Beraet'in sözlük anlamı; bir şeyden silkinmek, aklanmak, günahlardan ve manevi kirlerden temizlenip arınmak demektir. Istılahi manası ise; Kur'an-ı Kerim'in indirilmeye başlandığı düşünülen Şaban Ayı'nın 15. gecesine tekabül eden gecenin ismidir.
Bir sene içerisinde olacak tüm işler bu gece karara bağlanır. Tüm ameller, rızıklar, ömürler, ecel ve ölüm sebepleri, yükselmeler, alçalmalar, yani her şey daha önce Levh'i Mahfuz'da yazılı olduğu şekliyle yeniden bu gece düzeltilip tefrik edilir ve takdire bağlanır. Bu hususla ilgili Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyrulmaktadır:
“Apaçık olan kitaba yemin olsun ki, biz onu (Kuran'ı), mübarek bir gecede indirdik. Muhakkak ki biz, (iman edenleri) uyarmaktayız. Katımızdan bir emir ile her hikmetli iş, o gece tefrik edilir. Muhakkak ki biz, (bunları tebliğ etmek için) elçiler göndermekteyiz. Bu, Rabbin katından bir rahmettir. Şüphesiz ki o, her şeyi işiten ve hakkıyla bilendir.” (Duhan: 2–6)
Müfessirlerin çoğuna göre, Kur'an-ı Kerim, defaten Levh'i Mahfuz'dan Dünya Semasına Kadir Gecesi'nde indirilmiş; oradan da peyderpey, ayet ayet Beraet gecesinde Hz. Muhammed aleyhisselama indirilmeye başlanmıştır.
Dolayısıyla bu gece, Kadir Gecesi'nden sonra en hayırlı bir gecedir. Bu gecenin fazileti hakkında birçok hadisi şerif vardır. İşte onlardan bazıları:
Bir gün ashaptan bazıları peygamberimiz aleyhissalatu vesselamdan, niçin Şaban ayında çok oruç tuttuğunu sordular, bunun üzerine O, şöyle buyurdu: “Şaban Ayı öyle faziletli bir aydır ki, insanlar bundan gafildirler. Bu ayda ameller Âlemlerin Rabbine arz edilir. Ben de amelimin oruçlu iken arz edilmesini istedim.” (Nesei)
“Berat gecesi göklerin kapıları açılır, melekler müminlere müjde verir ve ibadete teşvik ederler.” (Nesei ve Beyhaki)
“Şaban'ın 15. gecesini ibadetle, gündüzünü de oruçla geçirin! O gece gelince Allah'u Teâlâ şöyle buyurur: “Af isteyen yok mu, onu affedeyim. Rızk isteyen yok mu, ona rızık vereyim. Dertli olan yok mu? Ona sıhhat, afiyet vereyim. Ne isteyen varsa, istesin vereyim” Bu hâl, sabaha kadar devam eder.” (İbni Mace)
“Şaban ayının 15. gecesi, rahmeti ilahi dünyayı kaplar, herkes ondan istifade eder affolunur. Ancak haksız yere Müslümanlara düşmanlık besleyen ve Allah'a ortak koşanlar müstesna, onlar bu gecenin feyzinden istifade edemezler.” (Beyhaki)
“Cebrail aleyhisselam geldi ve dedi ki; Kalk namaz kıl ve dua et! Bu gece Şaban'ın 15. gecesidir. Bu geceyi ihya edenleri Allah'u Teâlâ affeder. Ancak, Allah'a şirk koşan, büyücülük yapan, cimri ve kinci olan, bidatçı, içkici, faizci ve zani olan kimseler müstesna. Allah bunları affetmez.” (Taberani)
Validemiz Hz. Âişe (r.a) buyuruyor ki: “Ramazandan sonra en faziletli oruç, Şaban Ayı'nda tutulan oruçtur. Resulüllah (s.a.v)in, Ramazandan sonra en çok oruç tuttuğu ay Şaban ayıdır. Bazen Şaban'ın tamamını oruçla geçirirdi.” (Buhari, Tirmizi)
Ancak Resulüllah sallallahu aleyhi vesellemin ömrünün sonlarına doğru Şaban'ın son on beş gününde oruç tutmadığı rivayetler de vardır. Bu da Ramazan'a daha güçlü bir şekilde girmek içindir. Bu hususta her kişi kendini daha iyi bilir ve ona göre orucuna bir ayar verebilir.
Şu halde, Rabbimiz tarafından önümüze bir fırsat gibi sunulan hayırlı zamanları, ayları günleri ve geceleri ganimet bilelim. Bu rahmet ikliminden en güzel şekilde istifade etmeye çalışalım. Özellikle önümüzdeki Beraet kandilini bir ganimet bilerek ihya etmeye çalışalım. Zira yukarıdaki hadisi şeriflerde de belirtildiği gibi bu gece çok hayırlı ve bereketli bir gecedir. Her ne kadar Kadir Gecesi bu geceden daha hayırlı ise de kesin ve belli olmayan bir gecedir. Ama bu gece belli ve bilinen bir gecedir.
Bu geceyi ibadetle geçirerek bol bol namaz kılalım, kuran okuyalım ve elimizi açıp yüce dergâha yalvaralım. Günahlarımızdan pişmanlık duyup af dileyelim, darda ve zorda bulunan tüm müminlerin, sıkıntılardan, bela ve musibetlerden kurtulması için rabbimize niyazda bulunalım, gözyaşı dökelim. Özellikle Müslümanlar arasına ekilen fitnenin ve fesadın bertaraf edilmesi, İslam beldelerinde akan kanın durması ve parçalanmış, ayrı gayrı düşmüş olan İslam Ümmet'inin vahdeti için çok dua edelim ve çok yalvaralım. Bu bilinçle Ramazan'a en iyi şekilde hazırlananlardan olmanız dileğiyle Allah'a emanet olunuz.