Mısır'ın seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi, 17 Haziran 2019'da mahkeme salonunda mahkeme heyetinden söz aldığı sırada fenalık geçirdi ve burada ruhunu Rahman'a teslim etti.
Eğitim hayatı
Muhammed Mursî Îsa el-Eyyat, 8 Ağustos 1951 tarihinde, Mısır'ın kuzeyindeki Şarkiye iline bağlı Eladva köyünde doğdu. Beş kardeşin en büyüğü olan Muhammed Mursi, ilk eğitimini orada aldı. Babası çiftçi annesi ise ev hanımıydı. Mühendislik lisansını Kahire Üniversitesi'nde aldı (1975 ve 1978). Mühendislik doktorasını Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde tamamladı (1982). Northridge Kaliforniya Eyalet Üniversitesi'nde yardımcı doçent oldu (1982-1985). Ardından eğitim vermek için Mısır'daki Zagazig Üniversitesi'ne geldi.
Siyasi hayatı
Müslüman Kardeşler (İhvan-ı Müslimin) hareketi içerisinde siyasete atıldı. Mursi, 2000 ve 2005 yılları arasında milletvekili oldu. Müslüman Kardeşler'in yasal olarak seçime katılmaları mümkün olmadığından parlamentoya bağımsız siyasetçi olarak girdi. Tam 5 yıl Mısır Halk Meclisi üyeliği yaptı. 2011 Mısır Devrimi'ne muhalif bir lider olarak destek verdi ve 30 Nisan 2011 tarihinde Müslüman Kardeşler'in kurduğu, Özgürlük ve Adalet Partisi'nin başkanı seçildi.
Seçkin bir cumhurbaşkanı
2012 Mısır Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde Müslüman Kardeşler'in aday gösterdiği Hayrat Şatır'ın adaylığı düşünce, yerine Muhammed Mursi seçildi. Yoğun seçim kampanyası yürüttü. İlk turda yüzde 25.5 oy aldı ve ikinci tura girmeye hak kazandı. İkinci turda da yüzde 51.73 oy alarak, Mısır'ın seçimle ilk defa başa gelerek 5'inci cumhurbaşkanı oldu.
2012–13 Mısır protestoları adıyla bilinen, 3 Temmuz 2013 tarihinde yapılan büyük gösteriler sonucu Mısır ordusu, askeri bir müdahale ile yönetime el koydu. Mursi ise darbeyi kabul etmediğini açıkladı ve direniş çağrısı yaptı. Darbenin ardından Muhammed Mursi'nin gözaltına alındığı, ev hapsinde tutulacağı bildirildi.
16 Mayıs 2015 günü mahkeme tarafından idam cezasına çarptırıldı. 16 Haziran 2015 günü hakkında açılan "casusluk" davasından müebbet hapse mahkum olurken, "cezaevi baskınları" davasında ise mahkeme idam kararını onadı.
Sağlıksız koşullara da mahkum edilmişti
3 Temmuz 2013’ten şehadetine kadar Mısır zindanlarında olan Muhammed Mursi’nin sağlık durumunun da oldukça kötü olduğu biliniyordu.
Muhammed Mursi, "hayati tehlikesi" bulunduğunu ifade etmesine rağmen "tek kişilik hücrede" tutuluyordu.
Mursi, sağlık sorunları nedeniyle çoğu zaman duruşmalara da katılamamıştı. Katıldığı duruşmalardan birinde "Durumum kötü ve günden güne kötüye gidiyor." ifadesini kullanmış, sol gözünün görmemeye başladığını kaydetmişti.
Bir sonraki duruşmasında savunma heyeti ile görüşmek isteyen ve tedavi hakkından feragat etmeyeceğini vurgulayan Mursi, hayatını ilgilendiren konular olduğunu, hapishanedeki yemekleri yemediği için iki defa şeker komasına girdiğini ifade etmişti.
Bunun üzerine Mursi'nin ailesi, masrafları kendileri karşılamak üzere Mursi'nin özel bir sağlık merkezine nakledilmesi talebinde bulunmuş, mahkeme Mursi'nin sağlık sorunlarını göz önünde bulundurarak Kasım 2017'de özel bir hastaneye nakline karar vermişti ancak bu karar uygulanmamıştı.
Mursi'nin oğlu babasının kötüleşen sağlık durumuna dikkat çekmişti
Mısır'ın darbeyle görevinden uzaklaştırılan seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin oğlu Ahmed Mursi, babasının sağlığının hiç olmadığı kadar bozulduğu yönünde haberler olduğunu kaydetmişti.
Oğul Mursi, "Mensubiyeti ve yönelimi ne olursa olsun konuyla ilgilenen herkese acil bilgilendirme" başlığıyla yaptığı açıklamada, 66 yaşındaki babası Muhammed Mursi'nin sağlığının, daha önce görülmemiş şekilde bozulduğu ve gardiyanlar tarafından söz konusu durumun görmezden gelindiği yönünde haberler olduğunu aktarmıştı.
Babasının hayatından ve gerekli tedaviyi görememesinden Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ile İçişleri Bakanı Mecdi Abdulgaffar'ın sorumlu olduğunu ifade eden Ahmed Mursi, "İslam ve Arap dünyası ile Mısır'ın dürüst insanlarına" babasının başta gerekli sağlık hizmeti olmak üzere insani haklarının desteklenmesi çağrısında bulunmuştu.
Ahmed Mursi, Nisan 2018'de Washington Post için bir yazı kaleme almış ve tıbbi ihmallerden ötürü babasının hayatını kaybedebileceği uyarısında bulunmuştu.
Mursi'nin planlanmış "yavaş ölüm"ü
Şehid Muhammed Mursi'nin sağlık problemleri ve ona yönelik kastlara ilişkin gelişmeler tarih tarih şöyleydi:
7 Ağustos 2015
Mursi: 22 Temmuz'da cezaevi idaresinin bana getirdiği yemeği yemeyi reddettim. Eğer yeseydim şu anda ölmüştüm.
Mart 2017
İngiltere Parlementosu: Mursi'nin ciğer, tansiyon şeker ve böbrek gibi ölümle sonuçlanabilecek hastalıkları var.
6 Mayıs 2017
Mursi'den ailesine: Hayatım tehlike altında.
13 Kasım 2017
Mursi'den mahkemeye: Sağlığım ve hayatımla ilgili ciddi sorunlarım var.
19 Kasım 2017
Mursi, mahkemeden kendi imkanları ile tedavi edilmesi talebinde bulundu.
29 Kasım 2017
Mursi, cezaevi idaresinin mahkeme heyetinin tedavisi ile ilgili aldığı kararları yerine getirmediğini belirtti.
20 Şubat 2018
Çıkarıldığı mahkemede hastalıklarının ilerlediğini belirtten Mursi, tedavi edilmesi için mahkemenin acil bir şekilde müdahele etmesi gerektiğini söyledi.
4 Mayıs 2018
Mursi mahkemede, "Şu anda sol gözüm görme yitisini kaybetmiş durumda" dedi.
7 Mayıs 2019
Mursi mahkeme heyetine hitaben "Sağlığım çökmüş durumda, hayatım tehdit altında"
Ve 17 Haziran 2019… Mısır'da halkın oyuyla seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı, planlanmış bir sürecin sonunda herkesin gözleri önünde mahkeme salonunda şehadete erişti.
Darbeci yönetimi korku sardı
Şehid Muhammed Mursi'nin cenazesinde gerçekleşmesi muhtemel halk ayaklanmalarına karşın, darbeci Sisi yönetimi, şehidin köyü başta olmak tüm Mısır'da yoğun güvenlik önlemleri almıştı. Hatta Müslüman Kardeşlerin yoğunlukta olduğu yerlerde her köşe başında zırhlı araçlar ve yüzü maskeli ağır silahlı kişilerin konuşlandığı adeta küçük bir ayaklanmada halka katliam yaşatmaya hazırlıklı olunduğu mesajı veriliyordu.
Darbeci Sisi, perde arkasından halkın ayaklanmaması için her türlü güvenlik önlemlerinin alınması için özel ve sıkı çalışmalar yürütürken meşru Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin şahadeti ile ilgili her hangi bir açıklama yapmamıştı.
Darbecilere tepki yağdı
Kasıtlı ihmaller sonucu şehid olan Mısır'ın meşru Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi için başta Türkiye olmak üzere tüm dünyadan tepkiler yağdı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Mursi'ye şehadeti esnasında 50 dakika müdahale edilmiyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mısır'ın seçilmiş ilk cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin mahkeme salonunda şehid olmasının "şüpheli" olduğunu söylemiş, "Şehadeti esnasında 50 dakika müdahale edilmiyor. Adli tıbba götürülmüyor. Sabah erkenden adeta kaçırılarak gömülüyor. Eşini bile almıyorlar. Gelecek kuşaklar dünyada Müslüman liderlere neler yapılmış bilmeli. Bakıyorsunuz buraya Sisi'yi çağırıyorlar. Ne diye çağırıyorsun? Hem demokratım diyeceksin hem de 9 genci idam eden bir adamın toplantısına katılacaksın. Bu ikiyüzlülüğü tüm dünyaya ilan etmemiz lazım." demişti.
Darbecilerin Mursi’nin cenazesinden bile korktuğunu belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Niye korkuyorsunuz? İşte siz bu tür şehitlerin evet kendisinden korkarsınız, korkaklar için de yaşasın cehennem." ifadelerini kullanmıştı.
Sağlam: "Bu bir cinayet"
O dönem HÜDA PAR Genel Başkanı olan İshak Sağlam da Mursi’nin mahkemede şehid olmasının düşündürücü olduğuna dikkat çekerek, "Muhammed Mursi’nin mahkeme salonunda şehid olması da bize bazı şeyleri düşündürüyor. Birkaç gün öncesinden ailesinin yaptığı bir açıklama vardı. Şehidin yavaş yavaş zehirlendiği yönünde haberler vardı. Mahkeme salonunda bu şekilde şehid olması bu konudaki ihtimalleri arttırıyor. Bunun bir cinayet olduğunu düşünüyoruz. Bu konunun mutlaka açıklığa kavuşması gerekiyor. Mursi, belki dünyada kukla yönetimlerinin oluşturduğu mahkemelerde hayatını Rabbine teslim etmiştir ama öbür taraftan bir mahkeme-i kübra var. Burada yapılan zulümlerin karşılığı mutlaka görülecektir. Bunun bu şekilde bilinmesi gerekir." diye konuşmuştu.
Hizbullah Rehberi Gümüş'ten Mursi için taziye mesajı
Hizbullah Cemaati Rehberi Edip Gümüş: "Mursi’nin mücadelesinin özellikle son altı yılı Müslümanların önünü açmaya vesile olacaktır inşallah"
Hizbullah Cemaati Rehberi Edip Gümüş de cunta mahkemelerinde ruhunu Rahman'a teslim eden Muhammed Mursi için taziye mesajı yayımlamış, "Muhammed Mursi’nin mücadelesinin özellikle son altı yılı Müslümanların önünü açmaya vesile olacaktır inşallah. Kendisine yapılan teklifleri kabul etmemesi, dik durması, eğilmemesi ve taviz vermemesi, kafir, zalim ve münafıkların yüzlerinin güneş gibi açık bir şekilde görünmesine sebep olmuş. Müslümanların bundan ders çıkarmasını, bunları tanımasını ve buna göre hayatları boyunca tavır ve tepki göstermelerini bekliyor ve diliyoruz." ifadelerine yer vermişti.
İhvan: Darbeciler her yönüyle sorumludurlar
İhvan-ı Müslimin'den Mursi'nin şehadetine ilişkin yapılan resmi açıklamada, darbecilerin her yönüyle sorumlu olduğu vurgulanırken, konunun tahkik edilmesi ve sonucun dünyaya duyurulması talep edilmişti. Açıklamada ümmete de önemli çağrılarda bulunulmuştu.
Mursi'nin şehadetinin ardından İhvan bir çağrıda daha bulunmuş ve dünya Müslümanlarının ülkelerindeki Mısır büyükelçilikleri önünde gıyabi cenaze namazı kılmaya ve darbe rejimine karşı barışçıl gösteriler düzenlemeye davet etmişti. Çağrılar karşılık bulmuş başta Türkiye olmak üzeri bir çok islam aleminde protestolar düzenlenmişti.
Şehid Mursi'nin defni sırasında yaşanan dikkat çekici anlar
Defin işlemlerine katılan Şehid Muhammed Mursi'nin oğlu Abdullah Mursi, (Mursi'nin şehadetinden 3 ay sonra vefat etti), babasının naaşında gözlemledikleri hayret verici anları anlatmıştı.
Oğul Mursi, babasının naaşıyla ilgili, "Yüzü aşırı derecede solmuş ve çok kızgın görünüyordu", "Yıkamamızla birlikte naaşı adeta nurlanmıştı", "Şehid arkadaşlarıyla buluşmuşçasına yüzü ay gibi parlıyor ve gülümsüyordu" ifadelerine dikkat çekmişti.
Şehid Mursi'nin tarihi BM konuşması
Şehadetinin ardından Mursi'nin, BM kürsüsünde yaptığı konuşma akıllara gelmişti.
Mursi, yaptığı konuşmada başta Filistin olmak üzere İslam coğrafyasının sorunlarına dikkat çekmişti.
Suriye'de akan kanın durması için dünya ülkelerine çağrıda bulunan Mursi, dünyada adalet ve hak ilkelerinin ancak Ortadoğu'da güvenlik ve istikrarın sağlanması ile oluşabileceğinin altını çizmişti.
Batı'da artan İslam düşmanlığına işaret eden Mursi, Müslümanların mukaddesatlarına yapılan saldırıların kabul edilemez olduğunu belirtmiş, buna tenezzül edenlere de "düşmanlık yapacaklarını" kaydetmişti.
Mursi, ayrıca BM Güvenlik Konseyinin daimi üyelikler yüzünden reforma ihtiyaç duyulduğuna işaret etmişti.
Mursi'nin son sözleri
Mursi'nin şehadetinden önce söylediği şu sözler darbecilerin yüzüne tokat gibi çarpmıştı:
Beni Hamas’la ilişkiye girmekle suçluyorsunuz, aynı şeyi bugün siz yapıyorsunuz. Sina’da olup bitenlerle suçladınız, Sina’da bugün bile olup bitenler ortada, siz niye engelleyemiyorsunuz?
Mısır’daki şiddet eylemleri ve kiliselerde ve camilerde olanlarla suçladınız, bugün çok daha fazlası sizin idareniz altında vuku buluyor.
Beni tecrit ettiniz ama terk etmediniz, her gün işkence için uğramayı ihmal etmediniz. Beni yavaş yavaş ama en vahşi şekilde öldürmek istiyorsunuz ve tek çekindiğini şey bu katledilmem halinde maruz kalacağınız tepkilerdir.
Allah’tan başka kimse ecelimizin ne olduğunu bilmez. Bütün bu zulümler, ihanetler ve darbeler karşısında sadece Allah bize yeter, ne güzel vekildir derim. Yakinen biliyorum ki, Allah’a kavuşacağım, sabrederek, şükrederek, ve zalim mücrimlerle Allah’ın huzurunda karşılaşacağım. O’nun yanında toplanır bütün hasımlar.
Çocuklarıma ve eşime mesajım şu: Allah şahittir ki, Allah’tan başkasının bilemeyeceği kadar sizi seviyorum. Hapiste ne kadar elem ve ıstırap çeksem de, tedavisiz, ilaçsız ne kadar kadar zaman geçirsem de sizi gece gündüz düşünmekten hiç geri durmadım. Ne zaman buluşacağımızı bilmiyorum, belki cennette olur, orada zalimlerin zulmünü Allah’a şikayet ederiz.
Buradan büyük Mısır halkına tekrar ve kuvvetle altını çizerek söylüyorum ki, değişime gücünüz var, ey Mısır gençleri şehitlerin analarını hayal kırıklığına uğratmayın, zulüm gören kardeşlerinizi hayal kırıklığına uğratmayın. Zulüm devam etmeyecektir, darbecilerden de kimsenin kalmayacağı günler gelecektir, çünkü Allah daim ve bakidir.
Başkanlığım bir yıl bile devam etmedi ve bazı Siyo-Amo-Arabi devletlerin Mısır’ın işlerine müdahale ederek bazı kiralık isimleri Mısır’ı yıkmak üzere satın aldıklarını gördük. İşte şimdi şahit olduğunuz gibi her geçen gün harap olmaya devam ediyor. Toplumsa zalimler zeval bulmadan ve mazlumlar geri gelmeden yatışmayacaktır.
Mahkemeden gizli bir duruşma istemiştim. Mahkeme reddetti. Bitti, bu mahkemenin kararı. Ancak ülkemin güvenliği, selameti ve egemenliği için benimle mezara gidecek sırlarım var.
Görgü tanıklarına göre bu son sözüyle birlikte yere yığıldı Mursi, son sözü de şu oldu: "Ben sadece Allah’a kavuşmayı bekliyorum. Ey hakim, göğün hakiminden yerin hakimine veyl olsun!"