Fitre, sosyo-ekonomik hayat şartlar göz önünde bulundurularak bir kişinin günlük gıda ihtiyacına tekabül eden miktarın ihtiyaç sahiplerine verilesidir. Bu bağış fakir insanlara verilen bir tür sadakadır ve sadaka-i fıtr olarak adlandırılır.
Fitre (sadaka-i fıtr), Ramazan Bayramı'na kavuşan ve temel ihtiyaçlarının dışında nisab miktarı mala sahip olan Müslümanların, kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler için, yerine getirmekle yükümlü oldukları mâli bir ibadettir.
Diyanet İşleri Başkanlığı, fitre miktarının 2022 yılı Ramazan ayının başlangıcından 2023 yılı Ramazan ayının başlangıcına kadar olan süre için 40 TL olarak belirlenmesine karar verildiğini açıkladı.
Bu meblağın nakdi olarak verilebileceği gibi gıda vb. maddelerden aynî olarak da verilebilecek. Ayrıca bu belirlenen bu meblağın, aynı zamanda günlük oruç fidyesi bedeli olarak da verilir.
Fitre ibadeti, yoksulların ihtiyaçlarının karşılanmasına katkıda bulunmak suretiyle, toplumda karşılıklı sevgi ve kardeşlik bağlarının pekişmesini, ihtiyaç sahiplerinin bayram sevincine iştirak etmesini ve böylece bayramın toplumun bütün kesimlerince hep birlikte kutlanabilmesini sağlamaktadır. Bu sayede imkânı olan Müslümanlar, az da olsa bir şeyler paylaşmanın ve yardımlaşmanın sevincini yaşar. Bundan dolayıdır ki fitre, zekâttan farklı olarak, daha geniş bir mükellef kitlesi tarafından verilmektedir.
Fitre, Ramazan Bayramı’nın birinci günü tan yerinin ağarmasıyla vâcip olmakla birlikte, fakirlerin bayram ihtiyaçlarını karşılamaları için Ramazan ayı içinde de verilebilir.
Hadislerde fitre miktarı, buğday, arpa, hurma veya üzümden Hz. Peygamber (Salallahu Aleyki Vesselem) döneminde kullanılan ölçü birimi esas alınarak belirlenmiştir. Fitrenin bu sayılan ürünlerden belirlenmesinde, o günkü toplumun ekonomik şartları ve temel gıda maddelerinden hareketle kişinin günlük gıda ihtiyacının dikkate alındığı anlaşılmaktadır.
Fitre kimlere verilir, kimlere verilmez?
Fitre, kişinin bakmakla yükümlü olmadığı yoksul müslümanlara verilir. Bir diğer adıyla fıtır sadakası ve oruç fidyesini vermek durumunda olan kimsenin bunlardan doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmaması uygun görülür.
Zekât için de aynı kural geçerlidir. Bu sebeple bir kimse zekâtını, fıtır sadakasını ve fidyesini kendi usûl ve fürûuna veremez. Ayrıca eşler de birbirlerine zekât, fitre ve fidye veremez. Fidye ve fitre verilmesi uygun görülmeyen kişiler:
a) Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara
b) Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara
c) Eşe
d) Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye
e) Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa
f) Gayrimüslimlere
Fitre vermek zorunlu mudur?
İslam dininin gerekliliklerinden biri olan fitre için, maddi durumu iyi olan kişi kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini vermekle yükümlüdür. (İLKHA)