Bitlis’in Adilcevaz, Muş’un Malazgirt ile Ağrı’nın Patnos ilçe sınırlarında bulunan ve 4 bin 58 metre yüksekliğindeki Süphan Dağı’nın 2 bin 300 metre rakımlı eteklerinde kurulan Kışkılı köyü sakinleri, kış aylarında odun ve kömür bulamadıkları için tek yakacaklarının hayvan dışkısından elde edilen ‘tezek’ olduğunu söylediler.
Adilcevaz Aydınlar beldesine bağlı Kışkılı köyü, Süphan Dağı’na tırmanmaya çalışan dağcıların uğrayıp dinlendiği bir köy. Tepeden Aydınlar ve Arin gölünün doyumsuz manzarasının seyredilebileceği bir konumda bulunan Kışkılı köyü, turizmin de ilgisini çeken şirin bir köy.
Haziran ayına kadar karın yerde kaldığı yaklaşık 50 hanelik Kışıklı köyü sakinlerinin coğrafi şartlar nedeniyle tek geçim kaynakları hayvancılık. Yılın büyük bir bölümü karlarla örtülü köyde beslenen büyük ve küçük hayvanlar, yaz aylarında Süphan Dağı’nın eteklerinde otlatılıyor.
Ormanlık alanların olmadığı köyde vatandaşlar, kışlık yakacaklarını küçükbaş ve büyükbaş hayvanların dışkısından elde edilen tezekle temin ediyor. Karın yaklaşık 8 ay yerde kalması nedeniyle ahırlarda beslenen hayvanlardan çıkan gübreyi, köylüler kışlık yakacak için kurutuyorlar. Köyün her yerinde ve her evin önünde istiflenmiş halde hayvan gübresi tezekleri görmek mümkün.
Köylerinde odun ve kömür olmadığı için kış aylarında tezek yaktıklarını söyleyen köy sakinlerinden Mustafa Emre, “Köyümüz Sühan dağının 2 bin 300 metre yükseklikteki eteklerinde bulunuyor. Burada kış şartları çok çetin ve uzun geçiyor. Bazen burada haziran ayına kadar kar yerde kalıyor. Fakat soğuk rüzgârlar hep esiyor. Havalar çok soğuk. Tek geçim kaynağımız hayvancılıktır. Hayvanımızı uzun süre ahırlarda besliyoruz. Saman ve yemlerini dışardan alıyoruz. Ormanlık alanlarımız olmadığı için odun yakamıyoruz. Bütün köylünün kışlık yakacağı küçükbaş ve büyükbaş hayvanların gübresi tezektir.” dedi.
Tezek ısısının yeterli olmadığını ve kalıp haline getirmesinin de zor olduğunu dile getiren Emre, şunları söyledi: “Hayvanlarımız uzun süre ahırda kaldığı için kışın oluşan hayvan gübresini ahırdan dışarıya çıkarıyoruz. Havaların biraz ısınmasıyla birlikte dışarıya çıkardığımız hayvan gübresini naylon kaplar içerisinde kalıplar halin e getiriyoruz. Bu kalıpları güneşin önünde kurutarak istifliyoruz. Kışın yakacak olarak kullanıyoruz. Fakat tezeğin fazla bir ısısı yoktur.”
İLKHA