Piyasada ürünlere gelen fiyat artışı vatandaşın cebini yakmaya devam ederken, doların düşmesine rağmen zamların yerinde kalması ise tepkileri beraberinde getiriyor. Türkiye, ağustos ayında tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden birini yaşadı. Gelişen süreçte marketler ürünlerine yüzde 80'lere varan zam yaptı. Yaşanan ekonomik saldırıların ardından fiyatları yükselten marketler, dolar kuru tekrar düşmeye başladıktan sonra ise vatandaşlara yansıttıkları fiyatlarda değişime gitmediler.
Büyük market zincirleri bu süreç içerisinde kârlarını kat kat artırırken, vatandaşların ise cebi yanmaya devam etti.
Kurdaki yükselişle zam düğmesine basan marketler, düşüşe rağmen fiyatları geri çekmeye yanaşmıyor. Sebze-meyve, temizlik ve gıdadaki 25 ürün üzerinden marketlerde yapılan araştırmaya göre; Aralık 2017 ile Eylül 2018 arasındaki fiyat artışı yüzde 81 seviyesinde gerçekleşti. Özellikle temizlik ürünlerinde kur şoku dönemindeki zamlar yüzde 100'ü aştı. Sonrasında ise kurdaki düşüş fiyatlara sınırlı yansıdı.
Yaşanan zamlarla ilgili İLKHA'ya konuşan Batmanlılar, dolar bahanesiyle yapılan fahiş zamların dolar düşmesine rağmen yükselmeye devam ettiğini belirttiler. Elektrik, doğalgaz ve benzin başta olmak üzere her kaleme iğneden ipliğe zam yapılmasının kendilerini büyük oranda mağdur ettiğini söyleyen vatandaşlar, hükümetin yaşanan zamlara acilen bir çözüm bulması gerektiğini ifade ettiler.
Dolar düşmesine rağmen büyük market zincirlerinin ve firmaların yüzde 100'e varan zamlardan sonra ciddi manada bir indirime gitmediğini, bazı ürünlere yapılan indirimin de kendileri için hiçbir anlam ifade etmediğini aktaran vatandaşlar, hayat pahalılığı karşısında aldıkları maaşlarının eridiğini kaydettiler. Vatandaşlar, indirimin devletten başlanılması gerektiğini söylediler.
"Dolar düşüyorsa fiyatlar da düşmelidir"
Hayat pahalılığının tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de bir problem olduğunu söyleyen Muhyeddin Beyca, "Özellikle Amerika'nın dolar kuruna müdahalesi ve Türkiye'deki dolar kurunun birden bire iki katına çıkması dolayısıyla bütün halkı etkilediği gibi Batman halkını da etkilemiştir. Eğer doların yükselişiyle fiyatlar yükseliyorsa doların düşmesiyle beraber fiyatların da düşmesi lazım. Eğer ekonomimiz dışa bağlı bir ekonomiyse ve döviz kuru üzerinden yükselmeler oluyorsa bu kurların düşmesiyle beraber fiyatların da düşmesi gerekir. Doların yükselmesi ve düşmesiyle ürünlerdeki fiyatın yükselip düşmemesi tamamıyla bir algı operasyonunun sonucudur. Bu sadece dolarla kalan bir şey de değildir. Bu milletin düşüncesini de etkileyen bir durum olarak karşımıza çıkıyor." dedi.
"Dolar inince fiyatlar niye inmiyor?"
Haksız kazanç sağlayan firmalara denetimlerin sık sık yapılması gerektiğini aktaran Adnan Baytar, "Ülke olarak dolara endeksliyiz. Çünkü dışa bağımlıyız. Bütün ürünler dışarıdan geldiği ve üretim de olmadığı için ticaret dolar endekslidir. Türkiye'de dolar 7 TL'nin üzerine çıkınca fiyatlar tavan yaptı ama dolar inince fiyatlar niye inmiyor? Niye 7 buçuk TL üzerinden kur görülüyor. Cumhurbaşkanımız geçenlerde konuşma yaptı, 'denetimleri yapacaklarını' söylediler ama bence yaptıkları denetimler yetersiz. Öncelikle kendi kendimize eleştiride bulunmamız lazım." diye konuştu.
"İnsanlar geçimlerini sağlayamıyor"
Üretime çok daha fazla önem verilmesi gerektiğini dile getiren Baytar, "Çok daha iyi bir eğitim sistemi uygulamamız lazım. Çünkü her şeyin başı eğitimdir. İyi nesiller iyi bireyler yetiştirirsek üretime çare olunabilir. Devletin, görevini yerine getirmesi lazım. Devlet, tarıma ve üreticiye destek verebilir. Ekonomimiz şu anda ciddi anlamda çok kötüdür. Bizim de vatandaş olarak üstümüze düşeni yapmamız lazım. Fırsat kollamamamız lazım. Fiyatlara gereken dizaynı getirmemiz lazım. Şu an cebimizde bir yılan var artık. Asgari ücret 2 bin oldu ama halen yetersiz. İnsanlar geçimlerini sağlayamıyor. Hayat çok pahalıdır." ifadelerini kullandı.
"Devletin, denetimleri artırmasını istiyoruz"
İndirimin devletten başlanılması gerektiğini vurgulayan Mehmet Şirin Işık, şunları söyledi:
"Dolar düştü ama yakıta, doğalgaza ve elektriğe yapılan zamlar geri çekilmedi. Bunlardan dolayı üretici halen yerinde sayıyor. Belki hammadde bir kısım indi ama masraflar halen artıyor. Devletin bu marketleri denetlemesi gerekiyor. Marketlerdeki fiyatların yüksek olmasının sebebi hükümetin denetimsizliğidir. Bir marketin 8 bin zincirini düşünün ve ona benzer marketleri düşünün… Bunlar büyük sektördür. Piyasayı bunlar elinde tutuyor. Hükümetin bunların üzerinde müthiş bir baskısı olması lazım ki fiyatlar düşsün. Devletin denetimleri artırmasını istiyoruz. Her şey hükümette bitiyor."
"Biz halk olarak gerçekten çok günahız"
Vatandaşlardan İdris Ekinci, "Dolar yükselince fiyatlarda artış oldu. Dolar indi bu defa yine fiyatlarda artış oldu. Yani bence devletimiz buna bir el atması lazımdır. Ben marulu 1-2 TL'ye alıyordum şimdi 5 TL'ye alıyorum. Domatesi 1-2 TL'ye alıyordum şimdi 5-6 TL'ye alıyorum. Patlıcan 14 TL olmuş. Artık güveç yapamıyoruz. Her şey pahalılaştı. Sayın devlet yetkililerimiz lütfen denetim yapsın. Biz halk olarak gerçekten çok günahız." şeklinde konuştu.
"Halk ciddi manada mağdurdur"
Hayat pahalılığının kendilerini her yönden mağdur ettiğini söyleyen Orhan Gültekin, şöyle konuştu:
"Fiyatlar çok aşırı bir şekilde yükseldi. Daha önce zamlar oluyordu ama az oluyordu ve bizi fazla etkilemiyordu. Ama şimdi A'dan Z'ye her şey pahalanmış. Bu durum ister istemez bizi çok kötü bir şekilde etkiliyor. Dolar yükseldi diye bu zamlar yapıldı. Dolar 7 TL'nin üstüne kadar çıkmıştı, şimdi 5 TL'nin üstündedir. Dolar yükseldi diye zamlar yapıldı, dolar düşmesine rağmen fiyatlar artmaya devam ediyor. Dolar bahane edilerek fiyatlar yükseltildi. Dolar düştü; ama fiyatlar düşürülmedi. Yetkililerin buna çözüm bulması lazım. Bu işi tamamen yetkililer çözebilir. Halk ciddi manada mağdurdur. Bu durum böyle devam ederse ciddi manada sıkıntılar çıkabilir. Yetkililer ellerinden ne geliyorsa yapmalıdırlar. Bunun üzerine bir uğraş vermelidirler."
"Ufak indirimlerle milletin gözünü boyuyorlar"
Fuat Doğan da zamlara olan tepkisini şöyle dile getirdi: "Doların yükselişi çok şeye yansıdı. Dolar 5 TL'ye geldi. Mademki fiyatlar dolara bağlıydı niye düşmedi? Neredeyse 2 TL'ye yakın düşüş oldu ama fiyatlar da indirim olmadı. Bu durumda eve harcama yapamıyoruz. Özellikle doğalgaz ve elektriğe çok aşırı derecede zam yansıdı. Yetkililerin bu duruma el atmalarını istiyoruz. Gereken denetimlerin yapılmasını istiyoruz. Özellikle gıda başta olmak üzere her şey pahalandı. Eskiden 80-90 TL'ye aldığımız yağ şimdi 130-140 TL'ye kadar çıktı. 30-40 TL zam geldi, 2-3 TL indirim yaptılar. Bu ufak indirimlerle milletin gözünü boyuyorlar. Bu konuda çok mağduruz. Özellikle yetkililerden denetimlerin yapılmasını istiyoruz."
"Dolardaki düşüş hiçbir şey değiştirmedi"
Dolardaki düşüşün hiçbir şey değiştirmediğini belirten Bilal Bakır ise şunları kaydetti:
"Hayat pahalılığı sürüyor. 2-3 ay öncesinde dolar 7 TL olurken, şu an 5.30'dur ama değişen hiçbir şey yok. Şu anda bütün ürünlerde yüzde 100 zam olmuş. Elektrik, doğalgaz gibi şeylere yapılan zamanlar nedeniyle millet olarak mağduriyet yaşıyoruz. Dolardaki düşüş hiçbir şey değiştirmedi." dedi.
İLKHA