıl, nerede duruyorlar?

İslâmi partilerin durumu şudur; şu anda biz arabulucu rolüne soyunmuş durumdayız. İstiyoruz ki arabuluculuk yapalım. Bizim net şekilde bir tarafı tutmaktan ziyade arabulucu rolünü icra ediyoruz. Biz beş İslami parti olarak birlikte hareket ediyoruz. Ondan dolayı bu kriz esnasında bizim arabuluculuk rolümüz önem taşıyor. Şu anda yoğun bir çalışma içindeyiz.

Bir mesajınız var mı?

Her şeyin iyi olacağına inanıyoruz. Umutlu olmak lazım. Dualarınızı bekliyoruz.

Sayın Bakan, zaman ayırdığınız ve verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim.

Ben teşekkür ederim.

Başkanlık krizinde kim nerede duruyor

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani'nin görev süresi Ağustos'ta dolmuş ancak bölgede seçimler yapılamamıştı. Barzani'nin Irak Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) görev süresinin uzatılmasından yanaydı. Ancak İran destekli muhalefet partileri Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Kuzey Irak'ta parlamenter sisteme geçilmesini savunan Goran Hareketi, otoriter olmakla itham ettikleri Barzani'nin görev süresi uzatılsa bile yetkilerinin kısıtlanmasını istiyordu. Soruna Parlamento'da çözüm bulunamamış ve siyasi partilerinin kendi aralarında yapacakları görüşmelerde bir uzlaşmaya varılması kararlaştırılmıştı. Ancak Ekim ayında Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Goran Hareketi'nin güçlü olduğu Süleymaniye'de protestolar başladı ve halen süren bu gösteriler şiddet eylemlerine dönüşmüş durumda. Krizde, Türkiye ile birlikte hareket eden KDP'nin gücünü kırmak isteyen İran'ın da etkisinin olduğu belirtiliyor. Ancak son bir yıl içerisinde Kürdistan Bölgesinde vuku bulan gelişmelere bakıldığında Işid'in saldırıları, ekonomik kriz ve başkanlık meselesinin krize dönüştürülmesinin ardındaki meselenin özü şu; Mesut Barzani'nin bağımsızlık vurgusu yapması olduğu gerçeği olarak karşımıza çıkıyor.

Ekonomik kriz derinleşiyor

Bağdat yönetiminin, Kuzey Irak'a bütçeden ayırmasını gereken parayı ödemeyi geciktirmesi bölgedeki ekonomik krizin ana nedenlerinden biri. Irak merkezî hükümeti bütçe payı göndermediği için maaşların ödenmesi gecikmeli olarak yapılabiliyor. Bu durum da bütün sektörleri etkiliyor. Ağustos ayında PKK'nın Kerkük-Ceyhan boru hattında düzenlediği saldırı Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin petrol satışını sekteye uğratmıştı. Bölgesel Yönetim, petrol sattıkça gelir elde edebiliyor. Dünya piyasalarında petrol fiyatlarının düşmesi, gelirlerin düşüşünün başka bir nedeni.

Fiili olarak bölünmüşlük uzun bir süredir devam ediyor

Diğer yandan Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi fiili olarak uzun bir süreden beri de ikiye bölünmüş durumda. Barzani'nin partisi KDP, Erbil ve Duhok bölgesinde hâkim. Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Goran Hareketi ise Süleymaniye bölgesinde. Ülkedeki peşmerge güçlerini birleştirme çabalarına rağmen, peşmerge güçlerinin de parti bağlılıkları var. Bölgeyi bütün partilerin katıldığı bir hükümet idare ediyordu ancak geçtiğimiz salı gününe kadar hükümette dört bakanlıkla temsil edilen Goran Hareketi, güç paylaşımının yeniden yapılmasını istiyor. KYB de, Goran hareketine destek veriyor.