5N1K sorgulama tekniği, bilgi toplarken ve bir konuyu araştırırken kullanılan bir yöntemdir. Bir tartışmayı genişletmek, araştırmanızı kapsamlaştırmak, bulgularınızı düzenlemek veya makaleler ve raporlar oluşturmak için bu çerçeve kullanılır. Günümüzde gazetecilik, habercilik ve eğitim alanında sıklıkla kullanılır.
Bu sorular, cevapları bilgi toplamada temel olarak kabul edilir sorulardır. Genellikle açıklanan gazetecilik, araştırma ve polis soruşturması gibi alanlarda da kullanılan bir yöntemdir. Bir konuyla ilgili hikayenin tamamını almak için bir formül oluştururlar. Beş N’lerin ilkesine göre, bir rapor ancak bu soruları sorgulayıcı bir kelime ile başlayan cevaplardan oluşursa tam olarak kabul edilebilir.
5N1K açılımı: 5N 1K 'nın açılımı nedir?
5N 1K; Ne, Nerede, Nasıl, Neden, Ne zaman ve Kim sorularının baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. 1K; bu soruların “kim” hakkında olduğunun sorgusudur. 5W1H ' nin Türkçesidir.(Where? When? Why? What? Who? How)
Ne oldu?
Nasıl oldu?
Neden oldu?
Nerede gerçekleşti?
Ne zaman gerçekleşti?
Kim hakkında? şeklinde ifade edilebilir.
Nedir 5N-1K kuralı?
NE …………………… Konuyu verir
NEDEN ……………. Amacı verir
NASIL …………….. Yöntemi belirler
NEREDE ………….. Mekan ve yer kavramları
NE ZAMAN ……… Süre – süreç kavramları
KİM ………………… İlgili ve sorumlu kişileri belirler
5N1K örnek anlatımı:
Her sorunun gerçek bir cevabı olmalıdır, bir raporun eksiksiz olarak kabul edilmesi için içermesi gereken gerçekler. Önemli olan, bu soruların hiçbiri basit bir “evet” veya “hayır” ile cevaplanamaz.
1-Ne?
Açıklama; Görevin tanımı, faaliyet, problem, proje amacı.
Hedefler; Amaç, eylemler, prosedürler, makineler vb.
Örnek sorular; Sorun ya da risk nedir? Durum nedir? Ürün özellikleri nelerdir? Servis nasıl çalışır?
2-Neden?
Açıklama; Amacı veya çalışma yönteminin gerekçesini tanımlayınız.
Hedefler; Hedefler, amaçlar, gerekçeler vb.
Örnek sorular; Hedeflenen amaç nedir? Neden bu eğitim ya da bu ekipman seçildi?
3-Nerede?
Açıklama; İlgili yer veya yeri tanımlayınız.
Hedefler; Mülk, atölye, iş istasyonu vb.
Örnek sorular; Sorun nerede uygulanır? Mülk erişimi kolay mı? Sorun hangi makinede bulunur?
4-Ne zaman?
Açıklama; Durumun gerçekleştiği, gerçekleştiği veya gerçekleşeceği zamanı belirleyin.
Hedefler; Tarihler, süre, sıklık vb.
Örnek sorular; Ne kadar sürer? Kurulum tarihi ne zaman? Sorun ne sıklıkta ortaya çıkıyor?
5-Nasıl?
Açıklama; Kullanılan yöntemin nasıl olacağını belirleyin, ilerlemenin yolunu bulun ve atılması gereken adımları bulun.
Hedefler; Kullanılan yöntemler, yapılması gereken eylemler, uygulanan teknikler, prosedürler vb.
Örnek sorular; Hangi şartlar veya koşullar altında? Bölüm nasıl düzenlenir? Kullanılan yöntemler nelerdir? Hangi kaynaklar kullanılıyor?
6-Kim?
Açıklama; İlgili paydaşları, sorumlu veya etkilenen kişileri belirleyin.
Hedefler; İlgili kişiler, müşteriler, çalışanlar, yöneticiler vb.
Örnek sorular; Kim sorumlu? Sorunu kim buldu? İşi kim yapması istenecek?
5N1K kuralının amacı?
Bir durum ve olayı daha iyi anlayabilmek ve raporlayabilmek için doğru verileri toplamak gerekir. 5N1K yöntemi, 5N1K sorularını sorarak sorunlar için veri toplamayı amaç edinir. Bir durumu daha iyi anlamak ve anlamlandırmak için kullanılan bir yöntemdir. Karşılaşılan sorunlara etkili çözümler sunmayı hedeflemeye yardımcı olur. Sorun çözme dinamiğine sahip olmasıyla iyileştirici etkisi vardır.
Bu kural, plan yapma metodudur. Planlama bu anlamda oldukça önemlidir. Soruları sorarken planlı bir dizi halinde soru sormak gerekir.
5N1K yöntemi ve avantajları
Bu altı soru aslında karmaşık bir olayı ya da sorunları aydınlatmada kullanılır. Bu sayede birbirinden farklı konulara uygulanabilmesiyle birlikte hayatımızı kolaylaştırır. Zaman tasarrufu yapmamızı sağlar. Emek kaybı oluşmaz. Daha genel olarak avantajları anlatırsak; basitlikten başlayabiliriz. Bu soruları sormak için doktora, yüksek lisans ya da lisans eğitimi almaya gerek yoktur. Diğer avantajı ise sistematik olmasıdır. Yani tüm soruları sorarak başarıya ulaşabilirsiniz. Çok yönlü olması diğer bir avantajdır. Sorun çözücü bir önlem kullanırken eşit derece de yeni bir süreç tasarlamak için kullanılabilir. Son olarak da diğer avantajı kapsamlı olmasıdır. Sorunun tüm yönleriyle görüntüsünü incelemek ve çözüm yolunu tespit etmek için kullanılabiliyor olmasıdır.