Eğitim-Bir-Sen ve Memur-Sen Van Şube Başkanı Osman Ayşin, eğitime dair hazırlanan ‘Eğitime Bakış 2016 İzleme ve Değerlendirme Raporu’ hakkında bilgi vererek, içeriğin şu ana kadar hazırlanmış en kapsamlı çalışma olduğunu ifade etti.
Türkiye’de eğitimle ilgili hemen hemen bütün göstergeleri içeren, farklı açılardan değerlendiren, her birine yönelik analizlere yer verilen ve bu yönleriyle şu ana kadar hazırlanmış en kapsamlı çalışma olduğunu belirten Ayşin, "‘Eğitime Bakış 2016 İzleme ve Değerlendirme Raporu’ hazırlanırken, eğitime dair ulusal ve uluslararası göstergeler, parametreler incelenmiştir. Raporumuzun, birçok veriyi toplu olarak sunmak niteliğiyle, gerek öğretmenlerin ve eğitimle ilgili araştırma yapan akademisyenlerin gerekse eğitim politikalarıyla siyasi ve idari karar alıcıların çalışma masalarında yer alacak temel bir kaynak olacağına inanıyoruz" dedi.
“Başörtü yasağının kaldırılmasının arkasında Eğitim-Bir-Sen var”
Ülke genelinde büyük bir sorun haline gelen ‘Eğitimde Başörtü Sorunu’ için çalışmalar yaptıklarını hatırlatan Ayşin, “Üniversiteye girişte uygulanan katsayı adaletsizliğinin sona ermesinde kararlılığımız; Kur’an-ı Kerim, Siyer ve Temel Dini Bilgiler derslerinin ders programlarına dâhil edilmesinde talebimiz ve takibimiz var. Kesintisiz eğitim dayatmasının tarih olmasında, 4+4+4 kademeli eğitim anlayışının hayat bulmasında, eğitim konusuna siyasi değil, pedagojik bakışımız var. Vesayetçi eğitimin kartviziti konumundaki Milli Güvenlik Bilgisi Dersi’nin kaldırılmasında, özgürlükçü ve sivil eğitim sistemi/felsefesi perspektifimizle Eğitim-Bir-Sen olarak ortaya koyduğumuz ısrar var. Bu çerçevede, yakın tarih olarak nitelenebilecek son on beş yıllık süreçte eğitime dair millet eksenli, pedagoji eksenli, insan ve irfan eksenli değişikliklerde katılım, katkı, öneri ve eleştiri zemininde öncü, paydaş sıfatıyla etkileyici ve belirleyici olduk.” diye konuştu.
Türkiye’nin mevcut eğitim durumunu ortaya çıkaran raporda yer alan önemli başlıklardan bazıları şöyle sıralandı:
“Lise çağındaki her 100 gençten 15’i eğitimin dışında”
Lise çağında olan gençlerin yüzde 15’nin eğitim dışında olduğunu aktaran Ayşin, “Ortaöğretimin 2012 yılından itibaren zorunlu eğitim kapsamına alınmasıyla bu kademede okullaşma oranları son yıllarda ciddi artış göstermiştir. Ancak, ortaöğretimi kapsayan 14-17 yaş grubundaki her 100 öğrenciden yaklaşık 15’i eğitimine devam etmemektedir. Bu durum, yeni politikaların geliştirilmesinin gerekliliğini ortaya koymaktadır.” diye belirtti.
“Temel liselerde kayıtlı öğrencilerin 5’te, 3’ü 12. sınıf öğrencisi”
Dershanelerin dönüşüm sürecine girmesi nedeniyle temel liselerde kayıtlı öğrencilerin 5’te, 3’ünün 12. sınıf öğrencisi olduğunu ifade eden Ayşin, “2015-2016 eğitim-öğretim yılında dershanelerden dönüşen toplam bin 205 temel lise bulunmaktadır. Bu kurumlarda toplam 22 bin 67 öğretmen çalışmış ve 182 bin 876 öğrenci eğitim görmüştür. Temel liselerin tüm özel öğretim kurumları içerisindeki payı yüzde 41; temel liselerdeki öğrencilerin özel öğretim kurumlarına giden tüm öğrenciler içerisindeki payı yüzde 39 ve temel liselerde çalışan öğretmenlerin özel öğretim kurumlarında çalışan tüm öğretmenler içerisindeki payı ise yüzde 38 civarındadır. Söz konusu eğitim-öğretim yılında temel liselere devam eden öğrencilerin sınıflara göre dağılımı incelendiğinde oldukça çarpıcı bir tablo ortaya çıkmaktadır. İlgili yönetmelikte temel liselerin her sınıf düzeyinde kayıtlı öğrenci sayısının toplam kontenjanın yüzde 40’ını geçemeyeceği belirtilmiş olmasına rağmen, 12. sınıfa devam eden öğrenci sayısı, toplam kayıtlı öğrencilerin yüzde 58’ine denk düşmektedir. Başka bir ifadeyle, temel liseye kayıtlı öğrencilerin yaklaşık beşte üçü 12. sınıf öğrencisidir.” diye konuştu.
“Açık öğretimdeki öğrenci artışı sinyal veriyor”
Açık öğretimlerde artış yaşandığına dikkat çeken Ayşin, “Açık öğretimde (ortaokul ve lise) öğrenim gören toplam öğrenci sayısı 2007 yılından itibaren sürekli artış göstermektedir. 2015 yılında toplam bir milyon 874 bin 210 açık öğretim öğrencisi bulunurken, bu öğrencilerin bir milyon 536 bin 135’i açık lise öğrencisi, 338 bin 075’i ise açık öğretim ortaokulu öğrencisidir. Ortaöğretimde, 2015 yılı başında açık öğretim öğrenci sayısının toplam öğrenci sayısına oranı yüzde 26,45’i bulmuştur. Başka bir ifadeyle, her dört öğrenciden biri açık ortaöğretim lisesine gitmiştir.” dedi.
“Eğitim düzeyi arttıkça iş gücüne katılım artıyor”
Türkiye’de eğitim düzeyi arttıkça iş gücüne katılım ve istihdam oranları da belirgin bir şekilde arttığını belirten Ayşin, “2015 yılı için işgücüne katılım oranları yüksekokul ya da fakülte mezunlarında yüzde 80; lise dengi meslek okulu mezunlarında yüzde 65; genel lise mezunlarında yüzde 54; lise altı eğitim düzeyinden mezunlarda ise yüzde 43 olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu yıl için istihdam oranları yüksekokul ya da fakülte mezunlarında yüzde 71; lise dengi meslek okulu mezunlarında yüzde 58; genel lise mezunlarında yüzde 47; lise altı eğitim düzeyinden mezunlarda ise yüzde 39 olarak gerçekleşmiştir.” dedi.
“İlk ve ortaokullarda yaklaşık 60 bin derslik ihtiyacı var”
Ayşin, “İlk ve ortaokul kademelerinde ikili eğitim yapan okul ve öğrenci oranları 2010 yılından (sırasıyla yüzde 22 ve yüzde 51) 2015 yılına (sırasıyla yüzde 19 ve yüzde 46) az miktarda düşüş göstermiştir. 2015 yılında dersliklerin yaklaşık yüzde 16’sında ikili eğitim yapılmıştır. Buna göre, sınıf mevcutları ve okullaşma oranları ile ilgili veriler sabit kalması durumunda ilk ve ortaokullarda ikili eğitim uygulamasına son verebilmek için yaklaşık 60 bin derslik ihtiyacı vardır.” ifadelerini kullandı.
“Öğretmen dağılımındaki dengesizlik fırsat eşitsizliğinin en büyük gerekçesi”
Bölgelere ve illere göre tecrübeli öğretmenlerin dağılımı hakkında bilgi veren Ayşin, “Türkiye’de öğretmenlerin tecrübe açısından bölgelere ve illere göre dengesiz dağılımı, eğitimde fırsat eşitliği bağlamında endişe verici boyuttadır. Türkiye genelinde kamu çalışanı öğretmenlerin hizmet süresi ortalaması 11,7 yıl iken, Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sırasıyla 6.0, 6.7 ve 7.2’dir.” şeklinde konuştu.
“Öğrenciler öğretmen, öğretmen adayları ise atama bekliyor”
Eğitim sorunlarından biri olan öğretmen açığı ve atama problemi gün geçtikçe attığını anımsatan Ayşin, “Eğitim fakültelerindeki mevcut öğrenci sayıları, yeni kayıt öğrenci sayıları ve mezun sayıları birlikte değerlendirildiğinde ve ayrıca fen-edebiyat fakültelerinin mezunlarına verilen pedagojik formasyon sertifikalarının sayısı göz önünde bulundurulduğunda, önümüzdeki yıllarda da öğretmen arzının birçok alanda öğretmen talebinden daha fazla olacağı öngörülmektedir. 2015 yılında 417 bin 480 öğretmen adayı KPSS Eğitim Bilimleri Testine girmiştir.” dedi.
“130 bin öğretmene ihtiyaç var”
Öğretmen açığı hakkında da bilgi veren Ayşin, “Kamu okullarında çalışan 40 bin civarında norm fazlası öğretmen bulunmaktadır. Kurum (okul) bazlı 130 bin öğretmen ihtiyacı varken (Şubat 2016 verisi), öğretmenlerin yüzde 5’inin ihtiyaç fazlası olarak ihtiyacı olmayan okullarda görev yapıyor olması eğitimde fırsat eşitliği bağlamında ve kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanımı açısından son derece sorunlu bir durumdur. Anayasal haklar kapsamında tanınan aile bütünlüğünün korunması ve sağlık ihtiyaçlarının giderilmesi gibi haklar ihlâl edilmeden bu sorunun çözümüne yönelik politikalar geliştirilmelidir.” şeklinde açıkladı.
“Öğrenci başına yapılan harcamalar artıyor ama yetersiz”
Öğrenci başına yapılan harcamalar hakkında da bilgi veren Ayşin, son olarak şunları kaydetti:
“Türkiye’de temel eğitim ve ortaöğretim genelinde öğrenci başına harcama düzenli olarak artış eğilimindedir. Ancak, mevcut son verilere göre, öğrenci başına yapılan harcama açısından Türkiye, OECD ülkeleri arasında son sıralarda yer almaktadır.”
İLKHA