Mardin’de tarihi çarşılarında az da olsa Ramazan Bayramı hareketliliği yaşanıyor. Tarihi kentte sit alanında yer alan Sokul Bakar Çarşısı başta olmak üzere Cumhuriyet, Hasan Ammar, Arasa, Ulu Camii, İkinci Cadde ve Giyimciler çarşıları, alışveriş için tercih edilen mekanların başında geliyor.
Vatandaşlar en çok şeker ve lokuma rağbet ederken farklı yiyecekleri alarak hazırlık yapıyor. Bayram için alışveriş yapan vatandaşlar, esnafın da yüzünü kısmen güldürdü.
Tüketicinin alım gücü zayıf
AVM’lerle rekabet ederek ayakta kalmaya çalışan geleneksel tarihi çarşılar esnafı İLKHA’ya konuştu. Esnaf, tüketicinin alım gücünün ‘maaşların yetersizliği ve bankalara olan borçlar’ nedeniyle zayıfladığı, bu yüzden esnafın daha düşük maliyetli ürünler ile tüketicinin ihtiyacını karşılamaya çalıştığını söyledi.
Özellikle semt pazarları ve AVM’lerin işlerini sekteye uğrattığını kaydeden esnaf, Birinci Cadde’nin araç trafiğine kapatılması kendilerini olumsuz yönde etkilediğini belirtiler.
Satışlarının düşük olmasını farklı nedenlere bağlayan esnaf, çözüm bekliyor.
"İş olmadığı için dükkânda yatıyoruz"
Bayrama birkaç gün kalmasına rağmen hâlâ istedikleri kalabalığı göremediklerini belirten Ulu Camii Çarşısı esnafı Mehmet Merkit, satış oranının yok denecek kadar düştüğünü belirtti. Merkit, “Öncelikle Rabbime şükürler olsun, yalnız işler biraz kesilmiş. Bazı esnafımız çalışıyor bazılar çalışmıyor. Bazı esnaflarımızın da zararına veriyor, hayatımız böyle devam ediyor. İki gün kaldı bayrama, ama hâlâ oturuyoruz. Sizin de gördüğünüz gibi iş olmadığı için dükkânda yatıyoruz.” dedi.
Birinci Cadde’nin trafiğe katılması esnafı mağdur ediyor
Ana caddenin araç trafiğine kapatılmasından olumsuz etkilendiklerini belirten Merkit, “Hafta sonları Birinci Cadde araç trafiğine kapatılıyor. Eğer Vali Bey sesimi duyuyorsa, hafta sonları da caddeyi trafiğe açsın. Hafta sonları millet Diyarbakır Kapıda iniyor ve meydana kadar yürüyemiyor. Tüm esnafı mağdur ediyor. Biz bu uygulamadan memnun değiliz. Sabahtan akşama kadar oturuyoruz.”
“İnsanların çoğu iftardan sonra çarşıya çıkıyor”
Önceki bayramlarda satışlarının çok daha iyi olduğunu kaydeden çarşı esnafından Salih Alamış ise şunları söyledi: “Ramazan ayı olduğu ve havalar biraz sıcak olduğu için insanların çoğu iftardan sonra çarşıya çıkıyor. Vatandaşlar genelde çocuk giyimi alıyorlar, etek alıyorlar.”
Halkın alım gücünün düştüğünü kaydeden esnaf Abdullah Ergüç, geçen yıllara göre işlerinin bayağı düştüğünü belirtti. Ergüç, “Geçen yıllarda bayrama birkaç gün kala oturmaya fırsatı bulamazken şu an sabahtan akşama kadar oturuyoruz. Çarşı çok durgun, sadece akşamları biraz kıpırdama var o kadar. Ne olacak bilmiyoruz. Allah hayırlısını etsin. Millette alım gücü çok düşük, para yok.”
İftar saatine yakın çarşının ortasında çorba pişiyor
Çarşının ortasında çorba pişiren Nurullah Aca, her akşam esnafla beraber iftar açtığını ve bugün de kendisinin çorba kaynattığını anımsattı. Aca, “İftarımızı beraber açtığımız için esnaf arkadaşlarımızla olan bağlarımız güçlü oluyor. Bir arada iftar etmek çok güzeldir, inşallah bunu gelenek haline getireceğiz. Alışveriş ise çok şükür normaldir. Birinci Cadde’yi kapatmasalar iyi olur.” dedi.
“Çarşıda bayram havası yok”
Tarihi Giyimciler Çarşı’nda bayram havasının olmadığını dile getiren esnaf Ali Özdemir, özellikle alışveriş merkezlerinin çoğalmasıyla ve semt pazarlarının kurulmasıyla işlerinin düştüğünü söyledi. Özdemir, “Mardin gibi küçük bir yerde 6 günde 10 pazar açılıyor. Tabi Mardin bunu kaldıramıyor ve özellikle biz küçük esnafı bayağı etkiliyor.” diye konuştu.
“Esnaf banklara borçlu olmuş, faiz altına girmiş”
Esnaf Mehmet İhsan Özuğurlu da 70 yaşında olduğunu ve 7 yaşından beri mesleğini devam ettirdiğini söyledi. Asıl mesleğinin ayakkabıcı olduğunu, fakat şu an sadece tamiri ile uğraştığını söyleyen Özuğurlu, yaşlandığı için 2004 yılında ayakkabı tamirciliğine başladığını ifade etti. Özuğurlu, “Eskiden Mardin’in en kalabalık çarşısı bu çarşıydı. Nedeni bilmiyorum ama şu an bomboş. Esnaf artık kendini kurtaramıyor. Hep borç altına girmişler, faiz altına girmişler, bankalara borçlu olmuşlar. Allah hepimizin yardımcısı olsun.” dedi.
“Müşteri bulamıyoruz”
Tarihi Arasa Kaplı Çarşısı esnafı Velid Umman, her yıl getirdiği bayramlık şekerleri bol bol sattığını, ancak bu yıl müşteri bulamadığını söyledi. Umman, “Eskiden bayrama yakın hiç boş kalamıyorduk, yerimizde duramıyorduk, bu yıl ise bol bol oturuyoruz. Kilosunu 12,5 TL’ye aldığımız şekere 13,5 TL’ye sattığını belirten Umman, bu yıl işlerinin bayağı düştüğünü aktardı.
“Bayramınız kutlu olsun, şekeriniz bol olsun”
Çarşıda alışveriş yapan çocuklardan Şeyhmus Aburtekin de siyah kont pantolon, beyaz gömlek ve yeşil renkli ayakkabı aldığını söyledi. Aldığı eşyaların 110 TL tuttuğunu belirten Aburtekin, bayrama hazır olduğunu ve bayram günü yakınlarının bayramına giderek, ‘Bayramınız kutlu olsun, şekeriniz bol olsun’ diyerek para isteyeceğini söyledi.
Alışverişe çıkan vatandaşlar ise genelde şeker ve çerez aldıklarını belirtti. Bayramda kaburga dolması, but, kuru fasulye ve sütlaç yapacaklarını belirten hanımlar da tüm Mardinlilerin bayramını kutladı. (M. Salih Keskin, Mehmet Aslan – İLKHA)