İSTANBUL - Osmanlı döneminde meydan ve çarşı gibi halkın fazla rağbet ettiği yerlerde sokak satıcıları dediğimiz esnaflar günün vazgeçilmezleri arasındaydı. Bunlar içinde özellikle yaz aylarında göze çarpan esnaf seyyar şerbetçilerdi. Seyyar şerbetçiler sırtlarına aldıkları güğüm şerbetliklerle ve bellerine doladıkları bardaklarıyla sokak aralarında dolaşırlar, musluğu üstünden kıvrılan güğümün ağzını hafifçe eğerek şerbeti bellerine doladıkları bardaklara boşaltırlardı. Kimi “Şerbet var şerbet” der ve Otuz iki dişe keman çaldırır. Kimi de sadece bardaklarını şakırdatmakla yetinirdi.
Osmanlı döneminde her köşe başında bulunan sokak şerbetçilerine günümüzde rastlamak pek mümkün değilken İstanbul sokaklarında eski geleneği sürdüren Yüksel Çalışkan (39) otuz yıldır bu mesleğin içerisinde olduğunu belirtti.
Çalışkan, bu işi yapmaktan zevk aldığını belirterek, “30 yıldır bu işi yapıyorum, şerbet bizim yüzyıllardır kültürümüzde olan bir içecek. Ben de hem kültürümüzü yaşatmak hem de ekmek paramı kazanmak için Osmanlı şerbeti satıyorum” dedi.
“Osmanlı'da yaklaşık 300 şerbet çeşidi bulunuyordu”
Osmanlı'da taze meyve ve gül, zambak, menekşe, fulya, yasemin, muhabbet, iğde ve nilüfer gibi çiçeklerden yapılan yaklaşık 300 şerbet çeşidi bulunduğunu belirten, Çalışkan, “Günümüzde ise kültürümüz olan bu şerbetlerin yerini asitli içecekler aldı. Toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olan şerbetin Osmanlı'da kış ve yaz fark etmeksizin tüketiliyordu. Eskiden insanlar kendilerini hastalıklara karşı korumak için doğal yöntemleri kullanıyordu. Osmanlı'da ise en yaygın tüketilen ürün şerbetti.'' ifadelerini kullandı.
“Sofraların baş tacı”
Osmanlı'da sofraların baş tacı olan şerbet geleneğinin modern hayatla birlikte unutulmaya başlandığını belirten Çalışkan, Osmanlı'da bir çok ev kadınlarının evlerinde konserve, turşu ve şerbet yaptığını, ancak günümüzde kadınların sosyal hayata ve iş yaşamına girmesi ile bu geleneğin yok olmaya başladığını ve 6 yaşındaki çocuktan gencine herkesin gazlı içecekler içtiğini söyledi. (Fikret Kavgalı-İLKHA)