Uludağ Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları Bölümü Dramatik Yazarlık Anasanat Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. İbrahim İ. Öztahtalı, “Dil Bayramı” etkinlikleri kapsamında “Okuma ve Konuşma Becerisi” başlıklı bir konferans verdi.
Türk Kızılayı Bursa ve Uludağ Üniversitesi şubelerinin Mete Cengiz Kültür Merkezi’nde düzenlediği konferansta İ. İbrahim Öztahtalı, Türkçe’yi doğru öğrenmenin ve doğru konuşmanın önemini vurguladı.
Her dilin kendi toplumunun kültürüne hizmet edebilecek yetkinliğe sahip olduğunu hatırlatan Yrd. Doç. Dr. İbrahim İ. Öztahtalı, “Örneğin, İngilizlerin ulusal şairi William Shakespeare, eserlerinde 45 bin farklı kelime kullanmıştır, bizim yazarımız Orhan Kemal ise 3 bin 500 farklı kelimeyi kullanarak eserlerini yazmıştır. Ama bu Türkçe’nin zengin bir dil olmadığı anlamına gelmez. Türkçe dünya dilleri açısından oldukça farklı, çok anlamlı bir dil.” dedi.
Zengin ve yetkin bir dil olmasına rağmen iletişim kazalarının sık yaşandığını vurgulayan Öztahtalı, bunun nedenleri hakkında da şunları söyledi:
“Önemli problemlerimizden biri seçtiğimiz ve seçemediğimiz kelimeler yüzünden başkaları tarafından yanlış anlaşılmamız. Türkçe’nin çok anlamlı özelliğini çok dikkatli kullanmak gerekir. İyi kullanamadığımız için de iletişim kazalarının neredeyse yüzde 85’inini temelinde Türkçe’yi yeteri kadar bilmeyişimiz, gerektiği gibi kullanamayışımız yatıyor. Olması gereken ögeleri tırpanlarsanız karşımızdaki bizi anlamaz. Olması gereken öğeleri boş bırakırsanız karşınızdaki kişi, kendi hayallerine, psikolojisine göre boşlukları doldurur. Gereken ögelerin cümle içinde gereği gibi kullanılmaması sonucu iletişim kazaları meydana gelir, yanlış anlaşılmalar ortaya çıkar.”
“Okumayı yanlış öğretiyoruz”
Okuma kültürü gelişmeyen bir ülkenin sanayisinin ve kültürü de gelişemeyeceğinin altını çizen Öztahtalı, “Bu yanlışı düzeltmek gerek. Yıllardan beri okuma öğretiyoruz ama yanlış öğretiyoruz. Yıllardan beri okumayı sevdirmeye çalışıyoruz, ama başarılı olamıyoruz. Kendi anadilimizdeki metni okuyup kavrayamıyoruz. Niye güçlük çekiyoruz? Çünkü kendi dilimize uygun bir okuma davranışı yok. Görsel ve bütünsel öğrenemiyoruz, işitsel öğreniyoruz. Sözcük sözcük okuma alışkanlığı, içten seslendirme alışkanlığını getiriyor. Anadilini işiterek öğreniyor çocuklar. İlkokulda dudak kıpırdatır, sonraki yıllarda yutkunur, büyüyünce de zihinde tekrar etmeye başlar. Bu kesinlikle Türkçe’ye uygun bir okuma biçimi değil. Türkçe’nin anlamsal birliğini parçalıyoruz. Bu da anlamayı zorlaştırır. Birçok dilde algılama, zihinsel olarak tek bir adımda yapılırken bizde iki adımda yaşanıyor. Önce parçalıyoruz sonra birleştirmeye çalışıyoruz. On yıllardır bu yanlış yapılıyor. Anne babalar da bu yanlışla büyüdüğü için onlar da okumaktan hoşlanmıyor, çocukları da… Bu yanlış davranıştan vazgeçmediğimiz sürece çocuklarımız okumaktan nefret etmeye devam edecek” dedi.
Çözüm birinci sınıfta
Yapılması gerekenin çok basit olduğunu savunan Uludağ Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları Bölümü Dramatik Yazarlık Anasanat Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. İbrahim İ. Öztahtalı, “Eğitim fakültelerinde ilkokul birinci sınıf öğretmenliği bölümü açılmalı. Buradan mezun olan öğretmenler, emekli oluncaya kadar sadece birinci sınıf okutmalı. Birinci sınıf öğretmenleri, çocuklara iki şeyi öğretmeli. Birincisi, nefes almayı öğretmeli. Nefes milyarlarca hücrenin hayatiyetini sağlıyor. Ne kadar iyi nefes alırsa çocuklar, o kadar sağlıklı olur, o kadar güzel konuşur, daha iyi okur ve anlar. İkincisi de, Türkçe’nin anlamsal birliğini parçalamadan okumayı öğretmeli. Bunlar yapıldığı takdirde bu ülke çok kısa süre içinde inanılmayacak noktalara gelir” diye konuştu.
İLKHA