Ramazan’ın son 10 gününde ihya edilen itikâf sünneti hakkında İlke Haber Ajansına (İLKHA) bilgiler veren Adana İl Müftüsü Arif Gökce, “İtikâfa giren kimsenin gücü yettiği kadar namaz kılması, Kur’an-ı Kerim okuması, istiğfar etmesi, dua ve niyazda bulunması, kelime-i tevhid ve tekbir getirmesi, Allah’ın varlığı, birliği, kudreti hakkında düşünceye dalması, gereksiz şeyler konuşmamaya dikkat etmesi gerekir.” şeklinde tavsiyelerde bulundu.
İtikaf sünnetinin mahiyeti ve bilinmesi gerekenlerle ilgili sorularımızı yanıtlayan Adana İl Müftüsü Gökce, itikaf ibadeti hakkında şunları söyledi:
İtikâf nedir?
Sözlükte “hapsetmek, alıkoymak; bir yere yerleşmek, beklemek, durmak ve kendini orada hapsetmek, oraya bağlanıp kalmak” anlamlarındaki “akf” kökünden türeyen i’tikâf, bu manaların yanında kişinin kendisini sıradan davranışlardan uzak tutmasını ifade eder.
Fıkıh terimi olarak da akıllı, ergenlik çağına gelmiş bir Müslümanın beş vakit namaz kılınan bir mescitte ibadet etme, Allah’a yakınlık elde etme niyetiyle bir süre durması demektir. İtikâfa giren kimseye de mu‘tekif veya âkif denir.
İtikâfın İslam’da yeri ve önemi nedir?
İtikâfın meşruiyeti Kur’an ve Sünnet ile sabittir. “Mescitlerde itikâfta bulunduğunuz zaman kadınlara yaklaşmayın” (el-Bakara 2/187) mealindeki ayetle Hz. Âişe’nin, “Resûl-i Ekrem Ramazanın son on gününde itikâfa girerdi. O bu âdetine vefatına kadar devam etmiştir. Sonra onun ardından hanımları itikâfa girmiştir” (Buhârî, İtikâf,) şeklindeki rivayeti bunun delillerini teşkil eder. Allah’a tam bir teslimiyet içerisinde ibadet ve taatte bulunmak amacıyla zamanının belirli bir kısmını ayırması ve bu esnada meşrû bile olsa her türlü nefsânî ve şehevî arzulardan uzak durması kişinin mânen olgunlaşması için önemli vesilelerden biridir. Bu bakımdan itikâf yalnız İslâm ümmetine has bir ibadet olmayıp vahiy geleneğine sahip hemen hemen bütün dinlerde muhtelif şekillerde gerçekleştirilen köklü bir gelenektir. İslâmî öğreti içinde de Hz. İbrahim ve oğlu İsmail zamanından beri devam edegelen bir sünnet olarak bilinir.
İtikâfın hükmü nedir?
İtikâf fakihlerin çoğunluğuna göre sünnet, bazılarına göre ise menduptur. Sünnet olduğunu söyleyenlerin bir kısmı itikâfı her zaman müekked sünnet görürken diğerleri Resûl-i Ekrem’in uygulamasından hareketle Ramazan’da, özellikle de bu ayın son on gününde sünnet-i müekkede niteliği kazandığını belirtirler. Ayrıca Hanefî mezhebine göre itikâf sünnet-i kifâye grubunda yer aldığından bazı müminlerin bu ibadeti yerine getirmesiyle sünnet ihya edilmiş sayılır.
İtikâfa girmek için bir ön hazırlık var mıdır?
İtikâfın sahih olabilmesi için itikâfa giren kimsenin cünüplük, hayız ve nifas gibi hallerden temizlenmiş bulunması ve itikâf için niyet etmesi şarttır. İtikâf için bulûğ şart olmayıp ibadet ehliyetine sahip olmak, yani temyiz çağına ulaşmak yeterlidir.
İtikâfa camide girmek şart mıdır?
İtikâfın camide ifa edilmesi gerekir. Hanefî ve Hanbelî mezheplerine göre cuma kılınan camilerde itikâfa girmek daha faziletli olmakla beraber cemaatle beş vakit namaz kılınan bir mescidde itikâfa girmek de makbuldür. Maliki ve Şafiilere göre ise itikâf herhangi bir mescidde sahih olmakla birlikte kendisine cuma farz olan kimsenin bir hafta veya daha çok bir süre itikâf yapmayı adaması halinde cuma kılınan bir camide itikâfa girmesi gerekir. Öte yandan çoğunluğa göre kadınların da erkekler gibi itikâfa camide girmeleri şarttır. Hanefî fakihleri ise kadınların evin münasip bir yerinde itikâfa girmelerini tercih etmiş ve bunun daha doğru olduğunu söylemişlerdir.
İtikâfın belirli bir zamanı var mıdır?
Bir adaktan dolayı değilse itikâf Ramazan’da ve Ramazan dışında olabileceği gibi belirli bir süreye de tâbi değildir. İtikâf niyetiyle camide birkaç saat veya birkaç gün kalmak yeterlidir. Malikilere göre sahih bir itikâfın en az süresi bir gün, bir gecedir. Diğer mezhepler çok kısa bir süre durmayı yeterli görmekle birlikte en az bir gün kalmayı tavsiye etmişlerdir.
Peki, itikâfa giren kimse hiç dışarı çıkamaz mı?
İtikâfta bulunan kimse abdest ve gusül gibi tabii ihtiyaçları için dışarı çıkabilir. Şafiiler yeme içme için de dışarı çıkabileceğini belirtirken diğer üç mezhebe göre ihtiyaç duyacağı şeyleri kendisine getirecek birinin bulunması halinde dışarı çıkması itikâfı bozar. Hasta ziyareti veya cenaze namazı için dışarı çıkmanın itikâfı bozacağı hususunda görüş birliği vardır. Hanefilere ve Malikilere göre unutarak mescitten çıkma itikâfı bozarken diğer iki mezhebe göre bozmaz. Doktora gitmeyi veya yatmayı gerektirecek bir hastalık durumunda dışarı çıkma üç mezhebe göre itikâfı bozmaz, Hanefilere göre ise bozar.
Ayrıca itikâfta iken cinsel ilişkide bulunmak bütün mezheplere göre itikâfı bozar. Çoğunluğa göre bu amaçla dokunma, öpme de böyledir. Akıl ve temyiz gücünü gideren sarhoşluk, akıl hastalığı ve bayılma gibi hallerle hayız ve nifas gibi durumlarda da itikâf bozulur.
İtikâf bozulunca kazası yapılır mı?
Şafii ve Hanbelî mezhepleriyle Hanefî mezhebindeki hâkim görüşe göre, bozulan sünnet bir itikâfın tamamlanması veya kaza edilmesi gerekli değildir. İstenirse yeniden itikâfa girilebilir. Malikilere göre ise kaza edilmesi şarttır.
İtikâf ibadetinin Ramazan ayında yoğunlaşmasının sebebi nedir?
İtikâfa özellikle Ramazan ayının son on gününde girilmesi Kur’an’ın inmeye başladığı mübarek Kadir gecesiyle ilgilidir. Malum olduğu üzere bin aydan hayırlı olan Kadir gecesinin Ramazan ayının son on gününde aranması gerekiyor. İtikâfın Ramazan’ın son on gününde yapılması bu geceyi de ihya etme fırsatı vereceği için ayrı bir önem taşır. Hz. Âişe, “Resûl-i Ekrem ramazanın son on gününde ibadet için yoğun bir gayret içine girer, gecesini ihya eder ve ibadet için aile fertlerini uyandırırdı” diyerek Peygamber Efendimiz’in bu ayda yoğun ibadet ettiğini haber vermiştir.
Adana’da itikâfa açık camilerimiz hakkında bilgi verir misiniz?
Adana’mızda başta Sabancı Merkez Cami olmak üzere şehir merkezinde itikâfa uygun olan 70 cami belirlemiş bulunmaktayız. Ceyhan, Kozan’dan Tufanbeyli’ye kadar her ilçemizde itikâfa girmek isteyen kardeşlerimize uygun olan toplam 245 cami tespit edip altyapısını hazırladık.
Son olarak itikâfa girecek olan kişilere tavsiyeleriniz var mı? İtikâfa giren kişi neler yapmalıdır?
İtikâfa giren kimsenin gücü yettiği kadar namaz kılması, Kur’an okuması, istiğfar etmesi, dua ve niyazda bulunması, kelime-i tevhid ve tekbir getirmesi, Allah’ın varlığı, birliği, kudreti hakkında düşünceye dalması, gereksiz şeyler konuşmamaya dikkat etmesi gerekir. Ayrıca başta Hz. Peygamber’in (s.a.s) hayatına dair kitaplar olmak üzere dinî-ilmî eserler okuyarak da vaktini değerlendirebileceklerini hatırlatmak isterim. İtikâfa girecek kardeşlerimden dualarında bir de bu fakire yer vermelerini istirham ederim. (Ayhan Kaya-İLKHA)