Li Ser Exlaqê Herbê û Bêbextîyê Dijmin

Di jiyanê de her kar û mijarek di çarçoveya xwe de rêgez û prensîbên xwe hene. Dîsa, hin prensîbên armancên ku çalakiyên di jiyanê de li ser disekinin û xizmetê dikin hene. Felsefeya prensîbên ku ev armanc li ser hatine avakirin jî divê zemîna fikrî ya tevgerên ku ji bo gihîştina van prensîban têne bikar anîn jî bihewîne. Hedefa ku hatiye diyarkirin rewa be jî, mirov nikare bibêje ku her cure rêyên ku ji bo pêkanîna van armancan tên bikaranîn, caîz in. Bi taybetî, ne mimkûn e ku navgînên ku bingeha armanca diyarkirî berovajî bikin. Wateyên ku têne bikar anîn divê bi ti awayî ji hedefan girîngtir neyên dîtin. Bi kurtasî; Divê em her tim bi bîr bînin ku me ji ku û çima dest pê kir û li gorî wê gavên xwe bavêjin.

Çawa ku di jiyanê de her tişt pîvana xwe heye, şer jî qaîde, prensîb û sînorên xwe hene. Divê di her şert û mercî de rêz li van sînoran were girtin. Di şeran de tu pîvanê meşrû wexta nede pêş çavan, mirov ji însanîyetê derdixe û dike hov. Di şer de; rêzgirtina izzet, rûmet û ‘edaletê, winda nekirina tedbîran, razîbûna bi çalakiyên leşkerî yên di xizmeta armancên siyasî de, rêzgirtina li rûmeta dijminan jî, ewlehiya sivîlan; jin, zarok, kal û pîr, zilamên olî û hwd. kesên ne şerker nayên kuştin; Pêwîste bi pîvanên gerdûnî yên weke zirar negihaştina mal û milkên sivîlan û talan nekirin pêk were. Bi taybetî eger aliyek yan jî aliyên şer kesên ji beşê îslamî bin, pîvandinên li ser vê mijarê hê hestiyartir dibin. Rîayetnekirina huqûqa herbê ya Îslamî derketina ji heddê xweye.

Îro ravekirin û pênaseyên îdeal ên qanûna şer ku hem ji alîyê derdorên îslamî û hem jî yên laîq ve têne çêkirin, tenê li ser kaxezê mane. Lê belê di qada şer de qaîde û prensîb bi ti awayî nayên bîranîn.

Mirinên sivîl di erdnîgariya Îslamî de pirsgirêka herî mezin e. Hem di êrişên dijminên Îslam û mirovahiyê yên ku axên me dagir dikin de, hem jî di pevçûnên navxweyî yên ku di cîhana Îslamê de diqewimin, hemî nirxên exlaqî û mirovî têne pelixandin. Rûyê hov li pişt maskeya sexte ya li ser rûyê leşkerên medenî(!) yên cîhana azad(!) li ser zemîna şer û dagirkeriyê derdikeve holê. Li cihên ku şer lê nayên kirin û êrîşên yek alî lê tên kirin jî, sivîl bi awayekî herî hovane tên qetilkirin.

Em dizanin ku axaftinên dijminên Îslamê li ser mafên mirovan û azadiyê derew in. Lê şirovekirina dînbûna zarokên vê umetê, ku qetilkirina hev wekî jêhatbûnekê dihesibîne, tune.

Bi taybetî di şerên ku bi teknolojiya pêşve diçin de, sivîl nayên hesibandin, û qurbaniyên sivîl wekî zayî’ata kêzikan têne dîtin. Her jiyanek mirî li ber çavên siyasetmedarên dîn ên ku hiş û hestên xwe wenda kirine tenê hejmarek e.

Di qiyama Şêx Seîd de, bêyî jin, zarok û pîr, bi hezaran sivîl bi hovane hatin qetil kirin. Tu normê exlaqî nehate nas kirin. Bi hezara Kurd, di şikevta de hatin şewitandin.

Rejîma Kemalîst îdîa kir ku Îngîlîzstan piştgirî da serhildana Şêx Seîd. Îsmet İnönü, mirovê duyemîn ê pergala Kemalîst, di bîranînên xwe de wiha nivîsandiye; "Di bûyera Şêx Seîd ya 1925an de di navbera Îngîlîzstan û tu hêzek biyanî de tu têkilî tune." Tevî îtîrafê wî, dîsa jî di pirtûkên dersê û dîroknûsiya fermî de şermazar dibe ku serhildan ji hêla Îngîlîzstan ve hate piştgirî kirin û provokasyon kirin. Wekî din, di tu belgeyê de tu agahî nehatiye dîtin ku vê rûreşiyê rast bike.

Ji aliyê din ve, rejimê Qiyam wekî serhildanek Îslamî bertekdar pêşkêşî Rojava kir. Lê ji hindurê Tirkîyê re propoganda kir ku Şêx Se'îd ji bo Kurdistana serbixwe serhildan çêkirî ye.

Wekî din, milkê mirovan li deverên wekî Diyarbekir û Elezîzê hate talan kirin, û hate belav kirin ku ew wekî ji hêla leşkerên Şêx Seîd ve hatine kirin. Tên gotin ku hin komên milîsên mêtinkar malên gel di bin rêberiya rejîmê de talan dikin, û ev yek jî wekî ji hêla leşkerên Şêx Seîd ve hatiye kirin, dan nîşandan.