Mardin'in Midyat ilçesine has bir taş çeşidi olan ve 'Beyaz Elmas' olarak da tabir edilen katori (nahit) taşına, yurt içinde gördüğü rağbetin yanı sıra fabrikalarda işlendikten sonra yurt dışına da ihraç ediliyor.
Bölge ekonomisine sağladığı katkının yanında yapılara tarihi doku verdiği içi Beyaz Elmas olarak anılmaya başlayan katori (nahit) taşı, özellikle yapıların iç ve dış cephe kaplamasında kullanılıyor.
Yıllar geçtikçe oksitlenerek sertleşmesi, yazın serin kışın ise sıcak tutarak ısı yalıtım görevi görmesi gibi özellikleriyle insanların evlerinde sağlıklı yaşamasına katkı sağlıyor.
Midyat'ın yapılan ilk evlerinden başlayarak, yapıların iç ve dış kaplamasında kendine has rengi ve yapısıyla kullanılmaya başlanan katori (nahit) taşı, son yıllarda bacasız sanayi kolu olarak Midyat'ta ciddi anlamda istihdam sağlayarak ilçe ekonomisine katkı sağlıyor.
Önceleri küçük çapta atölyelerde elle işlenen katori taşı, günümüzde ise 30'a yakın atölye veya fabrikada daha seri bir şekilde işlenip yurtiçinde ve yurt dışına ihraç ediliyor.
Özellikle yeni Hasankeyf'in resmi kurum ve evlerinin dış kaplamaları katori taşıyla yapıldı. Bunun dışında cami, çeşme, anıt, mezar taşları, konak, tarihi evlerin dış süslemeleri, kemer gibi birçok alanda nakış nakış işlenerek estetik ve tarihi görünümüyle ilgi çekiyor.
Yapılarda çeşitli şekillerde nakış ve oyma yapılarak kullanılan katori taşı; denizlik, füge kaplama, kat silmesi, kilit taşı, konsol, köşe nafırları, motif, pencere dekor, pencere taç ve taç stilleri ile estetik ve tarihi bir görünüm veriyor.
Öte yandan yazın sıcağı, kışın soğuğu geçirmemesi özelliğiyle bina ve evlerin iç ve dış kaplamasında ısı yalıtım görevi görüyor. İlk yapıldığında beyaz ve yumuşak olan katori taşı güneş ve yağmur sonucunda oksitlenerek sarımsı tarihi bir renge bürünüyor.
Midyat ve çevresinde bulunan taş ocaklarından büyük kütleler halinde getirilen katori taşı, atölye ve fabrikalarda büyük kesim makineleriyle istenilen ebat ve ölçülerde kesim ve işlenmesi gerçekleştiriliyor. Bazısı el işçiliğiyle, bazısı teknolojik makinelerle kodlanarak nakış ve oyma işlemi yapılıyor. Yapısı itibarıyla kolay şekillenebilen katori taşı, birçok motif ve figürlerin yapılmasına olanak sağlıyor.
Midyat'ın önemli taş ocağı ve atölyeleri arasında bulunan 18 yıllık atölye sahibi Zeyni Çetin, İLKHA'ya yaptığı açıklamada katori taşının belli başlı özelliklerini aktardı.
Çetin, "Kalker taşı 3 yıllık süreç sonunda üzerinde bir kabuk (katori) oluşuyor. Ne sıcağı ne de soğuğu geçiriyor. Bir nevi ısı yalıtım görevi görüyor. Asıl özelliği budur. Bu işi baba mesleği olarak devam ettiriyoruz. Önceleri el ile yapılıyordu. Son 18 yıldır makine yardımıyla yapıyoruz. Taş ustalığı Süryanilerden kalmadır. Onlar bırakınca bizler devraldık. O zamandan beri devam ettiriyoruz. Makinelerle artık seri üretime geçtik. Ev, cami, kilise, konuk evleri, mezar, şelaleler gibi ne gelirse yapmaya çalışıyoruz. Taş ocakları az olmakla birlikte 30'a yakın atölye var. Midyat dışında birçok yere taşı gönderiyoruz. Silopi'de şu an bir bina çalışmamız var. Estetik, tarihi görünümü ve ısı yalıtım özelliğiyle artık binalarda da tercih ediliyor. Her atölyede en az 10 aile ekmeğini çıkarıyor."8 yıldır taş işçiliği yaptığını belirten Şakir Tunç ise işinden memnun olduğunu ifade ederek, ekmeğini taştan çıkardığını söyledi.
İLKHA