Kürdistan Demokrat Partisinin İran kolu (PDK-İ) bir süredir İran rejimi ile çatışma halindedir.
Uzun bir aradan sonra çatışmanın başlaması birçok komplo teorisinin zikredilmesine neden oldu.
“Zamanlama manidar” diyerek konuya girebilir ve Suriye coğrafyasında BAAS güçlerine açık bir şekilde destek veren İran yönetiminin zor durumda bırakılmasına yönelik bir operasyon yürütüldüğünü söyleyebilirdik.
Çatışmaları, israil'e, Amerika'ya ya da küresel emperyalist odaklara bağlayabilir ve birkaç sloganla meseleyi açıklayabilirdik.
Ama öyle yapmaya niyetimiz yok!
Meselenin hem bölgesel hem de küresel boyutlarının olduğunu tahmin ettiğimiz için yorumdan çok, öncesi ve şu anki haliyle olayların fotoğrafını çekmeyi düşünüyoruz.
Kürdistan Demokrat Partisinin kurucusu olarak kabul edilen Mustafa Barzani, Mahabad Kürt Cumhuriyetinin kurucusu Kadı Muhammed'in komutanıydı ( ya da yardımcısı). KDP'nin Irak'ta kuruluş tarihi 1946, İran'daki kuruluş tarihi 1947 olarak kabul edilir. (Farklı tarihleri söyleyenler de var)
Kadı Muhammed, İran-Rusya işbirliği ile operasyona maruz kaldı ve 1947'de idam edildi.
İran Kürdistan'ındaki hareketler bazı sebeplerle bölündü; ama KDP de varlığını devam ettirdi.
İran devrimi sırasında KDP lideri Kasımlo, Şaha karşı devrimin yanında olduğunu ve desteklediğini söyledi. 1988'de bir dergiye verdiği röportajda devrimin lideri Ayetullah Humeyni'ye “İran'a demokrasi, Kürdistan'a otonomi” talebini ilettiğini; ama bunun kabul görmediğini, bundan dolayı da silahlı mücadeleyi devam ettirdiklerini söyledi.
İran Kürdistanı âlimlerinden İhvan-ı Müslimine yakın olan ve başta devrimi desteklemesine rağmen sonradan ölünceye kadar göz hapsine alınan Ahmet Müftüzade'nin uğradığı son da Kürdistan'da İslami hareketin hayal kırıklığına ve tasfiyesine neden oldu.
Solun farklı tonları alan hâkimiyeti sağladılar.
Sosyalist görüşleriyle tanınan iktisat doktoru Abdurrahman Kasımlo bir süre örgütü idare ettikten sonra 1989'da, yerine geçen Dr. Sadık Şerefkendi de1992'de suikastlarla öldürüldüler. İran istihbaratı ve devlet yöneticileri bu suikastlardan dolayı Avrupa'daki mahkemelerde gıyablarında yargılandılar ve suçlu bulundular. Suçlananlardan biri de Haşimi Rafsancani'ydi.
Sadık Şerefkendi suikastından sonra KDP-İ, faaliyetlerini azalttı, silahlı mücadeleyi bıraktı ve büyük oranda ülkeyi terk etti.
Ortaya çıkan boşluk ise uzun bir süre sonra büyük oranda PKK'nin İran kolu olan PJAK tarafından dolduruldu.
İran rejiminin aralıklarla PKK ile çatışmaları söz konusu olsa da en sonunda PJAK ile ateşkes anlaşması yapıldı. Anlaşmaya göre PJAK İran içinden militan almayacak, silahlı eylemlere girişmeyecekti.
Geçen sene KDP-İ'nin İran'a girip örgütlenme çabasına girişmesine PJAK engel olmaya çalıştı ve aralarında çatışmalar çıktı. KDP, İran'a girmekte ısrarlı olunca PKK tarafından “hain ve piyon” olarak suçlandı. Kürt çevrelerden PKK için “İran'ın sınır muhafızı” nitelendirmesinde bulunanlar da oldu.
Barzani'nin KDP'si ise PKK ile çatışmamak için silahlı güçlerini Rojava'ya sokamamıştı.
Yani iki KDP arasında ideoloji ile birlikte bir de usul ve üslup sorunu da var.
Şimdi sorularımızı soralım:
İran KDP'sinin silahlı mücadele başlatması ile İran desteğiyle YNK ve GORAN arasında Barzani'ye karşı ittifak oluşturulması arasında bir ilişki olabilir mi?
İran KDP'sinin silahlı mücadele başlatması ile İran rejimi muhalifi Halkın Mücahitleri örgütünün toparlanma sürecine girmesi arasında bir bağlantı olabilir mi?
Belucistan'da silahlı bir yapılanmaya sahip olan ve İran devletine karşı savaşan selefi-islami grubun sosyalist eğilimleri ağır basan KDP'ye destek açıklamasını nasıl okumak gerekir?
Yemen'de İran'ın etkisi bilindiğine göre, PDK meselesi Suud'un bir hamlesi olabilir mi?
Başlığı “PDK-İ Ne Yapıyor?” şeklinde oluşturduk; ama belki de “Bölge satrancında hamle sırası kimde?” dememiz gerekiyordu.