Adıyaman-Çelikhan yolu üzerinde bulunan Perre (Pirin) Nekropol Alanı, tarihi dokusu ile görenleri hayrete düşüren yapılarıyla insanoğlunun dünya ve ahiret arasında nasıl bir irtibat kurduğunu günümüze taşıması açısından önem arz ediyor.
Tarihte birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Adıyaman’ın, milattan önce 40 bin yıllarında kurulduğu tahmin ediliyor. O günden bu güne birçok kültürün ve medeniyetin izlerini üzerinde taşıyor. Bu izlerden biri olan Pirin (Perre) şehri ise Komagene Krallığı döneminden kalma tarihi bir antik kenttir.
Krallığın 5 büyük şehirlerinden biri olan Perre Nekropol Alanı (ölü şehir) halk arasında pirin mağaraları olarak adlandırılmaktadır. Kent, önemli bir piskoposluk alanı olarak tarihte yer edinmiştir. Ölümden sonraki hayata olan inançlarından dolayı ölülerini eşyalarıyla birlikte gömen Perreliler mezarlarını sosyal statülerine göre dizayn etmişlerdir.
Milattan önce birinci yüzyıl, milattan sonra 72 yılları arasında hüküm sürmüş olan Kommagene Krallığına ait kaya mezarlar, yaklaşık bin 500 dönüm arazi üzerinde kurulmuştur. Günümüzde çok az bir kısmı yeryüzüne çıkarılmış olan kaya mezarların büyük bir kısmı ise henüz gün yüzüne çıkarılmayı beklemektedir.
Yapılan kazılarda ortaya çıkarılan kaya mezarlar aile mezarlığını çağrıştırmaktadır. Ölülerin mezarlıklarda gömülme şekline bakıldığında herhangi bir yön tayini olmadığı görülmektedir. Mezarların doğu-batı ve kuzey-güney yönlü olarak yapıldığı görülmektedir. Lahitlerin belli başlıcaları sağlam kalmış durumda. Kayalara oyulan mezarların bir kısmının üst örtülüleri dışındaki diğer bölümleri oldukça sağlam durumdadır.
"Jeopolitik anlamada önemli bir konuma sahipti"
Tarihi kent hakkında bilgi veren Adıyaman Müze Müdürü Mehmet Alkan şehrin kendi dönemi içerisinde önemli bir jeopolitik konuma sahip olduğunu belirtti.
Alkan "Perre Antik Kenti, Malatya ile Samsat arasında yer almaktadır. Dönemin geçiş güzergâhı üzerinde yer aldığından jeopolitik anlamada önemli bir konuma sahipti. Kent Roma haritasında gözlenebilmektedir. 2001 ve 2009 yıllarında yapılan kazılarda Perre Antik Kentine ait nekropol alanı ortaya çıkarıldı. Ortaya çıkan nekropolde sosyal statülerine göre oda ve proje mezar yapıları tespit edildi." dedi.
Bir dönem kervanların ve askerlerin, özellikle Roma Çeşmesi olarak adlandırılan alanda konakladıklarını ifade eden Alkan, "Roma Çeşmesinin olduğu yer Malatya’dan gelen yolcular, kervanlar ve askerlerin konaklama alanı olarak kullanılmaktaydı." şeklinde konuştu.
"Hierapolis (kutsal şehir) olduğunu görürüz"
Kentin tarihi vesikalarda kutsal bir şehir olarak kabul edildiğini belirten Alkan, daha sora şöyle devam etti:
"Milattan sonra 351 yılında Samsatlı (Samosat) Andreas’ın Alexsandra’ya yazmış olduğu bir mektupta buranın önemli piskoposlardan olduğundan bahsetmektedir. Mektuba baktığımız zaman buranın Hierapolis (kutsal şehir) olduğunu görürüz. Nikea’da toplanan İncil konsiline Piskopos Yunus Perdos yönetiminde Persidas eyaletinin bir şehri olarak katılmıştır. Nikea ve Kalkedon konsillerine de katılmıştı. Milattan sonra 451 yılındaysa Kalkedon konsillerinde Piskopos Anestesyos yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle yerine Sabastianos getirilmiştir. Kent Milattan Önce birinci yüzyılda kullanılmaya başlanış. Bizans döneminde de önemini yitirmiştir."
Kazılarda bir kıza ait bronz, cam bilezik, kandil ve mezar buluntularının ortaya çıkarıldığını aktaran Alkan, "Kazı yapılan nekropol alanıdır. Ölülerin gömüldüğü alandır. Halk bugünkü köyün bulunduğu alanda yaşıyordu. Yıllık 15 bin ziyaretçi gelmektedir." ifadelerini kullandı.
Adıyaman İl Özel İdaresi tarafından 13 Mart 2013 tarihinde ziyaretçilerin rahatlıkla gezip, konaklayıp ve dinlenebilecekleri alanlar oluşturulmak için ihaleye sunulan proje, kısmen tamamlanış durumdadır. İş kapsamında ziyaretçi karşılama merkezinin tamamlanması ile birlikte bilet gişesi, kafeterya ve terası, tuvaletler, bekçi-güvenlik ve sinevizyon odaları hizmete girecek. Kent ahşap travers döşemeli gezi yolları, seyir ve dinlenme terasları, oturma bankı, çöp kutusu, bilgi ve yönlendirme tabelaları ve benzeri çevre donatı mobilyaları ile birlikte hazır hale gelecektir.
İLKHA