İslam’da kötü bir ahlak olarak bilinen aldatmak, şöyle tarif edilmiştir: Müslüman kardeşini yanıltmak, hile yapmak, oyuna getirmek, kandırmak, iğfal etmek, dolandırmak, sözünde durmamak gibi sözler ve eylemlerdir.
Aldatma, münafıkların açık kimliğidir. Peygamberimiz aleyhissalatu vesselam: “Münafıklığın alameti üçtür: Konuştuğu zaman yalan söyler, söz verdiği zaman sözünde durmaz, kendisine emanet verildiği zaman ihanet eder” buyurur.
Kur’an-ı Kerim, aldatmanın çirkin bir huy ve münafıklığın bir vasfı olarak belirtiyor. Münafıkların en belirgin özelliği, Allah’a ve Resulüllaha inanmadıkları halde inanmış gibi görünmeleridir. Allah’ı ve müminleri aldatmaya çalışan münafıklar, aslında kendilerini aldatırlar. Allah mutlaka onların hile ve aldatma girişimlerini boşa çıkarır.
Dinimizde başta alış-veriş olmak üzere her konuda, her muamelede insanlarla ilişkilerde dürüstlük esastır. Başkalarını aldatmak başta kendi nefsine bir güvensizliktir, ahlaksızlıktır. Dünyada insanları aldatmak mümkün olsa bile, ilmiyle her şeyi kuşatan ve yapılan her şeyi melekleriyle zapturapt altına alan Allah’ı aldatmak mümkün değildir. Onun ilminden hiçbir şey kaçmaz. O, ahirette bunun hesabını hilekârlardan yani aldatanlardan mutlaka soracaktır. Demek ki, asıl aldananlar, geleceklerini düşünmeden başkalarını aldatanlardır.
Aldatmanın, yalan söylemenin ve ihanet etmenin münafıklık alameti olduğu unutulmamalıdır. Kuranı kerimde Allah (c.c), Resulüllah’ı ve Müminleri aldatmaya çalışan münafıkların durumunu şöyle açıklıyor:
“Onlara, insanların (gerçek inananların) iman ettiği gibi, siz de iman edin denildiği zaman, -Biz, akılsız cahillerin iman ettiği gibi iman eder miyiz?- Derler. Doğrusu akılsızlar, beyinsizler, sefihler onların ta kendileridirler, fakat bunun farkında değiller. Bir de müminlerle karşılaştıkları zaman: -Biz de (sizin gibi) iman ettik, derler. Hâlbuki şeytanlarıyla (kendilerini aldatan dostlarıyla) baş başa kaldıkları zaman: -Biz sizinle beraberiz, biz ancak (onlara iman ettik demekle) alay ediyoruz- derler. Allah münafıkları ettikleri istihzanın cezası ile cezalandırır ve azgınlıkları içinde başıboş dolaşmalarına mühlet verir.” (Bakara, 10-15)
Yukarıdaki ayeti kerimelerde herhangi bir yorum ve açıklamaya gerek duyulmadan aldatmanın, münafıkların alametlerinden olduğu bildirildiği gibi kesin akıbetleri de bildirilmektedir. Yine başka bir ayeti kerimede şöyle buyrulmaktadır:
“Doğrusu münafıklar Allah’ı aldatmağa çalışılar, oysa O onlara aldatmanın ne olduğunu gösterecektir.” (Nisâ, 142)
Şu halde Müslüman kişi, böyle bir nifak alametini üzerinde taşımamalı, ne olursa olsun aleyhine de olsa hilekârlığa ve başkalarını aldatmağa yeltenmemelidir. Gerçekten inandığını söylüyorsa böyle bir düşünceyi içinde taşımamalıdır. Unutulmamalıdır ki, Cenabi Hakk’ın ilmi her şeyi kuşatmıştır. O’nun bilmediği hiçbir şey yoktur. Kişi başkalarını aldatmağa çalışmakla gerçekte kendini aldatmış olur.
“Seni aldatmak isterlerse, (bil ki) şüphesiz Allah sana kâfidir. Seni ve inananları yardımlarıyla destekleyen, kalplerini uzlaştıran odur. “ (Enfal, 62).
Ayette açık bir şekilde görüldüğü gibi, Allah (c.c), bir yandan hilekârların hilelerini ortaya çıkararak onları dünya ve ahirette rezil ve rüsvay ederken, öte yandan aldatılmak ve zarara uğratılmak istenen müminlerin de yardımcılığını üstlenmektedir. Allah birini korursa onun işi hep yaver gider, kimden de korumasını çekerse onu dünyada da ahirette de rezil ve rüsvay eder.
Bütün bunlar düşünülerek, insanlarla olan her türlü münasebette dürüst olmak, doğruluktan ayrılmamak, yalana, hileye başvurmamak; kısaca inanan hiçbir kimseyi aldatmamak müminlerin vazgeçilmez prensibi olmalıdır. Mümin mümin olduğu halde mümin kardeşini aldatamaz. Peygamberimiz aleyhissalatu vesselam, “Bizi aldatan bizden değildir” buyuruyor.
“Kurtuluş doğruluktadır.”
Yalan, kişinin gerçeği saklayıp bildiğinin aksini söylemesidir. Yalan ruhi bir hastalıktır, Müslümanların süratle yalandan kaçınmaları gerekir. Peygamberimiz sallallahu aleyhi vesellem: “Yalan kötülüğe, kötülük Cehenneme götürür. Kişi yalan söyleye söyleye Allah katında yalancılardan yazılır” buyuruyor. Şu halde basit dünya menfaatleri için yalanla müminleri aldatanlar, başta kendilerine yazık edenlerdir. Dürüstlük şiarınız olsun dileğiyle.