Ülkemizde kullanımı en yaygın olan ve telli bir çalgı aleti olan bağlama, tekne ve sap olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Tekne bölümü, karadut, kestane gibi ağaçlardan oyularak yapılır. Sap ise, daha hafif ve dayanıklı olan ıhlamur, ardıç gibi ağaçlardan yapılır.
Halk müziğinin değişmez müzik aletinden biri olan ve saz olarak ta adlandırılan bağlama üreticiliği yapan ustalar, teknolojinin artmasından dolayı ve çırağın artık yetişmemesinden dolayı mesleklerinin günbegün yok olduğunu söylediler.
“Bu meslekte artık çırak yetişmiyor”
Yaklaşık 50 yıldır bağlama üreticiliği yaptığını ifade eden Abdulkadir Alay, günümüzde artık çırak yetişmediği için bu mesleğin kaybolduğunu söyledi.
Alay, “Eskiden bağlamanın tekne oyma işleri vardı. Şanlıurfa’da bu işi yapan 3-4 kişi vardı. Çırak olarak biz amcalarımızın yanına gidiyorduk. Bu meslekte artık çırak yetişmiyor. Şimdi bu işi yapanlarda hepsi tek kişi yapıyor. Bu mesleği yapanda Şanlıurfa’da pek kalmadı. En fazla 2 tane usta bu işi yapıyor. Bu meslek artık kaybolmaya yüz tuttu. Şimdi artık sazlar hazır yapılıp satılıyor. Bizim zamanımızda makine yoktu. Bağlamaların hepsi elle yapılıyordu. Bu makineler sonradan çıktı şimdi makineyle yapıyorlar.” dedi.
“Makineyle yapılan bağlama elle yapılan bağlamaya göre dayanıksızdır”
Günümüz teknolojinin makineleriyle üretilen bağlamaların dayanıksız ve kullanışsız olduğunu belirten Alay, “Eskiden bir tane bağlama 2-3 ayda biterdi, şimdi ise haftada yaklaşık 150 tane bağlama üretiliyor. Makineyle yapılan bağlama elle yapılan bağlamaya göre dayanıksız ve kullanışsızdır. Eskiden bir bağlama teknesi oyulduktan sonra 1-2 sene bekletildikten sonra yapılırdı. Ama şimdi adam tekneyi oyuyor 2 gün sonra hepsini tamamlıyor bağlamayı hazırlıyor. Zaten pek dayanıklı değiller biraz kullanıldıktan sonra bozuluyorlar. Bu mesleğin kaybolmaması için devlet kurs yerleri açarak, bağlamanın yapılışı hakkında dersler vererek bu meslek devam edebilir.” ifadelerini kullandı.
“Bu meslek devam etse piyasada daha kaliteli bağlamalar olur”
Bu mesleğin artık yok olmaya yüz tuttuğunu ifade eden 40 yıllık bağlama üreticisi bir diğer usta Ramazan Cergibozan ise, bu meslekte artık çırağın yetişmediğini söyledi.
Günümüzde bağlama üretimi mesleğinin bir değerinin kalmadığını söyleyen Cergibozan, “Bu meslekte yok olmaya yüz tuttuğu içinde kimse gelip çalışmıyor. Makinelerin çıkmasından dolayı ve çırağın yetişmemesinden dolayı mesleğimiz günbegün yok oluyor. Bir de bu meslekte artık para fazla olmadığı için bu işle meşgul olan ustalar bile başka işe yöneliyorlar. Günümüz makine standart ölçülere göre seri üretim yapıyor ama pek dayanıklı değildir. Elle yapılan bağlamalar daha dayanıklı ve güzel oluyorlar. Bu meslek günbegün yok oluyor. Hiç kimse bu mesleği yaşatma adına bir şey yapmadı. Bu meslek devam etse piyasada daha kaliteli bağlamalar olur. Bu meslek ölmez yani en azından. Ama bu mesleğin bir değeri kalmamış.” şeklinde konuştu.
İLKHA