Bölgenin önemli gelir kaynağı olan ve yıllar önce uygulanan kota sistemiyle unutulmaya yüz tutan tütün yetiştiriciliğini sürdürmeye çalışan üreticiler, yeni hasat sezonunun başlamasıyla birlikte kırım işlemlerine başlandı.
Geçtiğimiz yıllarda ekimi daha çok yapılan tütün yetiştiriciliği Muş merkeze Bağlı Yelalan (Dersim) köyünde yaşatılmaya çalışılıyor. Köylerinde tütünden başka ne ekerlerse yetişmediğini söyleyen çiftçiler, tütün yetiştiriciliğinin yeniden canlanmasını istiyorlar.
İlkbaharda tohum ekip fide elde ettiklerini daha sonra tarlada dikim işlemlerini yaptıklarını söyleyen çiftçiler, Tekel’in özelleştirilmesinden sonra geçimlerini yapamaz duruma geldiklerini belirttiler.
Tütünün ekimi ile ilgili konuşan çiftçilerden İbrahim Sevim, “Biz ilkbaharda fideler için tohum ekiyoruz. 40 günde fidelerimiz yetişiyor daha sonra bunları tarlaya ekiyoruz. Tarlaya ektiğimizde bunu 20 işçi ile yapıyoruz. Bir kere suladıktan sonra çapasını yapıyoruz. Ekimi yapıldıktan 80 gün sonra kırım işlemlerini yapmaya başlıyoruz. İlk önce alttaki sarı yaprakları alıyoruz ki tütün daha iyi olsun.” dedi.
“Geçinebilmek için ailece çalışıyoruz”
Tütünden kazanamadıklarını ailelerinin geçimlerini ancak yaptıklarını belirten Sevim, “Fazla bir kazancımız olmuyor. Ailece burada çalışıyoruz ancak geçinebiliyoruz. Devlet ekmemizi istemiyor. Devlet bize destek verseydi çok iyi olurdu. Devletin kendisi almıyor bizi özel sektörlere yönlendiriyor. Onlarda kilosunu 3 TL’den bizden alıyorlar. Bir ton tütün elde etsek 3 bin TL yapıyor. Bu da bir memur maaşıdır. Ailemizin geçimini zor yapıyoruz. Biz de mecburuz, çünkü yapacak başka bir işimiz yok.” diye konuştu.
“Tütünün dışında ne ekersek yetişmiyor”
Köylerinde tütünden başka ne ekerlerse yetişemediğini ifade eden Sevim, şöyle konuştu: “Buğday, nohut ve şeker pancarı gibi ürünlerde ekmeğe çalıştık ama hiçbirisi yetişemedi. Köyün tek geliri tütündür. Tütün de tamamen yasaklanırsa köylü aç kalır.”
Sabah 05.00’da ailece tarlaya geldiklerini söyleyen Mehmet Sevim ise “Tütünün kırıp eve götürüyoruz. Bayanlar evde şaran dediğimiz ipe asma işini yapıyorlar. Bayanlar genelde tarlaya gelmiyor evdeki tütün işlerini yapıyorlar.” DEDİ.
“Emeğinizin karşılığını almak istiyoruz”
Erkeklerin tarladan tütünü getirdiğini, kendilerinin de evdeki işlemlerini yaptıklarını söyleyen Melike Sevim de “Ekimini de biz yapıyoruz. Biz bu işlerle uğraşırken ev işlerimiz aksıyor. Mecburen bununla uğraşıyorum. Ekmeğimizi buradan kazanıyoruz. Biz istiyoruz ki; emeğinizin karşılığını alalım. Ev işlerini yapıyoruz, çiftçilik yapıyoruz ve hayvanlarla uğraşıyoruz. Tütünle ulaştığımızda bunların hepsi geride kalıyor.” ifadelerini kullandı.
Köylerinde başka bir ürün yetişmediği için tütün ektiklerini belirten Ahmet Sevim de, “Köyümüzde sadece tütün yetişiyor. Satışlarımızda baya durmuş. Evde birikmiş tütünümüz var. Başka bir şey olmadığı için biz yine de ekiyoruz. Yelalan köyünde tütünden başka hiçbir şey yetişmiyor.” şeklinde konuştu.
İLKHA