Sağlık Bakanlığı, 03-09 Kasım Organ Nakli Haftası münasebetiyle Şanlıurfa'da "Böbrek Nakli Eğitim Hazırlık Programı” düzenledi. Programa katılan İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Fakültesi böbrek nakli birim sorumlusu Prof. Dr. Turgut Pişkin ve Şanlıurfa Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Metin Yalçın, organ nakli ile ilgili İLKHA muhabirinin sorunlarını cevaplandırdı.
Hocam kendinizi tanıtır mısınız?
İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Fakültesi böbrek nakli birim sorumlusu Prof. Dr. Turgut Pişkin.
Organ bağışı nedir?
Organ bağışı bir insanın yaşıyorken, serbest iradesiyle vefat ettikten sonra organlarının başka bir hastanın tedavisi için kullanılmak üzere bağışlaması ve bunu iki şahit huzurunda belgelemesidir.
Kimler organ bağışında bulunabilir?
Bizim yasalarımıza göre; 18 yaşını dolduran, akıl sağlığı yerinde olan herkes organlarını bağışlayabilir.
Organ nakli nedir?
Vücuttaki fonksiyonunu görmeyen, işlevsel olarak işlevini yitirmiş bir organımızın yeni işlev gören bir organla değiştirilmesine organ nakli diyoruz.
Hangi organ ve dokuların nakli yapılır?
Ülkemizde şu anda başta böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, ince bağırsak, pankreas gibi organların nakilleri yapılır. Doku olarak kemik iliği, gözün kornea tabakası, kalp kapağı, el, yüz ve ekstremite denilen gruptakilerin nakilleri de başarılı şekilde yapılmaktadır.
Organ nakli kimlerden yapılır?
Bizim ülkemizde organ nakli 2 kaynaktan temin edilir. Birincisi canlı donürlerden, ikincisi ise kadavra donürlerden yani beyin ölümü gerçekleşmiş, bizim ölmüş olarak kabul ettiğimiz insanlardan organ nakli yapılır.
Bağışlanan organlar kimlere nakledilir?
Bağışlanan organların nakledilmesi için, Sağlık Bakanlığı’na bağlı Ulusal Koordinasyon Merkezi’miz var. Orada oluşturulan hasta kayıt listesine göre hastaların bir puanı oluyor. Bu puana göre çıkan organla hastaların isimleri eşleştirilerek merkezlere gönderiliyor. Sağlık Bakanlığı’nın bilgisi ve kontrolünde hastalara nakil ediliyor.
Beyin Ölümü nedir?
Beynimizin geri dönüşümsüz olarak bütün fonksiyonlarını yitirmesine denir. Beyin ölümü gerçekleşen bir kişinin bir daha yaşaması hiçbir zaman mümkün değildir. Tıbbı olarak beyin ölümü gerçekleşen kişi ölmüş kabul edilir.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın organ bağışı ile ilgili görüşü nedir?
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın ve kutsal kitabımızın emri ve bu konudaki beyanları organ naklinin büyük bir iyilik ve sevap olduğu yönündedir. Dinen herhangi bir engel ve yaptırım yoktur. Bunun en güzel örneği; Kur’an’ı Kerim’de Maide Suresi’nde, bir insanın hayatını kurtarmanın tüm insanların hayatını kurtarmakla eş olduğu söylenerek, bunun ne kadar büyük bir sevap olduğu ifade edilmiştir.
Organ bağışının yasal dayanağı nedir?
Bizim yasalarımızda, organ bağışına hiçbir yaptırım yoktur. Yasal olarak da teminat altına alınmıştır. Resmi Gazete’de yayınlanmış, hükümleri bellidir. Kanunlarımız ve kurallarımız çerçevesinde yapılmaktadır. Canlıdan nakiller yapıldığında dördüncü derece akrabalık bağına kadar Bakanlığa bildirilerek yapılabilmektedir. Dördüncü derece akrabalık dışına çıktığı zaman da etik kurullardan onaylı olarak canlıdan nakil yapılabilmektedir. Kadavradan nakli de zaten Bakanlığımız belirlemektedir.
Organ Nakli konusunda ülkemizde son durum nedir?
Ülkemizde çok sayıda organ bekleyen insan var. Günümüzde yıllık olarak yaptığımız nakil miktarı ülkede listeye eklenen hasta sayısını karşılamaya yetmiyor. Bunun tersine bizim yaptığımızdan daha fazla sayıda yeni hasta bu listeye eklenmektedir. Bizim yaptığımız nakiller bunu karşılamakta yetersizdir. Bunun en önemli sebebi, organ bağışının azlığıdır. Organ teminini daha çok canlıdan nakil olarak yapıyoruz. Gelişmiş birçok ülkede ölülerden nakil yapma oranı yüzde 80-90’ları bulmuşken, bizde maalesef ölüden nakil yapma oranı yüzde 15-20’lerdedir. Ağırlıklı olarak canlıdan nakil yapmaktayız. Bunu nasıl değiştirebiliriz? Bunu ölülerden yapacağımız organ nakli sayısını artırarak değiştirebiliriz. Burada toplumdaki herkese görev düşüyor. Herkes organ bağışı konusunda duyarlı olursa, herkes organlarını bağışlar, ölülerinin organlarını bağışlarsa yapacağımız nakillerin sayısı artar. Listelerde bekleyen ve maalesef organ bulamadığı için kaybedilen insanların sayısının en azından azaltmış oluruz.
Organ bağışı bekleyenler ne yapmalıdır?
Organ bağışı bekleyen hastalar, kendilerini takip eden doktorlarından medikal durumlarını içerir bir dosyayla gerekli tetkikleri yaptıktan sonra organ bağışı bekleyenler listesine adlarını yazdırmalıdır. Bunun dışında aile içinde dördüncü derece akraba bağına kadar organ vericileri varsa canlı donörleri ile nakil yapan merkezlere başvurarak nakil olmayı sağlayabilirler.
Hocam kendinizi tanıtır mısınız?
Şanlıurfa Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Metin Yalçın.
Hocam Şanlıurfa’da kurulacak organ nakli merkezi ile ilgili duygularınızı öğrenebilir miyim?
En kısa zamanda ilimizde daha önce yapılmamış olan böbrek nakli ameliyatlarını merkezimizde yapmak istiyoruz. Diyalizde şu an da bekleyen 700 hastamıza yardımcı olmayı amaçlamaktayız. Bu toplantıyı yaparak farkındalık oluşturmak istedik. Şanlıurfa’mıza teşrif ederek gelen Malatya İnönü Üniversitesi’nin kıymetli hocaları ile beraber ilk adımı atmış oluyoruz. Bundan sonraki süreçte ise İnşallah hastane yönetimimiz, sağlık müdürlüğümüz ve Bakanlığı’mızın desteğiyle Şanlıurfa’mızda böbrek nakli merkezimizi kurup, hastalarımıza her konuda yardımcı olmayı planlamaktayız.
İLKHA