Türkiye’de 2003’te yüzde32 olan sigara kullanım oranı son on yılda yapılan kampanyalar ve sigaranın zararları konusunda bilinçlendirme çalışmaları sayesinde yüzde 9’luk bir düşüşle yüzde 21 oranına geriledi. Rakamlar sigaraya karşı açılan savaşta başarılı olunduğunu gösterse de Türkiye, yetişkinler arasında yüzde 21’lik kullanım oranıyla OECD ülkeleri sıralamasında hala alt sıralarda. OECD ülkeleri arasında yüzde 15'ten daha az bir oranla İsveç, İzlanda, Avustralya ve ABD günlük sigara içme düzeyi en düşük olan ülkeler sıralamasında önlerde yer alıyor.
Sigarayı bırakmak ve yenilenmek için geç değil!
7-13 Nisan Dünya Sağlık Haftası dolayısıyla Türkiye’deki sigara kullanım oranları masaya yatırıldı. Bayındır İçerenköy Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Firuz Çelikoğlu’nun istatistiki verilere dayandırdığı açıklamalarına göre Türkiye’de sigara kullanım oranı yüzde 21 ile OECD ülkeleri sıralamasında hala çok aşağılarda… Sağlıklı bir toplum ve refah bir ülke için uzmanlar sigarayı bırakmaya çağırıyor!
Sigaranın insan sağlığına en ciddi tehdidi KOAH
Bayındır İçerenköy Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Çelikoğlu’nun açıklamasına göre sigaranın insan sağlığında yarattığı birçok tehlikenin içinde, en büyüğü olarak KOAH hastalığı ön plana çıkıyor. Bir akciğer hastalığı olan KOAH amfizem ve kronik bronşiti kapsıyor.
KOAH’nın en sık görülen belirtisi, akciğere giren ve akciğerden çıkan havayı nefes darlığına neden olacak derecede kısıtlamasıdır. Sigaranın neden olduğu KOAH, çalışma yaşındaki toplum kesimini çalışamaz hale getirerek, ülkelerin ekonomisini de olumsuz etkiliyor. Bu nedenle gelişmiş toplumlar sigara içme oranını düşürmek için çok büyük mücadeleler veriyor.
Prof. Dr. Firuz Çelikoğlu KOAH’a karşı bireylerin ve ailelerin alması gereken önlemleri şöyle sıralıyor;
-Sigarayı Bırakın!
Bir sigara tüketimi nedenli hastalık olan KOAH’ın ilerlemesini durdurmak için tek önlem, sigarayı bırakmaktır. Diğer bütün tedaviler sadece hastalığın verdiği sıkıntıları geçici olarak azaltır.
20 yılda ortalama günde 1 paket sigara içen kişiler, 1 aya yakın bir zamandır öksürüyorlarsa (çoğunlukla bu sigara öksürüğü diye normal kabul edilir), balgam çıkartıyorlarsa ve her yıl kış aylarında sık tekrarlayan soğuk algınlıkları geçiriliyorsa, bu kişilerde KOAH başlıyor mu diye araştırılmalıdır. KOAH tetkikleri, basit bir "spirometri" tetkiki, düşük dansiteli akciğer bilgisayarlı tomografisi ve gerekirse "bronkoskopik teknikler, bronş lavajı sitolojisi” ile yapılmaktadır.
- Sigara Bağımlılığı Tedavisi
Sigara içmek, karmaşık ve birden çok etkenin söz konusu olduğu bir bağımlılık türüdür. Çeşitli sosyal ve klinik faktörler bazı tiryakiler için sigarayı bıraktırmayı daha da zorlaştırabilir.
Sigarayı bırakmakta isteksiz ya da başarısız olanlar geç kalmış sayılmaz
Sigara tiryakilerinin yalnızca yüzde 3-5’i yardımsız sigarayı bırakabilir. Klinik çalışmalar farmakolojik tıbbi tedavi metotlarının tütün bağımlılığının tedavisinde motivasyon desteği ile birlikte etkili olduğunu ve tekrar sigaraya başlamayı önlediğini göstermiştir. Özellikle kadınlarda, sigaranın bırakılmasına bağlı kilo alımını azaltmıştır.
Farmakolojik ve nikotin replasman metotları ile sigara bırakılması, depresyon ya da alkolizm öyküsü veya solunum-kalp-damar hastalıkları gibi eşlik eden sigaraya bağlı hastalıkları bulunan sigara tiryakilerinde, kadınlarda ve sigarayı bırakmakta isteksiz ya da başarısız olanlarda tütün bağımlılığının tedavisi için tek seçenektir.
Nikotin, eroin ve kokain kadar bağımlılık yapar
Sigara içmek sadece bir alışkanlık değildir, nikotin bağımlılığıdır. Nikotin, eroin ve kokain kadar bağımlılık yapan bir maddedir. Çok güçlü bir bağımlılık olan nikotin bağımlılığı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından da tıbbi bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.
Bağımlılığa yol açan mekanizma nasıl işliyor?
- Sigaradan bir nefes çekilmesini takiben 10 saniye içinde nikotin beyne ulaşır.
- Nikotin beyne ulaşır ulaşmaz keyif veren, konsantrasyonun ve hafıza yeteneklerinin artmasını sağlayan dopamin ve noradrenalin salımına yol açar.
-Bu keyif verici etkiler, kişiyi sigara içmeye devam etmeye yönlendirir. Böylece kısa sürede nikotine bağımlılık gelişebilir.
-Sürekli ve düzenli sigara içildiğinde, beyin nikotinin birçok etkisine tolerans geliştirir. Böylece beyin, normal fonksiyonlarını geliştirmek için, nikotine gereksinim duymaya başlar.
-Nikotin düzenli alınmadığı zaman ise, “Nikotin Yoksunluk Sıkıntısı” ile karşılaşılır. Bu nikotin yoksunluk sıkıntıları, ortaya çıkan etkilerin önüne geçilmesi ya da onların üstesinden gelinebilmesi için, kişiyi sigara içmeye zorlanır.
Sigarayı bırakmak için istemek yeterli mi?
-İstekli olmak; sigarayı bırakabilmek için önemli olmakla beraber, tek başına yetersiz kalmaktadır.
-Herhangi bir yardım almadan, kendi iradeleriyle sigarayı bırakmaya çalışanların sadece yüzde 2’sinin başarılı olabildiği kanıtlanmıştır.
-Sigara bağımlılığının gücü ve doğası, sigara bırakma denemelerinin çoğunu başarısız kılmaktadır.
-Tıbbi tedavi, beyindeki bağımlılık merkezlerini hedef almaktadır.-Nikotin replasman tedavisi, nikotin kesilmesinin neden olduğu psikolojik ve fiziksel yoksunluk sıkıntılarını düzeltir.
-Farmokolojik tedavi, dopaminin mezolimbik sistemdeki etkisini artırır. Korku- huzursuzluk – hiddet – anksiyete - konsantrasyon güçlüğü - depresyon ruh hali - rahatsızlık gibi durumları azaltır.
Sigarayı bırakırsanız, sağlığınız üzerindeki etkilerini anında hissedeceksiniz!
-Sigarayı bıraktıktan 20 dakika sonra;Kan basıncı ve kalp atışları düzelir.
-8 saat sonra; Kandaki nikotin ve karbon monoksit seviyesi yarıya düşer.
-24 saat sonra; Karbonmonoksit vücuttan tamamen atılır. Akciğerler, sigaranın neden olduğu mukusu (balgam) temizlemeye başlar. Kalp krizi riski düşmeye başlar.
-48 saat sonra; Vücuttaki nikotin tamamen temizlenir.
-72 saat sonra;Nefes almak kolaylaşır. Enerji seviyesi yükselir.
-2 ila 12 hafta sonra; Kan dolaşımı daha sağlıklı gerçekleşmeye başlar.
-3 ila 9 ay sonra;-Öksürük ve göğüsteki hırıltı azalır. Nefes alma sorunları iyileşir.
-1 yıl sonra; Kalp hastalığı riski, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yaklaşık yarısına iner.
-10 yıl sonra; Akciğer kanseri riski, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yaklaşık yarısına iner. Kalp krizi riski ise, hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye iner.
-15 yıl sonra;Felç geçirme ve kalp krizi riski, hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye gelir.
Sigarayı bırakmak, sağlıklı bir yaşam sürmek için atabileceğiniz en önemli adımdır. (İLKHA)