Renkleri evleriyle büyüleyici, bitmez tükenmez bilmeyen çölleriyle etkileyici, gün batımıyla kendine hayran bırakan bir ülke, FAS!
Gelin hep birlikte İslam coğrafyasının en güzel ülkelerinden biri olan Fas’ı hep birlikte tanıyalım.
Afrika katısının Kuzey’inde İslam coğrafyasının batısında yer alan Fas; Cezayir, Moritanya, Tunus ve Libya’nın da aralarında bulunduğu ‘Mağrib’ ülkeleri olarak nitelendiriliyor. Fas’ın resmi ismi de el-Memleketü’l-Mağribiyye olarak geçiyor. Ülkenin ismine İngilizce Morocco ve Fransızcada Maroc denilmesinin sebebi Marakeş şehri etkin olurken Türkçe’de ise Fas olarak geçmesi de ‘Fez’ şehrinden geliyor.
Afrika kıtasının kuzeybatısında konumlanan Fas’ın güneyinde Sahra Çölü’nün batısında bulunan Moritanya, doğusunda ise Cezayir yer alıyor. Batısında Atlantik Okyanusu, kuzeyinde ise Cebelitarık Boğazı bulunduğu için Afrika kıtasında hem Akdeniz’e hem de Atlantik Okyanusu’na kıyısı olan tek ülke.
Yaklaşık yüz yıl önce 5 milyon olan nüfusu günümüzde ise 36 milyonu aşmaktadır. Bu yönüyle Mağrib’in Cezayir’den sonra en kalabalık ülkesi konumundadır.
Fas milâttan önce 2000 yıllarında, bugünkü Sâmî Berberîler’le ırkî yakınlığı olan İberler tarafından kolonize edilmişti. Berberîler Fas nüfusunun 1/3 kadarını oluştururlar. Müslümanlar tarafından ilk olarak Mûsâ b. Nusayr kumandasındaki Müslümanlar tarafından miladi 8. Yüzyılın başlarında fethedilmiştir. Yerli halkı oluşturan Berberîler’in İslâmiyet’i kabulü ile bölge bir Müslüman ülkesi haline gelmiştir.
Ülkenin resmî dili Arapça’dır. Nüfusun hemen tamamı (% 99,95’i) Sünnî Müslüman olup çoğunluğu Mâlikî mezhebindendir. Ülkede çoğu Katolik olmak üzere az sayıda Hristiyan vardır; Mûsevîler ise çok küçük bir azınlık oluştururlar.
Fas yer altı kaynakları bakımından oldukça zengin bir ülkedir. Bu kaynaklar arasında en önemlisi ve ülke ekonomisinde en büyük rolü oynayanı fosfattır. Dünya fosfat rezervinin yaklaşık 2/3 kadarı Fas’tadır.
1912-1956 yılları arasında Fransız ve İspanyol işgali altında kalan Fas, 1956'da tekrar bağımsızlığına kavuşmuş, zamanla Anayasa’ya dayalı meşruti bir krallık hüviyetine bürünmüştür. Ülkede iki meclis bulunur; Bunlar ‘Temsilciler Meclisi’ ve ‘Danışmanlar Meclisi’dir. İdarî olarak 16 bölgeye ayrılan Fas’ta bu bölgelere bağlı olan toplam 62 vilayet bulunmaktadır.
Yazar Harun Kaban’ Fas’a gerçekleştirdiği bir seyahatini; “Tarık bin Ziyad’ın Akdeniz ile Atlas Okyanusunu birleştiren, sonrasında ismiyle anılan Cebel-i Tarık Boğazı’nı aşıp karşı yakaya geçmesiyle başlayan ve İslam medeniyetinin zirvelerinden birini oluşturan Endülüs medeniyetine köprü vazifesi gören topraklar burası. İbn-i Haldun’u yetiştiren coğrafya.” sözleriyle anlatıyor.
Şair Hasan Bozdaş’ın kaleminden dökülen şu sözler ise Fas’ı özetler nitelikte: “Bir tarafta Berberice masallar anlatılıyor, diğer tarafta bir cambazın yaptıklarına hayret ediliyor. Bir zenneden sonra maymun terbiyecilerini izliyorum, hemen önümde biri diğerinin dişini çekiyor uyuşturmadan ve kimse garipsemiyor, bir diğeri renkleri dahi korku veren bir yılanı flütle dans ettirirken, bir hikâye anlatıcısı güldürdükçe güldürüyor kalabalığı. Bir köşede sihirbaz duruyor diğer köşede şarkıcı.”
Tam bir masal diyarı olan Fas’ın gezilecek yerlerinin başında Kazablanka geliyor. Etkileyici şehir Kazablanka o kadar güzel ki adına filmler bile çekilmiş. Ülkenin en büyük ve en ünlü camisi olan II. Hasan Camii de burada bulunuyor. Ayrıca şehrin merkezindeki V. Mohammed Meydanı da turistlerin uğrak mekanlarından. Kazablanka Limanı, Korniş Bölgesi, Kazablanka Katedrali şehirde gezilebilecek diğer yerler. Bir diğer popüler şehir olan Marakeş’te ise Camel Fına meydanını görmeden buradan ayrılmak mümkün değil. Bu meydan dışında Ali Bin Yusuf Medresesi, Bahia Sarayı ve Kutubiye Camii gibi tarihi yapıları da bu şehirde görmek mümkün.
Fas’ın resmi para birimi Dirhem’dir. 2020 Ağustos ayında 1 Fas Dirhemi’nin Türk Lirası karşılığı ise 80 kuruş. Bu sebeple Fas’a gidecek Türkiye vatandaşları için bir nebze de olsa ucuz olduğunu söylemek mümkün.
Fas’a gitmek isteyen Türkiye vatandaşları için vize uygulanmıyor, 90 boyunca vizesiz seyahat etmek mümkün. Pasaportunuzun süresinin 6 aydan fazla olması yeterli.
Fas’ta taksilerin de ilginç yönleri var. Genelde iki tür taksi bulunuyor. Bunlardan ilki Petit Taksi, bu taksilerin fiyatı normal taksilere göre biraz daha uygun ve sadece 3 kişi binebiliyor. Normal taksilere ise 4 kişi binebiliyor ve her iki taksi türünde de yolda başka bir yolcu alınabiliyor. Bu yolcudan da ayrıca ücret alınıyor.
Ayrıca Meydanlarda kurulan tezgahlarda protez dişler görürseniz şaşırmayın. Aynı zamanda bu tezgahlarda diş çekimi de yapılıyor. Masallar diyarı Fas’ı sizlere aktarmaya çalıştım, bir başka yazımda bambaşka diyarlarda görüşmek dileğiyle.
Muhsin Şenol