Muş’un en eski yerleşim yeri olan ve eski çarşı olarak bilinen belediye civarındaki esnaf, yüksek kira fiyatlarından dert yanarken, köy garajlarının da bulunduğu yerden taşınmasıyla, daha çok sıkıntı yaşayacaklarını aktardılar.
Belediyenin köy garajlarını şehrin farklı bir noktasına taşıma kararı aldığını söyleyen Eski Çarşı Esnafı, genel olarak müşterilerinin köylü olduğu için, yaklaşık 2 bin esnafın durumdan olumsuz etkileneceğini ve birçok esnafın da kepenk kapatma durumuna geleceğini belirttiler.
Yaşadıkları sıkıntıları anlatan esnaf Âdem Güngör, küçük esnafın dolaylı yollarla faize bulaştırıldığını ve köy garajlarının da taşınmasıyla işlerinin tam olarak durma noktasına geleceğini söyledi.
Güngör, “Yaz aylarında iyi bir sezon geçirmedik. Bulunduğumuz bölgedeki alt yapı çalışmaları nedeniyle iş yapamadık. Esnaf zor durumda, sıkıntı yaşıyoruz. Küçük esnafı krediye ve faize bulaştırmaya çalışıyorlar. Biz bulaşmamaya çalışıyoruz. Fakat sıkıntılarımız var. Belediyemizin ayrı sıkıntıları var. Köy garajları buradan taşınacakmış. Biz köylüler üzerinden iş yapan esnafız. Dükkân kiraları aldı başını gitti. Kiralarını ödeyemiyoruz. Bizim esnafımız tefeciye kadar düşecek duruma geldi. Ticaret dönmüyor. Biz de bırakıp gidemiyoruz. Yapabileceğimiz başka bir işimiz de yok. Şu anda dükkân kirasını ödemek için tefeciden para alan esnafımız var. İnsanlar rızkı için dükkân açıyor. Fakat kiralar çok yüksek, senesi dolmadan kirasını ödeyemediği için etraftan borç almaya çalışıyor. Alamayan da tefeciye gidiyor. Zaten 6 ayımız kar altında geçiyor. 3-4 ayımız da altyapı çalışmaları nedeniyle boşa gitti. Tüm bunlar yetmezmiş gibi bir de belediyemiz köylü garajını taşıyacağını söylüyor. Peki, köylü garajı taşınırsa bu esnaf ne yapacak? Bu esnafın hali ne olacak diye düşünen kimse yok. Devlet esnafa destek olmalı. Ya bizlere yeni bir yer bulacaklar ya da kiralarda düzenleme yapılmalı. Faiz çare değil. Buna müdahale edilmeli. İslam’da faizin yeri yok. Allah bizi kurtarsın inşallah.” ifadelerini kullandı.
Muş’ta kira fiyatlarının çok yüksek olduğunu kaydeden İkram Aydın ise şöyle konuştu: “Yaz sezonunu iyi geçirmedik. Zaten her şey dolara endeksli. Dolar yükseldi mi her şey yükseliyor. Kiralar çok yüksek. Devletin küçük esnafa yardımcı olması lazım.”
Muş’un en eski yerleşim yeri olan Eski Çarşı esnafının iş yapamaz durumda olduğunu dile getiren Çetin Elpe, “Burası Muş’un en eski yerleşim yeri. Bunu herkes bilir. Şehir gittikçe buradan uzaklaşıyor. Eskiden burada birkaç tane de olsa resmi kurum vardı. Eski yerleşim yeri olduğu için mecburen kurumlar buradaydı. Bütün resmi kurumları başka yerlere aldılar. Burası tamamen dışlanmış bir bölge durumuna geldi. Zaten yerli halk gelmemeye başladı. Yabancı da zaten burayı bilmiyor. Başka illerde belediyeler, valilikler eski yerleşim yerlerini ellerinden geldiği kadar daha cazip hale getirerek insanları buralara çekmeye çalışıyorlar. Fakat Muş’ta bunun tam tersi bir durum var. Burayı bitirmek için ellerinden geleni yapıyorlar.” şeklinde konuştu.
“Tek derdimiz borcumuzu bitirmek”
Tek dertlerinin kredi borçlarını bitirmek olduğunu ve faize bulaşmak istemediklerini sözlerine ekleyen Elpe, “Her şey dolara endeksli olmuş. Bugün bir toptancı geldi. Benim geçen sene 6.25 kuruşa aldığım terliği bugün toptan 10 TL’ye aldım. 8 liraya satıyorduk. Bir buçuk, 2 lira karla satıyorduk. Şu an toptan 10 liraya alıyoruz. Bunun sebebi de dolar. Hayatımız dolar olmuş. Benim şahsımın da kredi borcu var. Ne yapayım, mecburum. Malı bir kere vade ile alıyoruz. Peşin paramız yok. Bunları anlatmaya da gerek yok. Zaten çoğu insan ve esnafımız biliyor. Birçok esnafın olduğu gibi bizim de kredi borcumuz var. Bizler bunu bir türlü eritemedik. Tek derdimiz bu borcumuzu bitirmek.” dedi.
Krediye bulaşan insanların kendilerini bitirdiğini söyleyen Adnan Turan da şöyle konuştu: “Şu anda sıkıntımız işin olmaması. En büyük sıkıntımız işsizliktir. Biz köylü kısmına hitap ediyoruz. Bizim bulunduğumuz iş hanı genel itibariyle köylü kısmına hitap ediyor. Krediye bulaşan bir insan kendini bitirmiş bir insandır. Devletin kesinlikle küçük esnafın elinden tutması gerekir. Özellikle Muş iline büyük firmaların girmesiyle küçük esnaf gerçekten bitirildi. Bir şey kalmadı.”
“Esnaf var olan sermayesini bankalara ve faize yatırıyor”
Esnafın bulaşmak istemese de faize bulaştığını ve faizin dinimizde yerinin olmadığını bildiklerini belirten Haydar Turan ise, “Sıkıntılarımız zaten diz boyu. İşlerimiz zaten iyi değil. Var olan sıkıntılarımızın üzerine işlerimiz bugün yarın açılır hesabıyla kendimizi kandırıyoruz. İşimiz yok. Kiralarımız yüksek. Alım gücü düşük. 50 liradan aldığımız bir ürünü ya 55 liraya satıyoruz ya satamıyoruz. Eğer bu köylü garajı da aşağıya çekilirse bizim için farklı sıkıntılar da doğacaktır. Hastanenin taşınması ile oradaki esnafımızın çektiği sıkıntıyı bu sefer biz çekeceğiz. Bu işsizlik olduğu sürece bizler de kredi kartına ve krediye yükleniyoruz. Faize ve tefecilere bulaşıyoruz. Birçok esnafın tefeciden para aldığını ve bankadan para aldığını sağdan soldan duyuyoruz. Bu sefer ödemede sıkıntı çekiyoruz. İcralık oluyoruz. Yani küçük esnaf çok büyük bir sıkıntıda. Allah’u Teâla yardımcımız olsun. Hâlihazırda küçük esnaf faize teşvik ediliyor. Kredi kartı ve kredi borcu ile faize bulaştırılıyoruz. Esnaf bulaşmak istemese de bulaşabileceği kadar bulaşmış zaten. Bu sıkıntılar haliyle esnafa ödeme sıkıntısı yaşattırıyor. Esnaf var olan sermayesini de bankalara ve faize yatırıyor. Büyük bir sıkıntı var. Faizin dinimizde de bir yeri yoktur. Bunu bildiğimiz ve istemediğimiz halde sırf kendimizi kurtaralım, esnaflığımız ayakta kalsın, evimize iki lokma ekmek götürelim diye uğraşıyoruz. Esnaf şu anda günü kurtarmanın hesabındadır. Uzatmalara oynuyor. Bu uzatmalarda bitti bitiyor. Artık buna bir çözüm bulunması gerekir.” şeklinde konuştu.
İLKHA