Türkiye’de Kahramanmaraş, Bitlis ve Muğla’nın yanısıra Diyarbakır’da da üretimi yapılan ceviz ve badem, bölge için ciddi gelir kaynağı sağlıyor.
Badem ve ceviz ağaçları ve üzüm bağları alanında tarım faaliyetleri yürüten Hanili üreticiler, yurtdışından tedarik ettirdikleri ceviz ve badem ağaçları ile yıllardır ilçede üretim yapıyorlar.
Tarım ve Orman Bakanlığının 2014 yılında oluşturduğu destekleme paketinden yararlanarak Hani ilçesinin kırsal Uzunlar Mahallesinde ceviz üreticiliği yapan Hacı Mesut Kaçmaz, oluşturdukları ceviz bahçesinde yaptıkları çalışmalar hakkında bilgi verdi.
Ceviz bahçesini 2014’te oluşturduklarını söyleyen Kaçmaz, “Etrafını tel örgü yaptık. Burayı damlama sistemiyle suluyoruz. Sondajımız var ve şifreleme sistemi ile açıp kapatabiliyoruz. 44 dönümlük arazimiz içerisinde yaklaşık olarak bin 100 ağacımız var. Gerekli bakımını yaparak suluyoruz. Ekim ayının son haftasında hasadını yapacağız. Elde ettiğimiz cevizlerin kilosunu Diyarbakır’da 20 liradan satıyoruz. Mahallelilerimizin bir kısmı soğan veya buğday ekerken ceviz işi bize daha kolay geldiğinden dolayı bizler de bununla meşgul oluyoruz.” ifadelerini kullandı.
“Bu ağaçların yaşı ilerledikçe verimleri de artıyor”
Bir sezon boyunca yapılan çalışmaları kronolojik olarak sıralayan Vehbi Kaçmaz, “Faaliyetlerimiz mart ayı itibariyle başlıyor. 10 veya 15 gün arayla ilaçlamasını yapıyoruz. Haziran ayı ile 10 Ekim tarihleri arasında sulama işlemi devam ediyor. Sulama işlemi bittikten sonra temizlik ve hasat başlamış oluyor. Hasat yaklaşık olarak bir hafta veya 10 gün süre içerisinde tamamlanarak bir yıllık çalışma faaliyeti nihayete eriyor.” şeklinde konuştu.
Ağaçların şu anda 7 yaşında olduğunu ve verimin 2-3 kilogram ile başlayıp artarak devam ettiğini dile getiren Kaçmaz, ağacın yaşı büyüdükçe veriminin de beraberinde arttığını söyledi.
Kaçmaz, “Cevizlerin kabukları çatladıktan sonra ağaçları silkeliyoruz. Topladığımız cevizleri yere sererek kurutuyoruz ve içindeki nem oranının yüzde 5 veya 6’ya kadar düşmesini bekliyoruz. Çünkü cevizdeki nem oranıyla depolanması durumunda ürün küflenir. Kuruyan cevizler kış mevsimine kadar dayanıklı hale geliyor. Bu şekilde cevizlerin gıda toptancılarına satışını gerçekleştiriyoruz.” dedi.
“4 yaşında meyve vermeye başlayan ağaçlardan 6’ncı yılında 9 ton verim aldık”
İlçede badem üreticiliği yapan Sıddık Fidanboy ise, “Bu badem ağaçları 7 yaşındadır. Badem ağaçları genel olarak 4 yaşında meyve vermeye başlıyor. İlk yıl yaklaşık olarak 300-400, sonraki sene 5 ton, 6’ncı yılında 9 ton verim aldık. Ağaçlar, çiçeklenme sürecinde aşırı yağışlı havalarda döllenme yapmıyor, arı çalışmıyor. Yağışlı havada arılar kovana kaçtıklarından dolayı döllenme olmuyor.” diye belirtti.
Bu yılki verimden memnun kaldığını belirten Fidanboy, “Bu sene genel olarak verim çok güzeldi ama döllenme olmadığından dolayı hepsi döküldü. Bu sene 2 buçuk-3 tona yakın kabuklu badem elde ettik. Bunun da yüzde 35’i içi, geri kalanı kabuğudur. Hasattan elde ettiğimiz bademleri makinadan geçirerek ilk başta kabuğunu alıyoruz. Kuruttuktan sonra Eğil’deki badem kırma fabrikasında tonunu bin 800 liraya kırdırıyoruz. Şu anda bademin tonunu 65 bin liraya satmış bulunmaktayız.” şeklinde konuştu.
Badem türlerine de değinen Fidanboy, “Her badem bir değildir. Bu bademlerimiz Amerikan ürünüdür. Yerli bademler de var, onlar 25 gün önceden çiçek açıyor. Bu bademlerimizin en büyük özelliği don olayına karşı geç çiçek açmasıdır. Badem, bakım isteyen bir meyvedir. Yakın çevremde bu işi yapanlar var fakat herhangi bir verim alamıyorlar. Çünkü gerekli bakımı zamanda yapamamışlar. Budama işlemi yapılmadığı takdirde 10 yılını tamamlayan ağaç meyve vermez. Yani 10 seneye kadar budama yapılması gerekiyor.” ifadelerini kullandı.