Nefes darlığı; astım, KOAH gibi sadece solunum sisteminin bir yakınması olmayıp kalp hastalıklarında, kansızlık ve kan hastalıklarında, kas güçsüzlüğü ile seyreden nörolojik hastalıklarda da sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.  Bu nedenle nefes darlığı oluştuğunda zaman kaybetmeden bir hekime başvurulmalıdır.

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hande İkitimur, nefes darlığı ve nedenleri ile ilgili önemli bilgiler verdi.

Nefes alıp verirken fark etmek nefes darlığı işareti olabilir

Nefes alıp vermek yani solunum olayı beyin sapı tarafından düzenlenen ve istem dışı gerçekleştirilen bir durumdur. Kişinin nefes alıp verdiğini fark etmesi nefes darlığına yani dispneye işaret edebilir ve altta yatan birçok hastalığın habercisi olabilir.

Nefes darlığı nedeni tespit edilmeli

Öncelikle nefes darlığı acil ve önemli bir hastalıkla ilişkili olup olmadığı sorgulandıktan sonra muayene ve gerekli laboratuvar tetkikleri yapılmalıdır. Hastayı dinleyip nefes darlığı yakınmasını kaydettikten ve gerekli tetkikleri isteyip sonuçları değerlendirdikten sonra bir hastalık tanısına ulaşılmadığında panik atak başta psikiyatrik hastalık varlığı da araştırılmalıdır. Hastadan nefes darlığı ile ilgili alınan öykü sırasında psikiyatrik hastalık belirtisi ya da psikiyatrik ilaç kullanımı olup olmadığını sorgulamak hastanın yakınması için erken dönemde uygun branşa sevk edilmesine olanak sağlayacaktır.

Ani gelişen nefes darlığına dikkat

Nefes darlığının açığa çıkma şekli ve ne kadar süredir devam ettiğini bilmek acil tedavi gerektirecek birçok hastalığın tanınmasına yardımcı olmaktadır. Örneğin, ani gelişen nefes darlığına eşlik eden hırıltılı solunum astım ve kalp yetersizliğinin belirtisi olabilir. Çok hızlı gelişen nefes darlığı ve göğüs ağrısı durumunda yabancı cismin soluk borusuna kaçabileceği ya da kişinin kalp krizi geçirebildiğini bizlere haber vermektedir. Yavaş ilerleyen nefes darlığı daha çok solunum sistemi hastalıklarında görilen bir durumdur.

Birçok hastalığın işareti olabilir

Nefes darlığı en çok astım ve bronşit hastalıklarında görülen yakınmalardandır. Astım ataklarla seyreden bir hastalıktır, dolayısıyla nefes darlığı sürekli olmaz ve genellikle tetikleyen faktörlerle karşılaşma sonrası ortaya çıkar. Sigara, enfeksiyonlar, alerjenler, reflü, stres gibi tetikleyici faktörler sonrası nefes darlığı ortaya çıkar ve sabaha karşı artan öksürük ve hırıltılı solunumun eşlik etmesi nefes darlığı tanısının astım nedenli olduğunun habercileridir.

Diğer önemli bir nefes darlığı nedeni de son yıllardaki önemli bir sağlık sorunu olan KOAH yani kronik tıkayıcı akciğer hastalığıdır. KOAH tüm dünyada önemli bir hastalık ve ölüm nedenidir. Nefes darlığı bu hastalık da çok erken dönemde başlamakta fakat hastalar nefes darlığı nedeni olarak sigara içimi, yaşlılık ve az hareket etme gibi nedenleri öne sürdükleri için hastalık tanısı zor konulmaktadır.

Nefes darlığı özellikle kalp hastalıklarının önemli yakınmalarındandır, bu nedenle hastaya kalp hastalığı olup olmadığı mutlaka sorulmalıdır. Nefes darlığı kansızlık, tiroit bezi hastalıkları, kas hastalıkları gibi birçok hastalık için de haberci bir yakınmadır.

Obezite yani şişmanlık da önemli nefes darlığı nedenlerindendir, hastalar özellikle günlük faaliyetlerini sürdürürken gelişen ve giderek artış gösteren nefes darlığı yakınması nedeni ile hekime başvurmaktadır.

Uyku apne hastalığında da nefes darlığı önemli yakınma olup gece horlama ve gece uykuda nefes durması eşlik etmektedir.

Dinlenme esnasında görülen nefes darlığı ciddiye alınmalı

Kişinin egzersiz kapasitesi nefes darlığının derecesini yansıtmaktadır. Dinlenme esnasında olan nefes darlığı en ağır nefes darlığıdır. Hastanın nefes darlığı yakınmasını anlatırken konuşması, vücut pozisyonu da nefes darlığının derecesi hakkında bilgi verir.

Cümlelerini tamamlayamayan ve kelimeler ile kesik kesik, yavaş yavaş konuşan ve muayene sırasında sırtüstü sedyeye yatamayan oturma ihtiyacı duyan birinde nefes darlığının ciddi olduğu düşünülmelidir.

Bu nedenle hastaların nefes darlığı yakınması mutlaka incelenmeli ve nedeni ister solunum sistemi hastalıkları olsun ister diğer sistem hastalıkları olsun ortaya konulmalıdır.