Cizre`de Yetişmiş Alimler

1) Meymun bin Mihran: Tabii’nin büyüklerindendir. Halife Ömer bin Abdülaziz tarafından Cizre’ye kadı olarak gönderilmiştir. Hadis ilminde güvenilir, fıkıh ilminde de önde olan bir âlimdir. 734 yılında Cizre’de vefat etmiştir.

2) Şeyh Ahmet El-Cezeri: 1480–1580 yılları arasında yaşamış, divan sahibi, büyük bir mütefekkir ve şairdir. Mezarı Cizre’de Kırmızı Medresededir. Nişani adıyla da tanınır.

3) Şeyh Muhammed Biseri: Kesikbaş evliya olarak da tanınır. 16.yy.da yaşadığı sanılmaktadır. Düşmanlarla savaşırken başının kesildiği ve başını koltuk altına alarak savaşa devam ettiği rivayet edilir.

4) Şeyh Ahmet Hani: Büyük bir mütefekkir ve âlimdir. Divanı halen hayranlıkla okunmaktadır. Aslen Cizreli olmamakla birlikte uzun yıllar Cizrede kalmış ve meşhur mem u zin adlı tasavvufi edebi eserini Cizrede cereyan eden olaylarla ilgili yazmıştır.

5) İsmail Ebul İzz el-Cezeri: Sibernetik ve robotik bilimin kurucusu, ünlü bir fizik ve matematik dehasıdır. Yazmış olduğu kitaplar Avrupa üniversitelerinde ders kitabı olarak okutulmuştur. Dünyada robotu ilk icat eden bilgin olarak bilinir. 12. yüzyılda esere aldığı kısa adı kitabul hiyel fil hendese adlı eserinin kopyaları Süleymaniye kütüphanesinde ve Hollanda’da bulunmaktadır. Bu eser yüzlerce yıl önce batıda Latinceye çevrilmiştir. Hollanda’da bir müzede icat ettiği mekanik eserlerin ilk örnekleri sergilenmektedir.

6) Ebul Hayr Şemseddin Muhammed el-Cezeri: (1350–1429) Tecvit ilminin kurucusudur.

7) İbnul Esir el-Cezeri: Meşhur tarihçi ve yazardır. İslam dünyasında ve batıda el-kâmil adlı eseriyle meşhur olmuştur. Miladi 13. yüzyılda Cizrede doğmuştur. İki kardeşi de İbnul Esir adıyla meşhurdurlar. Biri edebiyatçı, diğeri ise siyasetçidir.

7) Şeyh Halid Cezeri: Mevlana Halit Bağdadi hazretlerinin sohbetleriyle kemale ermiş bir büyüğümüzdür. 1839 yılında rahmete kavuşmuş olup türbesi Basret köyündedir.

8) Şeyh Salih Sipki: Şeyh Halid Cezeri’nin sohbetleriyle yetişmiştir. 1852 senesinde Cizre’nin Basret köyünde vefat etmiştir.

9) Seyyid Muhammed Kadri Hazin: Mutasavvıf bir seyyid ve kadiri şeyhidir. Edebi şiirlerden müteşekkil bir tasavvufi ve irfani divanı vardır. Hz. Nuh’un kabrinin yanındaki kubbesinde metfundur. 

10) Şeyh Muhammed Said: 1872’de Cizre’de doğmuş, 1913 yılında vefat etmiştir. Cizre Ulu Camii’nde dersler vermiş, pek çok insanı irşad etmiştir. Kabri Cizre mezarlığındadır.

11) Şeyh Muhammed Said Seyda: Şeyh Seyda adıyla tanınmış ve ünlenmiştir. 1889’da Cizre’de doğmuş, 1968 yılında Cizre’de vefat etmiştir. Babası Şeyh Ömer Zengani, ağabeyi Şeyh Siraceddin efendi, dayısı Şeyh Muhammed Nuri Dirşevi hazretleridir. Şeyh Seyda 40 yaşlarında tarikat icazeti alarak pek çok kişiyi irşad etmiştir. 150 civarında ilim icazeti ve 43–44 kadar da hem ilim hem tarikat icazeti verdiği halife yetiştirmiştir. Talebelerinin pek çoğunu Suriye, Irak ve Arabistan’a irşad için göndermiştir. 

12-) Şeyh Muhammed Nurullah Seyda:Şeyh Muhammed Nurullah Seyda 1948 yılında ( H. 1368) Cizre’de dünyaya gelmiştir. Babası büyük âlim, mürşitlerin imamı, takva ehlinin iftiharı, saliklerin terbiyecisi ve nur şelalesi seyyid Şeyh Muhammed Said Seyda’dır. Annesi Şeyh Hüseyin Basreti hazretlerinin torunu ve Şeyh Celaleddin Basreti efendinin kızı, Arapçaya vukufiyeti ve ilmi dirayeti ile maruf Tayyibe hatundur.1986 yılında vefat etmiştir.Türbesi babası Şeyh Muhammed Said Seyda`nın yanındadır.

Cizremedya