Altın ve dövizden sonra diğer bir yatırım aracı olarak görülmeye başlayan kripto para, son zamanlarda yatırımcılarını zarara uğratmış durumda. Kripto para içerisinde son 6 ayda yüzde 46 oranında değer kaybeden Bitcoin, TL bazında 695 binden 355 bine gerilemiş durumda.
Özellikle gençler tarafından kısa yoldan para kazanma yöntemi olarak görülen kripto para, yatırımcılarına ciddi oranlarda zararlar yaşatırken bunu hırs haline getiren kimileri ise daha fazla para yatırarak zararlarını karşılamaya çalışıyor.
Kripto paraya yatırım yapmanın bia diğer bir yatırım aracı olarak görülmeye başlayan kripto para, son zamanlarda yatırımcılarını zarara uğratmış durumda. Kripto para içerisinde son 6 ayda yüzde 46 oranında değer kaybeden Bitcoin, TL bazında 695 binden 355 bine gerilemiş durumda.
Özellikle gençler tarafından kısa yoldan para kazanma yöntemi olarak görülen kripto para, yatırımcılarına ciddi oranlarda zararlar yaşatırken bunu hırs haline getiren kimileri ise daha fazla para yatırarak zararlarını karşılamaya çalışıyor.
Kripto paraya yatırım yapmanın bir tür kumar bağımlılığı olduğunu söyleyen Dicle Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdullah Atlı, insanların kripto paraya yatırım yaparken ciddi manada kumar amaçlı yatırdığını ve aynı durumun borsa için de geçerli olduğunu belirterek bunun çözüm yollarından birinin para kaynaklarının kapatılması olduğunu söyledi.
“Kripto parayı araştırdınız mı? Kazanç elde edeceğinize ne kadar inanıyorsunuz?”
Günümüzde en önemli yatırım araçlarından birinin kripto para görüldüğünü dile getiren Atlı, “Kripto para yatırım olarak tehlikeli bir araçtır. Burada en önemli tehlikelerden biri çoğu devletin güvencesinin olmamasıdır. Şayet yatırım aracı olsa bile araştırmadan bütün yatırımı kripto para, borsa veya başka bir şeye yaptığımızda bunun sonuçları felaketle neticelenebiliyor.” dedi.
Kendilerine yöneltilen en sık sorulardan birinin “bu kumar bağımlılığı mıdır?” sorusu olduğunu ifade eden Atlı, “Maalesef günümüzde çoğu insanımız için bu bir kumar bağımlılığıdır. Çünkü biz bire on veya yüz kazanmayı hedefliyor ve bununla beraber ciddi bir emek sarfetmediğimiz gibi gerekli araştırmayı da yapmıyoruz. Elimizdeki tüm paraları kripto para adı altında bazı yatırım araçlarına yatırıyor ve sonrasında dünyaca ünlü bir iş adamının kısa açıklamasıyla kur 2 katına çıkıyor, farklı bir açıklamayla 3 kat değersizleştiriyor. Böyle bir duruma para yatırmak yatırım olarak görülebilir mi?” ifadelerini kullandı.
İnsanların kripto paraya yatırım yaparken bir çaba sarf etmeden paranın artabileceği ihtimaline güvenerek kumar amaçlı yatırım yaptığını belirten Prof. Atlı, şunları söyledi:
“İlk çıktığında kripto paradan kazanç elde eden olmuştur. Nitekim kumar bağımlılığının esasında da bu vardır. Kumar bağımlılığı hastasına 'para kazandın mı?' diye sorduğumuzda o, bir lira kazandığı günü hatırlar ama kaybettiği 30-50'yi önemsemez. Bağımlılığın felsefesinde bu vardır, kripto para için de geçerlidir. Bunu psikiyatri olarak 'yatırım aracı görüyoruz' demek yerine sormamız gereken soru 'paranızın ne kadarını yatırıyorsunuz, araştırdınız mı ve ne kadar güveniyorsunuz?' olmalıdır.”
“Kumar bağımlılığında en etkili faktör finansal kaynaktır”
Aynı şeyler borsa için de geçerli olduğunu sözlerine ekleyen Atlı, “Borsa da birçok şirkete yatırım yapmak isteyen vatandaşlarımız vardır. Bunu yaparken mutlaka şirketin girdisi-çıktısı, yorumlarını iyi hesaplamak lazım. Sadece elindeki kripto para veya borsa listesine bakarak 'şu hisse veya bu koin iyidir, biraz para yatırayım' diyenlerin parası daha sonradan 'çok para yatırayım' oluyor ve elindeki tüm sermayesini kaptırıyor. Psikiyatri olarak son bir yıl içerisinde bize 600 bin, 1 milyon lira kaybeden ve intihara teşebbüs eden hastalar gelmiştir. Bu tür psikiyatrik rahatsızlığı olan hastalarımızın da doktoruna danışmadan bu tür yatırım araçlarına başvurmalarını önermiyorum.” şeklinde konuştu.
Bağımlılığın temel felsefesi haz olduğunun altını çizen Atlı, önceden kumar dürtü kontrol bozukluğu olarak görürken son 10 yıldır kumarı da esrar, eroin ve alkol bağımlılığı gibi gördüklerini ve bunda da ciddi bir haz mekanizmasının olduğuna inandıklarını söyledi.
Atlı, “Kişiler paralarını kripto paraya ya da dönen çarktaki bir sayıya yatırdığında onun artabilme ihtimaline ilişkili olarak ciddi bir haz şarj olmakta ve bundan mutluluk hissetmektedir. Bu mutluluklar esrar, eroin ve alkolde olduğu gibi geçici ve yıkıcı bir hazdır. Her geçen zaman oynanan oyundan edilen hazzın etkisi azalmakta ve kişi, daha çok parayla o hazzı elde etmeye çalışmaktadır. Kumarda olduğu gibi kripto para bağımlılığında da insanlar ilk başta yaptıkları yıkımın veya kaybettikleri paranın farkında olmuyor. Kişi, her zaman 'tekrar kazanabilirim' algısıyla çevrelerinden de borç alabilmektedir. Kumar bağımlılığının önemli bir kriteri finansal olarak etrafındaki bir insana güvenmektir. Bu anlamda bizim para kaynaklarını kurutmamız lazım.” dedi.