22 Ağustos 2015 tarih ve 29453 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik değişikliği ile açık cezaevine geçme koşulları yeniden düzenlendi. Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı yönetmelik değişikliği ile hükümlülerin kapalı cezaevinden açık cezaevine geçiş süresi yarı yarıya indirildi. Değişikliğin temel gerekçesinin; kapalı ceza infaz kurumlarının doluluğu olduğu belirtiliyor.
Cezanın açık ceza infaz kurumunda çektirilmesi ile kapalı ceza infaz kurumunda çektirilmesi arasında ciddi farklılıklar bulunuyor. Ancak bu düzenlemeyle açık cezaevlerindeki hükümlü sayısındaki ciddi bir artış açık cezaevinde bulunmanın sağlayacağı birçok haktan yararlanmaya engel olacaktır. Zira ülkemizde yeterli sayıda açık cezaevi bulunmuyor.
Basında yer alan örtülü af ya da cezaevleri boşaltılıyor iddiaları gerçeği yansıtmamakta. Çünkü yapılan değişiklik bir yönetmenlik olup af niteliğini doğurucu nitelikte değildir. Sadece hükümlüler lehine (istisnalar hariç) bir takım haklar genişletilmiş. Bu düzenlemelere bakarsak;
1- Bu değişikliklerden en önemlisi, “toplam cezalarının beşte birini kapalı kurumlarda iyi halli olarak geçiren ve koşullu salıverilme tarihine altı yıl veya daha az süre kalanlar” açık ceza infaz kurumuna ayrılma hakkına sahip iken, 22.08.2015 tarihli değişiklik ile “toplam cezalarının onda birini kurumlarda infaz edip, iyi halli olan ve koşullu salıverilme tarihine yedi yıl veya daha az süre kalanlar” bu hakka sahip oldular.
Bunu bir örnekle açıklarsak; kişi 12 yıl ceza almışsa, bunun 2/3 oranında kapalı cezaevinde geçirdikten sonra şartla tahliyesine hak kazanır. Bu denklemde kişinin şartla tahliyesi için geçecek süre 8 yıldır. Bu kişi toplam cezasının 1/10 (1 yıl 2 ay) kapalı da geçirirse, şartla tahliyesine 6 yıl 8 ay kaldığı için açık cezaevine geçebilecek.
Eğer kişi 12 yıl değil; 15 yıl ceza almışsa, o zaman 1/10 olan 1 yıl 5 ay cezasını kapalı cezaevinde geçirecek ancak şartla tahliyesine 7 yıldan fazla kaldığı için açığa geçemeyecek, açığa geçebilmesi için şartla tahliyesine en fazla 7 yıl kalması lazım olduğundan dolayı bu kişinin toplamda 3 yılı kapalı cezaevinde geçirmesi lazım. Kısaca her iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekiyor.
2- Yönetmeliğin 5. maddesine göre cezasını doğrudan açık ceza infaz kurumunda çekecek olan, infaz için gönderilen çağrı kâğıdına rağmen teslim olmayan ve bu nedenle hakkında yakalama emri çıkarılan hükümlünün doğrudan kapalı ceza infaz kurumuna değil, yine açık ceza infaz kurumuna yerleştirilmesini düzenlemektedir. Eskiden yakalama üzerine kişi aldığı ceza miktarına bakılmaksızın doğrudan kapalı cezaevine gönderiliyordu.
3- Bir başka düzenleme ise AYM tarafından iptal edilen, ikinci soruşturma açık cezaevine girişte engel oluşturmayacak. Şimdiye kadar açık cezaevine ayrılma şartlarını taşıyanlar, haklarında 7 yılın üzerinde hapsi gerektirecek bir soruşturma veya tutuklu olmasalar da dava varsa açık cezaevine gidemiyorlardı. 7 yıl ve üstü hapsi gerektiren bir soruşturma veya dava açık cezaevine nakilden sonra açılmışsa bu mahkûm kapalı cezaevine alınıyordu.
4- Bu yönetmenlik, terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olanlar yönünde özel bir düzenleme getirmemiş. Eski düzenleme aynen korunarak, terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olup, mensup oldukları örgütten ayrıldıkları idare ve gözlem kurulu kararıyla tespit edilenlerin yine koşullu salıverilme tarihine bir yıldan az süre kalması halinde açık ceza infaz kurumuna geçebilecekler.