Alışveriş Merkezlerinin 11 Mayıs’tan itibaren faaliyetlerini sürdürürken 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuatça belirlenen kurallara ilave olarak; Ticaret Bakanlığı ile yapılan değerlendirmeler ile Sağlık Bakanlığının Alışveriş Merkezlerinde alınması gereken önlemlere ilişkin uyulması gereken usul ve esaslar belirlendi.
İstanbul Valiliği, gereken usul ve esasları şu şekilde sıraladı:
Genel Esaslar
-AVM’ler 10.00-22.00 saatleri arasında faaliyet yürütebilecek.
-AVM’lerde bulunan/bulunacak çalışan, yönetici ve müşterilerin tıbbi maske/bez maske kullanması zorunlu olup maske kullanımı hususuna riayet etmeyen kişilerin AVM’lere alınmasına müsaade edilmeyecek. (Bu kapsamda, özellikle AVM çalışanlarınınmaskeleri nemlendikçe/kirlendikçe yenileri ile değiştirilecek.)
-AVM’lerin giriş/çıkışlarında görev yapan güvenlik görevlilerinin (fiili olarak görev yaptıkları süre boyunca) maskeyle birlikte gözlük ya da yüz koruyucu/siperlik kullanmaları zorunlu olacak.
-AVM’lere girişte herkesin (çalışanlar dahil) ateş ölçümü yapılacak ve ateşinin 38°C’dan yüksek olduğu tespit edilen kişi/kişiler içeri alınmayarak ilgili sağlık kuruluşlarına yönlendirilecek.
-AVM’ye gelen müşterilerin mümkün olan en kısa süre içinde (içeride en fazla 3 saat kalınabilecek.) alışveriş yapıp bahse konu alanlardan ayrılması esas olacak. Bu kapsamda, müşterilere sosyal mesafe kuralına riayet etmeleri, uzun süre AVM içinde kalmamaları yönünde afiş, sinevizyon, anons vb. yöntemlerle gerekli uyarılar yapılacak.
-AVM’lerin oturma, bekleme, dinlenme amaçlı kullanılan ortak alanlarının yanı sıra restoran/lokanta ile yeme-içme alanlarında bulunan tüm sandalye, koltuk ve masalar kaldırılacak.
-21.03.2020 tarihli ve 5760 sayılı Genelgede belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak AVM içerisinde bulunan lokanta ve restoranlar al götür ve\veya paket servis şeklinde hizmet verebilecek. AVM’lerin toplu olarak faaliyet yürüttükleri yemeiçme katı vb. alanlarda sipariş vermek/siparişini almak üzere bekleyen müşteriler için bir metre aralıklarla sosyal mesafe uyarı işaretleri çizilecek.
-Danışma, iş yeri girişi, ödeme noktası vb. yerlerde sosyal mesafe kuralının göz ardı edilme ihtimaline karşı adı geçen alanlara bir metre aralıklarla sosyal mesafe uyarı işaretleri çizilecek.
-16.03.2020 tarih ve 5361 sayılı Genelge kapsamında oyun alanı/merkezi, internet kafe, ganyan bayi, kafe, sinema, spor merkezi, hamam, sauna vb. işletmeler ve iş yerlerine yönelik kısıtlama tedbirlerinin uygulanmasına devam edildiğinden AVM’lerde bulunan anılan nitelikteki iş yerlerinin/işletmelerin faaliyetlerine izin verilmeyecek.
-Coronavirus pandemisi süresince AVM’lerde konser, gösteri vb. toplu etkinliklerin yapılmasına müsaade edilmeyecek.
-AVM’lerin içinde bulunan berber, kuaför ve güzellik salonları, Bakanlığımızın 5759 sayılı Genelgesinde yer alan kurallara riayet etmek şartı ile faaliyetlerini yürütebilecek.
-AVM’lerin içinde bulunan asansörler yalnızca özel gereksinimi olan bireylerimiz tarafından kullanılabilecek. Bu kapsamda, asansör içerisinde sosyal mesafeyi korumak adına kişi/kişilerin durması gereken alanlar aralarında en az 1 metre mesafe olacak şekilde yer işaretleriyle belirlenecek.
-AVM ziyaretçilerinin yönlerini bulma ve bulundukları lokasyondan bina içerisindeki bir başka yere (mağaza, otopark, bebek bakım odası, danışma, asansör vb.) nasıl gidecekleri konusunda rehber görevi üstlenen dokunmatik dijital yönlendirme sistemleri kapalı tutulacak.
-AVM’lerde, oto yıkama hizmeti ile vale hizmeti geçici bir süreliğine verilmeyecek, mescitler ise Sağlık Bakanlığınca belirlenecek takvime kadar kullanılmayacak.
AVM ve AVM içindeki iş yerlerinde bulunabilecek müşteri sayısı
-Sosyal mesafe kuralını korumak, salgının yayılmasını önlemek için AVM’lere /AVM içinde bulunan iş yerlerine müşteri kabulü aşağıda yer verilen şekilde olacak:
-AVM’lerin toplam inşaat alanından otopark, depo, tesisat katı/odası, yönetici/ odası, idari bürolar, çalışan yemekhaneleri, yangın merdiveni vb. müşteri kabul edilmeyen alanlar çıkarıldıktan sonra aktif müşteri/ziyaretçi kabul edilebilecek alanlarına aynı anda 10 m2’ye bir kişi olacak şekilde müşteri kabul edilebilecek. (Örneğin; 1000 m²’lik toplam aktif müşteri kabul edilebilecek alanı bulunan bir AVM’de aynı anda en fazla 100 müşteri bulunabilecek.)
-AVM’de faaliyet yürüten her bir iş yeri toplam satış alanına (depo ve yönetici odası hariç, kalan deneme kabinleri dahil), müşteri ve çalışanlar dahil 8 m²’ye 1 kişi düşecek şekilde müşteri kabul edebilecek. (Örneğin; 32 m²’lik bir iş yerinde toplam 4 kişi bulunabilecek.)
-Belediye imar müdürlükleri tarafından AVM’lerin onaylı mimari projeleri esas alınarak; AVM’nin aktif kullanım alanında aynı anda bulunabilecek müşteri sayısı ile her bir iş yeri için aynı anda bulunabilecek kişi sayısı Genelgenin B bölümü 1 ve 2 nci maddelerine göre ayrı ayrı belirlenerek resmi yazı ile AVM yönetimine tebliğ edilecek ve her türlü iletişim kanalı ile müşterilere duyurulacak.
-AVM yönetimince, AVM’ye aynı anda kabul edilebilecek toplam müşteri sayısı, herkes tarafından görülebilecek bir şekilde (AVM girişlerine pankart şeklinde) asılacak ve AVM’lerin internet sayfalarında bu bilgiye yer verilecek.
-AVM içindeki iş yerlerinin girişine de o iş yeri için aynı anda kabul edilebilecek müşteri sayısını gösteren pankart, afiş veya tabela asılacak/konulacak.
-AVM yönetimince, aynı anda içeride bulunabilecek müşteri sayısı esas alınarak, AVM’ye giriş-çıkışı yönetecek bir sistem kurulacak, içerideki müşteri sayısı maksimum sayıya ulaştığında içeriye kesinlikle müşteri/ziyaretçi kabul edilmeyecek. Ayrıca giriş kapılarında oluşabilecek olası yoğunluğu önleyebilmek adına sosyal mesafeyi belirten ve en az bir metre aralıklarla herkes tarafından görülebilecek bir şekilde zemin işaretlemesi yapılması sağlanacak.
-AVM’ye giriş-çıkışlarda müşterilerin karşılıklı temasını engellemek için tedbir alınacak, müşterilerin mümkün olduğunca tek yönden giriş, tek yönden çıkış yapması sağlanacak, bu amaçla yer işaretlemeleri ile yönlendirme yapılacak.
Temizlik/Hijyen kuralları
-Kişisel hijyen/temizlik kurallarını sağlamak üzere AVM içerisinde ve iş yerlerinin girişinde el antiseptiği bulundurulacak.
-Toksik etkileri nedeniyle dünyadaki sağlık otoritelerinin (Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri) kullanımını önermediği dezenfektan püskürtme sistemlerinin (dezenfektan tüneli vb. uygulamalar) AVM’lerde kullanımına izin verilmeyecek.
-AVM girişinde bulunan döner kapılar ile içeride bulunan yürüyen merdivenlerin bantları, kapı kolları, tırabzan ve asansör düğmeleri gibi sık dokunulan yüzeyler üç saatte bir temizlenecek ve gerekli dezenfeksiyon işleminin yapılması sağlanacak.
-AVM’de bulunan ortak alanlar başta olmak üzere iş yerlerinin zeminleri günlük olarak su ve deterjanla temizlenecek, sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri vb.) temizliğine ayrıca dikkat edilecek. Bu kapsamda, dezenfeksiyon işlemini sağlamak üzere gerekli dezenfektan maddelerinin kullanımı sağlanacak.
-AVM’lerde bulunan lavabo ve tuvaletlerin temizliğinde; muhakkak dezenfektan kullanılacak ve tuvaletlere usulüne uygun el yıkama ve maske kullanımına ilişkin afişler asılacak.
-AVM tuvaletlerinde bulunan el kurutma makinelerinin kullanımı yasaklanacak bunların yerini tek kullanımlık kağıt havlu alacak.
-Tuvaletlerde sıvı sabun kullanılacak ve teması mümkün olduğunca azaltabilmek adına muslukların, sıvı sabun ünitelerinin mümkünse fotoselli olması sağlanacak.
-Tuvaletlerin ana giriş/çıkış kapılarının elle temas etmeden açılabilmesi için gereken sistem en kısa zamanda kurulacak.
-İşyerlerinde bulunan bilgisayar klavyeleri, telefon ve diğer cihaz yüzeyleri dezenfektan maddelerle silinerek gerekli dezenfeksiyon sağlanacak.
-İş yerlerinde müşterilerin temas ettiği/edeceği çalışma tezgâhı ve ödeme terminali (post cihazı vb.) her müşteriden sonra mutlaka temizlenecek/dezenfekte edilecek.
-AVM’lerin ortak kullanıma sunduğu, hasta ve özel gereksinimi olan bireylerimiz tarafından kullanılan tekerlekli sandalye vb. araçlar bireysel kullanım sonrası mutlaka usulünce temizlenecek/dezenfekte edilecek.
-AVM içinde bulunan çok sayıda müşteri tarafından kullanılan ATM noktası/alanlarına muhakkak el dezenfektanı konulacak, müşterilerin ATM’lere temas etmeden el dezenfektanı kullanmaları konusunda ATM noktalarına/alanlarına uyarıcı afişler asılacak. Ayrıca ATM’lerin yoğun temas edilen yüzeyleri her saat başı temizlenecek/dezenfekte edilecek.
AVM’lerde ortam havalandırmasına ilişkin kurallar
-AVM’lerin havalandırma sistemlerinde kesinlikle iç ortam havası kullanılmayacak, havalandırma işlemi %100 dış ortam havası ile sağlanacak.
-AVM’lerin giriş kapılarında bulunan hava perdeleri kesinlikle çalıştırılmayacak.
-Merkezi havalandırma sistemleri dışında klima sistemleri kullanılmayacak.
-Havalandırma işlemi bina kullanımda değilken (gece) dahi sürdürülecek.
-Havalandırma sisteminin filtrelerinin kontrolleri ve değişimleri düzenli olarak yapılacak, filtre değişimi aerosol oluşturacak işlem kabul edildiğinden bu işlem sırasında AVM personeli N95/FFP2 maske, eldiven ve yüz siperliği kullanacak, çıkarılan filtre çift kat poşetlenmek suretiyle atılacaktır. Ayrıca klima santrallerinin normal temizlik periyotlarının kısaltılması da bu noktada önem taşımakta.
-Kirli hava çıkışının yapıldığı noktalarda insan geçişi engellenecek.
AVM’deki iş yerlerinin çalışma kuralları
-İş yeri girişinde ve kasalarda (ödeme noktalarında) el antiseptiği bulundurulacak ve doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilecek.
-Bu Genelgenin B bölümünün 2 nci maddesi gereğince; iş yerinde belirlenen sayıda müşteri olması halinde yeni müşteri girişini engellemek üzere giriş kapısının her iki tarafından tutturularak asılabilecek nitelikte basit kırmızı renkli bir kordon/şerit, plastik duba vb. materyallerin iş yerlerinde bulundurulması sağlanacak ya da iş yerlerince bu amaca hizmet edebilecek alternatif bir sistem kurulacak.
-İş yeri dışında bekleyecek müşterilerin, sosyal mesafe kuralını koruması adına aralarında en az 1 metre mesafe olacak şekilde zemin işaretlemesinin yapılması sağlanacak.
-AVM içinde bulunan iş yerleri kendi sektörleri ile ilgili yayımlanan/yayımlanacak kurallara da ayrıca uyacak.
-Müşterilere deneme kabini içinde maskelerini çıkarmamaları gerektiği özellikle hatırlatılacak.
-Deneme kabinlerinin kullanılmaması esas olup ihtiyaç halinde her müşteri en fazla 10 dakika deneme kabinini kullanabilecek ve müşteri çıktıktan sonra kabin havalandırılacak, sık kullanılan yüzeyler uygun şekilde temizlenecek.
-Gerekli havalandırmanın sağlanması için ikiden fazla deneme kabini olan iş yerlerinde deneme kabinleri bir dolu bir boş kabin kullanımını sağlayacak şekilde ve dönüşümlü olarak kullanılacak.(Örneğin; ilk seferde 1,3,5; ikinci seferde 2,4,6 numaralı kabinlerin kullanılması gibi.)
-Denenen Ürünlere Ultraviyole Işını Uygulanması işleminin; Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi ile Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezlerince insan sağlığına zararlı etkileri olması nedeniyle önerilmemesi göz önünde bulundurulacak ve iş yerlerinde adı geçen işlem kesinlikle uygulanmayacak.
-Aynı ürünün farklı kişilere temas etmesine mahal veren deneme amaçlı ürün tanıtımları (özellikle makyaj malzemeleri vb.) yapılmayacak, deneme amaçlı ürünlerin doğrudan müşteriler tarafından kullanılmasına izin verilmeyecek bu ürünlerin yalnızca çalışanlar vasıtası ile kullanılması/denenmesi (deneme/tester parfüm vb.) sağlanacak.
-Kasa önünde sıra beklerken durulması gereken yerlere, aralarında en az 1 metre mesafe olacak şekilde yer işaretlemesi yapılacak.
-Ödemelerde müşteriye kartla temassız ödeme yapabileceği hatırlatılarak mümkün olduğunca nakit ödemeden kaçınılması sağlanacak.
Çalışanlara yönelik önlemler
AVM yönetimi tarafından 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuat gereği alınması gereken tedbirlere ilave olarak;
-AVM yönetimlerince, COVİD-19 virüsünün bulaşma şekli, hızı, kronik rahatsızlığı olanlarda hastalığın etkileri gibi Coronavirus salgının tüm etkileri göz önüne alınarak risk altındaki çalışanların durumu, ilave kullanılacak malzeme, araç, gereç temini ve kullanım şekli ve sistematiği, Coronavirus tedbir, denetim ve takip sorumluluğundan doğacak idari yapılanma/görevlendirme ihtiyacı vb. hususlara ilişkin; içinde işyeri hekimi, halk sağlığı uzmanının da bulunacağı bir komisyon tarafından iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk tehdit değerlendirmesi yapılacak veya yaptırılacak.
-Çalışan personelin ihtiyaç duyduğu koruyucu malzeme/ekipmanlar işyerleri tarafından sağlanacak.
-COVİD-19 tanısı alan ya da COVİD-19 temaslı olması nedeniyle takibe giren personelin en az 14 gün çalıştırılmaması esasına riayet edilecek.
-Çalışan personel içerisinde; ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı vb. hastalık semptomları olanlar ivedilikle ilgili sağlık birimine yönlendirilecek.
-AVM yönetimlerince, çalışan personelin tamamına COVİD-19 virüsünün bulaşma şekli, etkileri, alınması gereken tedbirler, el hijyeni, uygun nitelikte tıbbi maske takılması, maskenin nemlenmesi ya da kirlenmesi halinde değiştirilmesi, yeni maskenin takılması esnasında ise el temizliğine dikkat edilmesi konuları başta olmak üzere gerekli eğitimler verilecek/verdirilecek.
-Personelin dinlenme alanlarında da sosyal mesafenin korunması ve maske takılması kuralına riayet etmesi sağlanacak,
-AVM ve iş yerlerinde görev yapan personelin yemekleri kumanya şeklinde dağıtılacak, kumanya sunumları tek kullanımlık malzemelerle (tabak, çatal, kaşık, bardak vb.) yapılacak.
Denetim ve eğitim kuralları
-AVM yönetimlerince, Coronavirus salgınına karşı alınan tedbirlerine uyulup uyulmadığı takip edilecek, denetlenecek ve tespit edilen uygunsuzlukların giderilmesi sağlanacaktır.Bu amaçla her AVM için Coronavirus Tedbirleri Sorumlusu/Sorumluları belirlenecek.
-Coronavirus sorumluları her saat başı iş yerlerinde alınması gereken tedbirler başta olmak üzere alınan/alınacak tedbirleri denetleyecek, aksaklıkları giderecek ve varsa alınması gereken ilave tedbirler konusunda AVM yönetimini bilgilendirecekler.
-Coronavirus sorumlusu/sorumluları tarafından alınan tedbirler (alınan hijyen ve temizlik tedbirlerinin kontrolü başta olmak üzere her tedbir alanına ilişkin günlük denetim çizelgeleri ile) gerektiğinde ibraz edilmek üzere günlük çizelgeler ile kayıt altına alınacak. AVM’de görevli güvenlik, sağlık ve temizlik personeline değişen/yeni iş tanımları, Coronavirus kapsamında alınan tedbirler ve yapılması gerekenler hakkında teorik/pratik eğitimler verilecek.
-Valiliklerce, içinde halk sağlığı uzmanı ve makine mühendisinin bulunacağı beş kişilik bir komisyon oluşturulacak ve bu komisyon tarafından AVM’lerin, Coronavirus ile mücadele kapsamında belirlenen kurallara riayet edip/etmediklerinin denetlenmesi (haftada en az bir kez olmak üzere) sağlanacak.
Tedbirlere uymayanlara adli işlem yapılacak
Bu kapsamda; tedbirlere uymayanlarla ilgili Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282 nci maddesi gereğince idari para cezası verilmesi, aykırılığın durumuna göre Kanunun ilgili maddeleri gereğince işlem yapılması, konusu suç teşkil eden davranışlara ilişkin Türk Ceza Kanununun 195 inci maddesi kapsamında gerekli adli işlemlerin başlatılması kararı verilmiştir.