BİNGÖL-Bingöl’den 100 kilometre uzaklıkta bulunan Solhan ilçesine bağlı tarihi Kale köyünde yaşayan vatandaşlardan H.Haydar Doğan, bu köyün tarihini, tarihi kalıntılarını ve bilinmeyenlerini İlke Haber Ajansına (İLKHA) anlattı.
Köyde yüzyıllardan beri halen tahrip olmayan yaklaşık beş yüzyıllık Cami mevcut. Zaman zaman tamir ve onarım gören cami, ibadethane görevini hala sürdürüyor. Köyde bulunan Tarihi Caminin yanı sıra, yine tarihi yüzyıllara dayanan, bir adet hamam, zindan ve bir de saray olarak kullanılan tarihi kalıntılar bulunuyor.
“Köy baraj sularına gömülecek”
Kale köyü ve tarihi yerleri hakkında bilgi veren köy sakinlerinden H. Haydar Doğan, Kale köyünün tarihinin çok eskilere dayandığını belirterek, “Buna rağmen Murat nehri üzerinde yapılan Baraj yüzünden köyümüzün su altında kalacak. Burada bulunan mezarlarımız ve bu tarihi köyümüzün de sulara gömüleceği için çok üzgünüz.”dedi.
“Yıllardan beri bu hamam yıkık harabe olarak duruyor”
Köy hakkında konuşan Doğan Amca, “Bizim köyde tarihi yüzyıllara dayanan kalıntılardan biri de hamamdır. Yıllardan beri bu hamam yıkık ve harabe olarak duruyor. Ben 80 yaşındayım oldum olalı ve bizden öncekiler de bunun hamam olarak kullanıldığını hep söylüyorlardı. Bu tarihi yerlere sahip çıkılmadığı için bu hale geldi.” ifadelerini kullandı.
“Bizim köyün her yerinden kemikler fışkırıyor”
Köyü hakkında bilgi veren Haydar Amca şunları kaydetti: “Bizim köyün her yerinden kemikler fışkırıyor. Nereye bir kazma vursan insan kemikleri meydana çıkıyor. Bu da birçok medeniyetin varlığını gösteriyor. Herhalde bu mezar sahipleri Müslümanlardır. Ayrıca ermeni mezarlığı da var, köyün dışında yer alıyor.”
“Zindanın tarihi, Caminin tarihinden daha çok eskidir”
Köylerinde bir de zindan dediğimiz bir hapishane olduğunu belirten Haydar Amca, “ Şu gördüğünüz ve halen ayakta duran bu yapıt, bir hapishanedir. Biz de baba ve dedelerimizden öyle öğrendik. Hatta bu cazaevinin ( zindan) tarihi belki de caminin tarihinden daha çok eskidir. Bu cezaevi daha önceleri yapılıydı. Önem verilmeyince bu hale geldi.” İfadelerini kullandı.
“Köyde en önemli yapıt, tarihi 500 yıla dayanan camidir”
Köyde önemli yapıtın, tarihi 500 yıla dayanan Cami olduğunu ifade eden Haydar Amca, “Biz ibadetlerimizi burada yapıyoruz. Gördük göreli bu cami buradadır. Bu camiyi yapan şahıs da şu gördüğünüz mezar sahibidir. Ayrıca cami yanındaki tarihi yerin de saray olduğunu dedelerimizden duyduk. Burada yaşayanlar daha önceleri bu şekil kullanmışlar.”şeklinde konuştu.
“Her şeyimiz su altında kalacak”
Baraj nedeniyle köylerinin baraj suyu altında kalacağını belirten yaşlı Haydar amca, “En çok üzüldüğüm durum budur. Bizle bu muhterem zat Molla Yusuf Çelan arasında dört baba var. Çok önemli bir zattır. Başka yerden onu ziyarete gelen var ve Allah’ın izniyle şifa buluyorlar. Bu muhterem zatın baraj suyu altında kalmasına gönlüm razı olmuyor. Bu topraklarımız, camimiz ve her şeyimiz su altında kalacak. Bunu yapanlara hakkımı helal etmiyorum. Bu mezarlarımız ne olacak. Bu konuda kafamız karışıktır. Allah yardımcımız olsun. Bize hayırlı bir kapı açar inşallah.”diye konuştu.
Yapılacak baraj nedeniyle sulara gömülecek olan bu kıymetli tarihin yok olacağını belirten Kale köyü sakinleri , “ Eğer zamanında tedbirler alınsaydı. Bugün durum daha farklı olurdu. Sit alanı ilan edilip korunması gereken bu tarihi mekanların, bırakın korunması, envanterleri dahi tam olarak çıkarılmamıştır. Öncekilerden devralarak bizden sonrakilere miras bırakacağımız en büyük hazine, bu tarihi mekanlardır. Bu hususta görevini yerine getirmeyen yetkililer görevlerini ihmal etmişlerdir.” Şeklinde sitemlerini dile getirdiler.
Kale köyünün tarihi:
Kale Köyü’nün tarihi milattan önceye, Urartular dönemine dayanmaktadır. Burada Urartular döneminden kalan bir de kale vardır ki, zaten köy, adını bu kaleden almaktadır. Bu tarihi mekanın dışında Kale köyünde Osmanlı’nın ilk dönemlerinde inşa edilen, ancak daha sonraki dönemlerde tamir edildiği için tarihi yapısı bozulan Süleyman Bey Camisi’nin yanı sıra yine o döneme ait olduğu sanılan bir kervansaray ve hamam kalıntısı da bulunmaktadır. Kale köyünde Müslüman mezarlığı mevcuttur. Burada bulunan kale, yok olmak üzeredir. Tarihi hamam ile kervansaray ise toprak altında kalmıştır. (Nihat Kanat-İLKHA)