Uluslararası medyanın ilgisinin, Mali'nin kuzeyindeki siyasi gruplara ve bu örgütlere yönelik operasyonlara odaklandığı bu günlerde AA ekibi, çölde gözlerden uzakta faaliyetlerini devam ettiren ve yüzyıllar öncesinden taşınan bir geleneği yeni kuşaklara aktaran ilim yuvaları 'Mahzara'ları görüntüledi.
Batı Afrika'nın uçsuz bucaksız çöllerinde asırlardır faaliyetlerine devam eden ‘mahzaralar’ (sahra medreseleri), bölgenin İslami kimliğinin korunmasında hayati bir işlevi yerine getiriyor.
Batı Afrika'da farklı ülkelerin çöl bölgelerinde faaliyet gösteren ve aynı amaç doğrultusunda eğitim veren medreselerden Moritanya'nın başkenti Novakşot'a 70 kilometre uzaklıktaki 'Mahzara', kapılarını AA ekibine açtı. Medresede en küçüğü 5 yaşında onlarca öğrenci, hafızlığın yanı sıra, tefsir ve hadisten fıkıh ilmine kadar, kadar geniş bir alanda klasik İslam ilimlerini tahsil ediyor.
Çölde ilme adanan hayatlar
Asırlar önce Afrikalı âlimlerin, geniş sahra bölgesinde ülke ülke gezerek dini eğitim verdikleri bir eğitim zemini olarak hayat bulan 'Mahzara'lar, ülkelerin sınırlarının çizilmesinin ardından yerleşik hayata geçti. Bu süreçte taliplerin şehir hayatının karmaşasından uzak kalarak bütün mesailerini ilme tahsis etmelerini sağlamak amacıyla, medreselerin özellikle uzak yerlerde kurulması tercih edildi.
Öğrenciler sadece eğitimle meşgul
'Mahzara'lar, yerleşim birimlerinden çok uzakta, öyle ki çölde yolu dahi bulunmayan bölgelerin tercih edilmesiyle, öğrencilerin modern dünyanın karmaşası ve teknolojiden kaçarak adeta uzlete çekilmeleri ve kendilerini tamamen ilme vermelerinin hedeflendiği belirtiliyor.
Tahta tabletlerle taşınan gelenek
Öğrencilerin, İslam düşünce tarihi ve mirasıyla bağlantı kurabilmelerini sağlayacak klasik eğitim metodunun uygulandığı medresede, öğrenciler, modern eğitim sisteminin vazgeçilmez unsurları defter ve kalem yerine, tahta tabletler ve kamış kalemleriyle eğitim alıyor. Dizlerindeki tahtalarda sürekli tekrarlarla derslerini ezberleyen öğrenciler, mürekkebe batırdıkları kamış kalemlerle de yazı talimleri yapıyor.
Medresede 200 öğrenci eğitim görüyor
'Mahzara' müderrislerinden Varo el-Yahya, AA muhabirine yaptığı açıklamada, eğitim verdiği çöl medresesinde halihazırda yaklaşık 200 öğrencinin bulunduğunu ifade etti.
Yahya, ''Öğrenciler ilk önce okumayı, harflerin mahreçlerini(çıkış yerleri) öğreniyorlar. İlk devre yaklaşık 6 ay sürüyor. Daha sonra Kur'an-ı Kerim okumaya geçiyorlar ve önce kısa surelerden başlıyorlar'' dedi.
Hafızlık eğitiminin başından sonuna kadar yaklaşık 5 yıl devam ettiğini söyleyen Yahya, bütün müfredatın ise takriben 10 yıllık bir eğitimle tamamlandığını kaydetti.
İlim tahsili için çöle geliyorlar
İlim tahsili için farkı ülkelerden 'Mahzara'ya öğrenciler geldiğini söyleyen Yahya şöyle devam etti:
''Kur'an eğitimi almak için Kenya, Fas gibi çevre ülkeler başta olmak üzere dünyanın birçok yerinden gelen öğrencilerimiz var. Artan talep nedeniyle bazen öğrencileri barındıracak mekan bulamıyoruz. Öğrenciler, eğitimlerini tamamladıktan sonra nihai olarak büyük Şeyh'ten icazet alıp ülkelerine dönüyorlar, edindikleri birikimi ülkelerindeki taliplere aktarıyorlar.''
''Işık yoktu, koca medresede tek Mushaf vardı''
Daha önce büyük imkansızlıklar içinde eğitim verdiklerini anlatan Yahya, ''Eskiden ışığımız ve Mushaf'ımız yoktu. Öğrenciler büyük bir ateş yakıp etrafında toplanır ve dersini o şekilde çalışırdı. Koca medresede sadece bir Mushaf'ımız vardı. Şimdi ise ışığımız ve her öğrencimizin Mushaf'ı var. Allah'a şükür halihazırda durumumuz biraz daha iyi'' diye konuştu.
Mali'den Moritanya'ya eğitim almaya gelen öğrencilerden Abdulkadir Ag Ebubekir, Mali'den eğitim için çöl medreselerine geldiğini ve eğitimini tamamlayana kadar burada kalacağını ifade etti.
Ag Ebubekir, ''Mali'de İslami eğitim alabilecek öğreticiler var fakat imkanlar kısıtlı. Mesela eğitim verilebilecek bir mekan bulunmuyor. Buraya ise özellikle Kur'an-ı Kerim'i tam olarak öğrenebilmek ve ezberleyebilmek için geldim'' diye konuştu.
Gerek metot, gerek müfredat olarak klasik eğitim formasyonuna bağlı kalan medreselerden mezun olan talebeler, hafızlık ve temel İslam ilimlerinin yanı sıra, klasik ve modern Arapçayı da iyi düzeyde öğrenme imkanı buluyor. Mahzara'da bulunan öğrencilerin arasında bölgenin zengin kabilelerinin çocukları da bulunuyor. Eğitimin sürebilmesi için ise çöl medreseleri, bölgedeki hayır sever insanların yaptığı yardımlarla ayakta duruyor. (AA)