İç piyasa hükümetin kurulmasına odaklanmıştı. Yatırımcı altın ve döviz yatırımını buna göre yapmıştı. Ancak uçak krizi patlak verdi. Yaşanan uçak krizi hesapları alt üst etti.

Uçak krizi gösterdi ki piyasalar çok ince ayarlarla çalışıyor. Yatırımcının tüm hesaplarını ince ayarlarla ayarlaması gerekiyor. Yaşanan krizin piyasalara direk etkisi oldu. Dolar ve altın fiyatları yükseldi. Borsa düştü. Bu da elbette ki tek taraflı olmadı. Çünkü Türk Lirası nasıl değer kaybetti ise Rus Rublesi de değer kaybetti. Borsalar karşılıklı düştü. Bu krizin devamı piyasaları etkilemeye devam edecektir.

Türkiye ve Rusya arasında stratejik ortaklık anlaşması var. Birçok alanda karşılıklı ticaret yapılıyor. Suriye'deki savaş ve İŞİD'in Irak'ın bir kısım toprağına hâkim olmasından sonra Türkiye, İran ve Rusya ile karşılıklı ticaretini daha da geliştirdi. İran'a uygulanan ekonomik yaptırımlar bu ülke ile yapılan ticareti de aksatıyordu. Ancak Rusya ile yapılan ticaretin önünde bir engel bulunmadığından, ticari faaliyet kanalları sonuna kadar bu ülkeye açıldı. Başta doğalgaz, askeri projeler, tekstil, inşaat, sebze, gıda ve daha birçok alanda karşılıklı ticaret yapılıyor.

Türkiye enerji açısından dışa bağımlı bir ülke ve enerjisinin %60'ını Rusya'dan karşılıyor.

Yaşanan uçak krizi iki ülkenin birbirine ekonomik yaptırım kılıçlarını çekmeye sebep oldu. Her iki ülkede uçak krizi ile ilgili kurulacak anlaşma masasında elinin güçlü olması için mücadele ediyor. Mücadelede karşılıklı ekonomik yaptırımlara gidilecek.

Ekonomik yaptırımların oluşmasını Türkiye istemiyor. Bu yüzden diplomatik kanalları zorluyor. Ancak Rusya diplomatik kanalları kapatmaya çalışıyor. İki ülke arasındaki kriz Avrupa ülkelerini, ABD, Suudi Arabistan ve Katar gibi kimi ülkeleri sevindiriyor. Çünkü Türkiye'nin Rusya ile kriz yaşaması, Türkiye'nin farklı pazarlara yönelmesine sebep olacaktır. Bu pazarların kimisinden kendileri de pay alacaktır. Ki Türkiye ile Katar arasında doğal gaz anlaşması imzalandı bile.

Avrupa ve Rusya arasında yaşanan Ukrayna krizinden sonra Rusya'ya ABD ve Avrupa tarafından kimi ekonomik yaptırımlar uygulanıyordu. Rusya ile stratejik ortağı olan Türkiye'nin arasının bozulması Rusya'ya da zarar verecektir. Bu da özellikle ABD ve Avrupa ülkelerinin işine gelecektir.

Türkiye diplomatik kanalları zorlayacaktır. Ancak diplomatik kanalların fayda vermemesi durumunda Türkiye için şu riskler meydana gelebilir.

-Rusya ile olan her türlü ticaret anlaşmasının feshi veya askıya alınması.

-Karşılıklı finansal işlemlere sınırlama veya yasaklama getirilmesi.

-Hedef ülkeden ithalata veya seçilmiş ürünlere ek gümrük vergisi.

-Limanların kullanımını sınırlama veya toptan yasaklama.

-Rus hava sahasının kullanımını kısıtlama.

-Ortak ekonomik ve teknik işbirliği programlarını askıya alma.

-Rusya'nın üçüncü taraflarla olan ticaret anlaşmalarının getirdiği dolaylı haklardan yararlanamama.

Türkiye bu olumsuzluklara karşı şu tedbirlere başvurabilir. Rus gümrüklerinde kasten bekletilen yaş meyve-sebzeler iade edilecek. Rus ürünleri kırmızı hat'a alınacak. Tam sayım yapılarak denetlenecek. Doğalgaz alımında alternatif kaynaklar değerlendirilecek. Rusya'nın Türkiye'den transit olarak kullandığı güzergâhlarda yavaşlamalara gidilecek. Karşılıklı, serbest anlaşmaları yeniden masaya yatırılacak.

Rusya ile yaşanan krizin birçok alanda zararları olacağı kesindir. Ancak gerek Rusya'dan gelen turistler ve gerek Rusya'ya giden işçi ve tüccarların bir ahlaki yozlaşmaya uğradığı da kesindir. Rusya'ya giden birçok inşaat işçisi Rus kadınlarla inşaat işlerinde beraber çalışıyor. Kısa süreli de olsa bu kriz bir nebze ahlaki yozlaşmaya bir fren olabilir diyor ve sizi Allah'a emanet ediyorum.