Türkiye'nin ‘yumuşak karnı' olarak değerlendirilen cari açık şubatta sürpriz yaptı. 2.2 milyar dolar seviyesinde açık beklenirken gerçekleşme 1 milyar 785 milyon dolar oldu. Bu sürprizi meydana getiren birçok etken var elbette:
Ham petrol fiyatlarının düşük seyrinin devam etmesi, Londra kaynaklı bir fonun yatırım politikası çerçevesinde Türkiye'den hisse senedi ve bono yatırımı yapması gibi etkenler.
Bir de gizli bir etken daha var ki o da net hata noksan kaleminde görülen rakamdır. NET hata ve noksan, ülkeye kaynağı bilinmeyen döviz giriş veya çıkışı olarak tanımlanıyor. Ödemeler dengesi bir ülkenin döviz giriş ve çıkışlarının tutulduğu hesaptır. Bir ayda ne kadar döviz gelmiş ve ne kadar çıkmış bu hesapta gösteriliyor. Aradaki fark ise net hata ve noksan olarak gösteriliyor. Net hata noksan kaleminin yüksek olması, kur ve politikadaki belirsizlik durumlarında ortaya çıkabildiği gibi şirketlerin bazı hesap hareketlerini defterlerine geç işlemelerinden de kaynaklanabiliyor.
Türkiye'ye şubat ayında 2 milyar 878 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para girişi oldu. Uzmanlara göre bu parayı Suriyeli göçmenler ve komşu ülkelerde güvenli liman arayanlar getirdi. İstanbul'daki ev fiyatlarındaki yükselişin ve İstanbul enflasyonunun manşet enflasyona göre daha yüksek çıkmasının da sorumluları arasında bulunan Suriyeliler, cari açık için de önemli bir kaynak oldu. Bu tarz girişler, ekonomik ve jeopolitik belirsizliklerin yoğun olduğu dönemlerde artıyor.
Şubat'ta cari açıktaki gerilemede dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 1.4 milyar dolar azalarak 1 milyar 962 milyon dolara düşmesi ve birincil gelir dengesi açığının 99 milyon dolar azalarak 717 milyon dolara gerilemesi de etkili oldu.
Merkez Bankası hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirler ise 228 milyon dolar azalarak 495 milyon dolara düştü. Net ihracat ise 292 milyar dolar düştü. Bu durum dış ticaret ve net gelir açığının cari denge için pozitif, hizmetler geliri ve altın ise negatif gelişme gösterdiğini ortaya koyuyor. Cari açığın milli gelire oranı yüzde 4,1 olarak hesaplandı.
Turizm gelirlerindeki düşüş, Şubat'ta cari açık kaleminde çok etkili olmadı. Ancak yaz aylarında sıkıntı yaşanması muhtemeldir. Cari açıktaki iyileşmede emtia fiyatlarındaki çöküşün desteği vardır. Rusya ile yaşanan gerilim ve güvenlik endişeleri cari açığı bir miktar etkileyecektir. Ancak Haziran-Temmuz aylarına kadar dengedeki iyileşme tüm hızıyla sürecektir.
Açık küçülüyor ama açığı kapatmak için normal kanallardan yeterince döviz girmiyor.
Şubat ayında normal kanallardan doğrudan yatırım olarak 140 milyon dolar net döviz girişi oldu.
Kredi kanalında bir aydaki net döviz çıkışı 1 milyar 673 milyon dolara ulaştı.
Sonuç olarak, Şubat ayında, toplamda net döviz girişi yok. 447 milyon dolar döviz çıkışı var.
Nereden geldiği belli olmayan 2 milyar 878 milyon dolar sayesinde hem açık kapatıldı. Hem de döviz çıkışı karşılandı. Üstelik de rezervlere eklenmek için 646 milyon dolarlık fazla dövizimiz oldu.
Geçen yılın ilk 2 ayında normal kanallardan ülkeye gelen döviz, 4 milyar 759 milyon dolarken, bu yıl 2 milyar 898 milyon dolara geriledi. Nereden geldiği belli olmayan dövizde de azalma var. Geçen yıl, ilk 2 ayda nereden geldiği belli olmayan döviz toplamı 3 milyar 914 milyon dolarken, bu yılın ilk 2 ayında 1 milyar 819 milyon dolara geriledi. Hedef sadece cari açığın küçültülmesi olsa bile, küçülen cari açığın normal -kanallardan finansmanının giderek zorlaştığını dikkate almamız gerektiğini belirtiyor ve sizi Allah'a emanet ediyorum.