Kaybolmaya yüz tutan Bitlis’e has yaklaşık 600 yıllık Harik sanatı, iki arkadaşın gayret ve azimleriyle yeni kuşaklara aktarılmaya çalışılıyor. Keçi kılı ve kendirden yapılan Bitlis’e has Harik sanatı, hem yöre halkı, hem de sanat camiasının gözdesiyken, bugünlerde kendisine olan ilgi bir hayli azalmış durumda. Bu sanata beraber başlayan iki arkadaşın elinde, 12 aşamadan zorlu bir yolculuğa çıkan Harik sanatı, kaybolmamak için destek bekliyor. Yöre halkının geçmişte ayakkabı olarak kullandığı Harik, yazın serin, kışın ise ayakları sıcak tutuyor. Ayaklarda mantar oluşumunu önleyen Harik, evlerde süs ve hediyelik eşya olarak da kullanılıyor. Yapımının zor ve maddi olarak pek bir getirisinin olmaması nedeniyle sanatı yaşatmaya çalışan çıraklar yetişmiyor. Bitlis’te yalnız Haydar Yılmaz ve Serkan Kurtulge’nin yapabildiği bu sanatın yaşatılması için desteğe ihtiyaç duyuluyor. Yetkililere çağrıda bulunan ustalar, bu sanatın son ustaları olduklarını hatırlatarak, 600 yıllık bu sanatın kaybolmaması için desteklenmesi gerektiği çağrısında bulundu.
“Amacımız Harik sanatını yaşatmaktır”
1996 yılından itibaren arkadaşıyla birlikte başladığı bu sanatı yaşatmanın gayreti içinde olduğunu dile getiren Haydar Yılmaz, sanatın son ustaları olduklarını söyledi.
Yılmaz, “Serkan arkadaşımla birlikte kültür müdürlüğüne giderek bu kursu aldık. Onunla beraber 2007'ye kadar çalıştık. Fuara katıldık, Kültür Bakanlığının düzenlediği fuarlara gittik. Hatta Kültür Bakanlığı bize sanatkâr tanıtım kartını da verdi. Şu an Araştırma Eğitim Genel Müdürlüğü bünyesinde var. Bu mesleği yaptığımıza yönelik sadece ikimizin belgesi var. 2007’de Serkan arkadaşım dükkân açtı, dükkânda çalışmaya gitti. Daha sonra bu dükkânı kapatmak zorunda kaldı. Şu an birlikte tekrar çalışmaya devam ediyoruz.” dedi.
Amaçlarının kaybolmaya yüz tutan bu sanatı yaşatmak ve gelecek kuşaklara aktarmak olduğunu belirten Yılmaz, şunları söyledi:
“Kaybolmaya yüz tutan bir sanat bu. Amacımız bu sanatı yaşatmak. Bu sanatımız yok olmasın diye kendi başıma uzun yıllar mücadele ettim. Bu sefer sağ olsun Serkan arkadaşımız da geldi, destek veriyor bana. Beraber mücadeleye devam edeceğiz. Amacımız bunu genç nesillere aktarmak, Harik mesleğini ayakta tutmaktır. Zaten bu işten geçimimizi sağlamaya çalışıyoruz.”
“Hem mesleğin zorluğu, hem de pazar olmayışından dolayı çırak yetişmiyor”
Harik sanatının tarihine, yapımındaki zorluklara da değinen Yılmaz, bu sanatın yaşatılabilmesi için yetkililerin kendilerine destek vermesi gerektiğini ifade etti.
"Belgeli bir bilgimiz yok. Fakat bu sanatın yaklaşık 600 yıldan bu yana Bitlis’te kullanıldığı rivayet edilmektedir.”diyen Yılmaz, “Biz de kaybolmaya yüz tutan 600 yıllık bu sanatı yaşatmak için 22 yıldır mücadele gösteriyoruz. Bu mücadelemize kurumlarımızın da Bitlis'teki dernekler, Bitlis dışındaki dernekler ve halk oyunları ekiplerinin, topluluklarının da destek vermesini bekliyoruz. Harik’in yapımı çok zordur. Bir çiftini 5 günde ben yapabiliyorum. Kursiyer becerisine göre bir ayda bir çiftini yapamıyor. Onun dışında tozu var, zorluğu var, elleri yıpratıyor, kemiğe kadar ağrı yapıyor. Bunun dışında günümüz gençliği daha rahat işte, masa başı işler gibi daha rahat işlere yöneldiği için çırak yetişmiyor. Her dönem açtığımız kurslar oluyor. Kültür Bakanlığına bağlı olarak Kültür Müdürlüğü bünyesinde ve halk eğitim merkezlerinde kurslar açıyoruz. Gençlerimiz geliyor, mesleğin sonuna doğru bırakan bırakana, kaçan kaçana. Hem mesleğin zorluğu, hem de pazar olmayışından dolayı çırak yetişmiyor.” diye konuştu.
“Pazar sıkıntısı olduğu için haliyle geçim sıkıntısı da oluyor”
1996 yılında arkadaşıyla birlikte başladığı Harik sanatını yaşatmaya çalıştığını belirten Serkan Kurtulge ise yaklaşık 10 yıl uzak kaldığı mesleğine yeniden başladığını belirtti.
Kurtulge, sanatla geçen hayat serüvenini şöyle anlattı:
“1996 yılında Haydar arkadaşımla beraber başladığım Harik sanatını 2007 yılına kadar devam ettim. 2007 yılından sonra ticaret hayatına atıldım. 10 yıl Harik sanatından uzak kaldım. Geçtiğimiz yıldan itibaren yeniden Harik üretmeye başladım. Başlarken tabi bu işin bir sürü zorluğu var. Haydar arkadaşım sağ olsun 20 yılı aşkındır bu sanatı tek başına bugünlere kadar taşıdı. Harik sanatının ticari boyutunda çok zorluklar var. Pazar sıkıntısı olduğu için haliyle geçim sıkıntısı da oluyor.” dedi.
“Desteklenmemesi halinde bu sanat kaybolacak”
Verilen desteğin yetersiz olduğuna dikkat çeken Kurtulge, sanatının son ustaları olduklarını, desteklenmemesi halinde bu sanatın artık yok olacağını hatırlatarak, sipariş verilmesi noktasında yetkililerin destek çıkması gerektiğinin altını çizdi.
Kurtulge, “Devlet büyüklerimiz, valiliğimiz, kültür müdürlüğümüz kısmen destek veriyor. Ama tabii ki bu destek yetersizdir. Bu yüzden şu an da bile devlet büyüklerimizden destek bekliyoruz sipariş anlamında. Bütün okulların halkoyunları ekipleri var, halk oyunları ekipleri için sipariş yaptırabilirler. Valiliğimiz festivallerde, tanıtım günlerinde, baston veya bal hediye ediyor. Harik’te hediye edebilir. Bize sipariş versinler yapalım. Hem Bitlis’in tanıtımı için hem de Harik sanatının ölmemesi için. Bu konuda valilik ve belediyemiz destek verebilir. Kültür müdürlüğümüz yer vermiş, tabi bu yeterli değil. Sipariş verilirse hem sanatın ölmemesi, hem de geçimizi sağlamamız açısında önem taşıyor.” ifadesini kullandı.
Son olarak Kurtulge, bu mesleğin zor olması ve maddi açıdan sıkıntı yaşandığından dolayı kimsenin yapmadığını hatırlatarak, tek isteklerinin bu sanatın yaşatılması için destek verilmesi olduğunu belirtti.
İLKHA