Pandemi nedeniyle evden çalışma oranı, bilgisayarla daha uzun süre zaman geçirilmesine neden oluyor. Bilgisayar kullanım süresi artarken omurga sağlığının yanı sıra en az omurga kadar olumsuz etkilenebilen el, kol ya da omuz sağlığını korumak pek aklımıza gelmiyor. Ta ki onlardan gelen ağrılı uyarılar, spazm ve uyuşmalar kapımızı çalıncaya dek...
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Arel Gereli, “Bilgisayarda çalışırken aşırı ve yanlış kullanım sonucu ellerde, kollarda, omuzda meydana gelen hasar, hastalıkla sonuçlanıyor. Özellikle pandemi sürecinde iş ya da eğitim nedeniyle uzun süre bilgisayar başında kalmanın el, kol ve omuz sorunlarında ortalama yaşı düşürdüğünü ve ameliyat ihtiyacını da iki kat artırdığını gözlemliyoruz. O nedenle klinik olarak emekli bankacılarda gördüğümüz bazı rahatsızlıkları artık ilkokul öğrencilerinde görebiliyoruz” diyor.
İlk belirtiler; ağrı, uyuşma ve güç kaybı
Bilgisayar ve cep telefonunda dikkatimizi ekrana verebilmek için uzun süre sabit pozisyonda kalmamız gerekiyor. Bunun için de tüm kaslarımızı devamlı kasılı şekilde tutuyoruz. Hal böyle olunca; omuz, kol ve ellerimizde kronik kas ve eklem ağrıları, uyuşmalar, spazmlar ve sabah ödemleri görülebileceğini anlatan Doç. Dr. Arel Gereli, sözlerine şöyle devam ediyor:
“Devamlı kasılı kalan el, kol ve omuz kasları bir müddet sonra esnekliğini yitiriyor. Sertleşen kasların arasından geçen sinirlerin de sıkışması ile el ve kollarda uyuşma, güç kayıpları görülebiliyor. Devamlı gerim altında kalan kasların kemiğe yapıştığı yerlerde bir müddet sonra ‘sökülme’ olarak tanımlayabileceğimiz durum oluşuyor. Yani devamlı aynı hareketi yapan ve tekrarlayan yüklenmelere maruz kalan eklemler hasar görüyor.”
Uzun vadeli sonuçları çok ciddi
Peki, eklemlerimizde meydana gelen hasarı görmezden gelirsek ne olur? Soruya cevap verirken “İnsan vücudunda çivi çiviyi sökmez” diye söze başlayan Doç. Dr. Arel Gereli, “Belirtiler görmezden gelindikçe mekanik bozukluklar yerleşerek hastalığa evrilir. Başlangıçta bazı hareketlerde ya da aralıklı olan ağrılar devamlılık kazanır. Güç kaybı ve uyuşma görüldüğünde, ağrılar gece uykudan uyandırdığında daha fazla beklemeden doktora başvurmak gerekiyor” uyarısında bulunuyor.
Pandemi sürecinde iş ya da eğitim nedeniyle uzun süre bilgisayar başında kalmanın el, kol ve omuz sorunlarında ortalama yaşı düşürdüğünü ve ameliyat ihtiyacını da iki kat artırdığını belirten Doç. Dr. Arel Gereli, “Ancak esas etkilerin uzun vadede görüleceğini düşünüyoruz. El ve kollarda sinir sıkışmaları, tendinitler, omuzda kas yırtıkları ve kireçlenmeler ortaya çıkacaktır. Aşırı ve yanlış kullanım sonucu uzun süre mekanik bozukluk yaşanması hastalıkla sonuçlanıyor. O nedenle emekli bankacılarda gördüğümüz bazı rahatsızlıkları artık ilkokul öğrencilerinde görebiliyoruz” diyor.
Ofisteki mesai ritmini evde de koruyun
Ofiste çalışırken kahve almak ya da yemek için masamızdan kalkıyorduk. Çocuklar okulda ders aralarında koşturup oynuyordu. Ancak pandemi nedeniyle hareket kabiliyetimiz de kısıtlı hale geldi. Bu nedenle el, kol ve omuz sağlığı açısından evdeki çalışma ve eğitim ortamımızı düzenlemek de büyük önem taşıyor. Doç. Dr. Arel Gereli’nin ilk önerileri çalışanlara yönelik:
“Çalışanların ofisteki mesai ritmini evdeyken de uygulaması gerekir. Dinlenme ortamına iş stresini karıştırmamak için evde ofis olarak kullanılan bölgeyi izole etmek iyi bir çözüm olabilir. İzole edilen bölgenin ergonomik olarak çalışmaya uygun hale getirilmesi bilgisayar başında kötü pozisyonda çalışmaya bağlı sorunları azaltır. Cep telefonu ve tablet gibi mobil ekipman kullanımını sınırlandırmak ve mümkün olduğunca yazmak yerine sesli mesaj göndermek el ve kollarımızın yükünü hafifletir. Gün içinde 50 dakika çalışıyorsak 10 dakika kollarımızı dinlendirmeli ve bu sürede elimize hiçbir şey almamalıyız.”
Elektronik bağımlılığa dikkat
Çocuklar açısında dikkat edilmesi gereken unsurların başında “konsantrasyon kaybı, aşırı teknolojik alet kullanımı ve elektronik bağımlılığı” noktalarının geldiğine işaret eden Doç. Dr. Arel Gereli “Bilgisayardan eğitim alırken dikkat dağıtan uygulamaların anne babalar tarafından denetlenmesi ve kısıtlanması, genel beden sağlığının yanı sıra el, kol ve omuzlar için cep telefonu veya tabletten sosyal medya ve oyun sürelerinin mutlaka kısıtlanması gereklidir” diye konuşuyor.
Ekran karşısında dik oturmanın, el ve kolları aşırı bükmeden çalışmanın da önemli olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Arel Gereli, spor yapanlar için “Elektronik eşya ile çalışıyorsanız el, kol ve omuzlarınız güçsüzlükten değil aşırı yüklenmeden ağrır. O nedenle spor yaparken güçlendirme yerine açma germe ve esnetme hareketleri yapmak çok daha faydalı olabilir. Yine omuz ve kollarda dolaşımı artırıcı masaj, ısı uygulamaları ağrı kontrolü sağlayabilir” açıklamasında bulunuyor.