Mobbing ya da bezdiri, bir grup insanın, bir kimseye veya başka bir gruba sosyal kabadayılık yapması. Latince kökenli sözcük; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermek anlamlarına gelir.
Mobbing başkalarını yıpratmak, eziyet etmek, engellemek amacıyla tekrarlanan ve süreklilik gösteren, yöneldiği birey üzerinde baskı oluşturan, korkutan ve yıldıran davranışları olarak tanımlanabilir.
Mobbing kelimesinin tarihçesi?
Mobbing, özellikle iş hayatındakilerin sıklıkla karşılaştıkları bir durumdur. Peki hangi şartlarda mobbing olur, mobbing kelimesinin tarihçesi nedir?
Mobbing sözcüğü önceleri çocukların birbiriyle olan zorbalık ilişkilerini tanımlamakta kullanılmıştır. İşyerlerinde de 1950-1960’lı yıllarda yapılan araştırmalar, mobbingin sadece çocuklar arasında yaşanmadığını ortaya koymuştur.
Mobbing duygusal bir saldırıdır. Yaş, ırk, cinsiyet ayrımı gözetmeden, taciz, rahatsız etme ve kötü davranış yoluyla herhangi bir kişiye yönelen saldırganlıktır. Kişiyi iş yaşamından dışlamak amacıyla kasıtlı olarak yapılır. Kişinin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla başlar. İşveren ima ve alayla, karşısındakinin toplumsal itibarını düşürmeye yönelik saldırgan bir ortam oluşturarak kişiyi işten ayrılmaya zorlar.
Bir araştırmaya göre mobbing, kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda, okullarda ve sağlık sektöründe daha yaygındır. Yüksek işsizlik oranları ve dolayısıyla çalışanın değersiz görülmesi, mobbingin artmasına neden olmaktadır.
Mobbing; organizasyon bozukluğunun daha fazla olduğu işyerlerinde, disipline etme, verimliliği artırma, refleksleri koşullandırma (askeri disiplin) öne sürülerek yapılmakta ve meşrulaştırılmaktadır.
Mobbing hedefi kimlerdir?
Genellikle en üretken, etkin ve yetkin olanlar mobbingin hedef kitlesidir. Bunun nedeni, diğer çalışanların işyerinde kendi pozisyonuna tehdit olarak algılamasıdır. Çalışanı psikolojik olarak etkileyen mobbing genellikle üstten asta doğru gerçekleşir.
Mobbing türleri nelerdir?
Ofis hastalığı olarak da bilinen mobbing aslında bir zorbalıktır. Çalışma hayatında sık rastlanan bir durumdur.
"İşyerinde psikolojik taciz" kavramının uluslararası literatürde yaygın kullanım şekli olan mobbing; aşağılama, alay, damgalama, dışlama ve izolasyon gibi eylemlerle açığa çıkar.
Tüm mobbing eylemlerinin, ortak noktaları vardır. Bazı mobbing örnekleri:
– Belirli bir çalışan hakkında bir söylenti yaymak
– İşçinin ofiste tecrit edilmesi
– Çalışanın görevlerini yerine getirmesini zorlaştırmak
– Çalışanın işten ayrılmasını sağlamaya çalışmak
– Konuşurken sözünün kesilmesi
– Yok sayılma
– Görmezden gelinme
– Yapılan işin sabote edilmesi
– Sürekli suçlanma ve eleştirilme
– Motivasyonun kırılmaya çalışılması
– İş performansının dışında işler verilmesi
– Alışılmış iş düzeni bozularak farklı işlere yönlendirilmesi
Mobbingin etkileri nelerdir?
Mobbing, kurbanların moralini ve iş performansını büyük ölçüde etkileyebilir. Yönetim, mobbing olaylarını ele almak için hiçbir şey yapmadığında ve bu davranışın devam etmesine ve büyümesine izin verdiğinde, etki daha da yoğunlaşır. Mobbing’in kurban üzerindeki bazı etkileri şunlardır:
– İş için daha az heves
– Günlük görevlerine odaklanamama
– Meslektaşlarından yoğun bir şekilde tecrit ve güvensizlik
– Artan kaygı ve stres
–Görevlerin yerine getirilememesi
Böylece işyerindeki mobbing nedeniyle ciddi aksamalar olabilir. Mobbing, bir iş gücünün genel bütünlüğünü ve moralini bozabilir.
Ters mobbing nedir?
Ters Mobbing (Reverse Mobbing), bir astın veya grup olarak astların üstlerine, kendilerine yapılan mobbing sonucunda, kişisel anlaşmazlıklar sonucunda veya politik oyunlar sonucunda kasıtlı olarak psikolojik tacizde bulunarak işten ayrılmadan ziyade üstün hiyerarşik pozisyonunu bozmayı hedeflediği bir yıldırma eylemidir.
Ters mobbingin uygulanmasında en yaygın olarak asttan üste yönelik olarak; sabote etme, talimatlara uymama, kasti yanlış işlem yapma, asılsız söylentiler çıkarma ve bilgi saklama gibi eylemler gerçekleştirilmektedir.