Bismillahirrahmanirrahim
Allah’a (cc) hamd, Hz.Rasulullah’a (sav) salat, onun aline, ashabına ve kıyamete kadar onların yollarında dinlerini yaşamaya çalışan İnzar Ailesine, soru soran kardeş ve bacılara, okuyuculara ve tüm müminlere selam olsun.
SORU-1 Ben Şafii Mezhebine mensubum. Benim borçlarım vardır. Var olan parama zekat düşer mi?
CEVAP-1 Bu konuda Şafii Mezhebinde üç görüş vardır. Borçlar, zekatın vücubunu engellemez; borcu olsa da elindeki malın-paranın zekatını verecek. En güçlü görüş de budur.
Borçlar, haccı engellediği gibi zekatı da engeller.
Zahiri malda (hayvan vb. fakirlerin gözüne ilişen) borçlar zekatı engellemez. Batini malda (para vb.) ise borçlar zekatı engeller. (Muğnil Muhtaç cilt-2 Sayfa-411)
SORU-2 Ben Hanifiyim, bazen sakal bırakır bazen keserim. Örneğin; ben öğrenciyim ve okul zamanında kesiyorum. Normal diğer zamanlarda ise bırakıyorum. Bunun bir mekruhiyet veya günahı var mıdır?
CEVAP-2 Sakalı, jilet ustura vb. ile kesmek Maliki ve Hanbelilere göre haram, Hanefilere göre tahrimen mekruh, Şafiilere göre ise mekruhtur.
Okul döneminde kesmeniz eğer bir zarurete binaen ise sakıncası yoktur. Okul döneminden sonra bırakmanız ise sünneti ihya niyeti ile olduktan sonra sünnettir.
Bazılarının mevsimlik gibi sakal bırakıp mazeretsiz olarak kesmesi, sakalın hürmetine ve Müslüman erkek imajına gölge düşürmesinden dolayı sakıncalıdır. Hatta Üstad Bediüzzaman , “Sakal kesmek haramdır” görüşünü “sakal bıraktıktan sonra kesmek haramdır” şeklinde açıklamaktadır. (İslam Fıkhı ve Delilleri cilt-1 Sayfa-308, İane El-Talibin cilt-2 Sayfa-340)
SORU-3 Bugünkü modeldeki sıfır km bir traktörün değerini para olarak birisine veriyorum. İki yıl sonra aynı modelin sıfırından bir traktör almasını istiyorum. Yani bugün verilen nakit paradır, iki yıl sonra istenilen ise traktördür. Bu faiz oluyor mu?
CEVAP-3 Bu şekildeki alış-veriş “selem” akdine girmektedir. Selem akdi: Peşin para vs. ile borca mal almaktır. İslam Dini, toplumun ihtiyacına binaen selem akdini caiz görmüştür.
Selem akdinin bazı şartları vardır, onların yerine getirilmesine özen gösterilmelidir. 1- Borca alınan mal karşılığında verilen para vb’nin alıcı ile satıcı birbirlerinden ayrılmadan teslim edilmeli, borca bırakılmamalıdır.
2- Borca alınan mal, hiçbir tartışma bırakmayacak şekilde özellikleri, teslimi, zamanı, yeri vb durumlar detaylıca belirtilmelidir. ( Muğnil Muhtac cilt-2 Sayfa-105)
SORU-4 Bir kimse yerde altın kaplama saat, yüzük, küpe, para vb bulsa bunu ne yapmalıdır? Çünkü bu tür şeyleri bulan şahıs “Bulduğum bu şey kimindir?” diye seslense, bir çok kişi buna sahip çıkmaya çalışacaktır. Eğer o eşyanın sahibi bulunmazsa bu durumda eşyayı bulan şahıs ne yapmalı?
CEVAP-4 Yerde bulunan kıymetli mal; Tüm özellikleri gözden geçirilir. Daha sonra bulduğu yerde ve civarda ilanda bulunur. Bu ilan bir seneye kadar devam eder şöyle ki;
Birinci hafta: Her gün sabah-akşam olmak üzere iki defa.
İkinci hafta her gün bir defa.
Üçüncü, dördüncü, beşinci, altıncı ve yedinci hafta haftada bir veya iki defa.
Daha sonra her ay bir-iki defa bir seneye kadar ilan yapacaktır.
Bir seneden sonra sahibi bulunmadıysa isterse emanet olarak yanında bekletir, isterse de mülkiyetine geçirip istediği şekilde kullanır. Tabi sahibi çıktığında malın kendisini, o mal yoksa bedelini sahibine verir.
Eşyayı bulan kişi, bu tanıtım zahmetinden kurtulmak istiyorsa bulduğu eşyayı, tanıtım görevini daha iyi yapabilen emin kuruluşlara verebilir. ( Bacuri cilt-1 Sayfa-54, Muğnil Muhtaç cilt-2 sayfa-412)
SORU-5 Nisap miktarı hesaplanırken borç olarak verilen paraya zekat düşer mi?
CEVAP-5 Evet nisap hesaplanırken borç olarak verilen paraya zekat düşer. Ancak borç olarak verilen malın zekatı, mal ele geçinceye kadar çıkarılmayabilir. Mal ele geçince çıkarılır. (İslam Fıkhı ve Delilleri Cilt-2 Sayfa-768-771)
SORU-6 Mezhebimizde (İ.Şafii) karşı cinse temasta abdest tazelemek gerekir. Bu durumda karşıdakinin (dokunulan) yaşı ne olmalıdır. Bunun belli bir sınırı var mıdır?
CEVAP-6 Şafiilerde dokunulan karşı cins, şehvet çağına yetişmiş ise hem dokunan hem de dokunulanın abdesti bozulur. Şehvet çağı örfe göredir. Bazı alimler şehvet yaşını yedi yaş olarak belirlemişlerdir. ( Muğnil Muhtac cilt-1 sayfa-35)
SORU-7 Dinimizde İskat’ın en kolay yolu nasıldır? Biz doğudan batıya geldik. Ve burada Şafii Mezhebine mensup ya da iyi bilen imamlar pek bulunmamaktadır. Bu bölgede iskatın hesabı ve uygulanışı konusunda sorunlar yaşamaktayız. Mezhebimizde buğday getir-götür de çok uğraştırıcı ve karmaşık olmaktadır. Buna karşılık bedel, para olarak alınıp verilebilir mi?
CEVAP-7 İskat; vefat eden şahsın yerine getirmediği yeminler, tutmadığı farz oruçlar ve kılmadığı farz mamazlar için verilen bir mali keffarettir. Dolayısıyla vefat eden şahsın kaza mamazı ve orucu yoksa ve yerine getirmediği-bozduğu yemin de yoksa iskat çıkarılmasına gerek yoktur. Ancak vefat eden şahıs vasiyet etmişse, bıraktığı maldan iskatı çıkartılıp vasiyeti yerine getirilir.
İskat çıkarılması şu şekilde olur;
a)Yerine getirmediği her yemin için on fakire verilmek üzere on fakirin her birisine yaklaşık 1 kg buğday veya bedeli, Hanefilerde ise yaklaşık 2 kg buğday veya bedeli çıkarılır.
b)Vefat eden şahıs, tutmadığı farz orucu varsa; 1-Velisi veya başkası onun yerine oruç tutar. En iyisi de budur. 2- Her gün için Şafiilerde 1 kg buğday veya bedeli, Hanefilerde 2 kg buğday veya bedeli verilir.
c)Vefat eden şahsın kılmadığı farz namazı varsa; Alimlerin çoğunluk görüşüne göre ne kaza edilir ne de yerine fidye verilir. Ancak diğer bir alim grubun görüşüne göre ise ; Kaza edilebilir. Bu konuda hadis de vardır. Daha az bir alim gruba göre ise her namaz için; Şafiilerde 1 kg buğday, Hanefilerde ise 2 kg buğday veya bedeli verilir. Şafiiler Hanefileri taklit ederek buğday yerine bedelini de verebilirler.
Oruç ve namaz için verilen fidye veya iskat, tek bir fakire de verilebilir. Yemin keffareti için verilen fidye veya iskat ise her yemin için en az on fakire verilmelidir. (Takribul Fıkhıl Şafii cilt-1 sayfa 55-56, İane El-Talibin cilt-2 sayfa 244, İslam Fıkhı ve Delilleri cilt-2 sayfa 134)
SORU-8 Bir iş yerinde işçi olarak çalışmaktayım. Patronumun kumar, içki vb. kötü alışkanlıkları vardır. Şu anda benim açımdan ibadetlerim ve diğer sosyal faaliyetlerim noktasında sıkıntım bulunmamaktadır. Patronumun bana karşı saygısı ve hürmeti de var. Yapmış olduğu bu kötü davranışlar hakkında 1-2 defa nasihatte bulunmaya çalıştımsa da faydalı olmadı. Ben etrafımdaki insanlara karşı patronumun bu kötü davranışlarından dolayı töhmet altında kalıyorum. Bu durumda böyle bir iş yerinde çalışmam uygun mudur? Ne yapmam gerekir? Şimdiden Allah razı olsun.
CEVAP-8 İçki ve içki içen ile ilgili ayet ve hadisler malumdur. Siz bulunduğunuz yerde, İslami ahlak ve ibadetlerinizi eda etmede özen gösterin. Çevrenizdekilere özellikle patronlarınıza islami ahlak ile muamele edip günahlardan tevbe etmelerine yardımcı ve vesile olabilirseniz sizin için büyük bir sevap ve mükafat vardır. Yok eğer bulunduğunuz ortamda çevrenizdekilere ve özellikle patronlarınıza bir faydanız dokunmuyor, aksine sizin İslami şahsiyet, ahlak ve ibadetleriniz zedelenip zarar görüyorsa o zaman daha uygun bir ortama geçmeniz en iyisidir. ( Kebair -87)
SORU-9 İslam Dinine göre vefat eden herhangi bir Müslüman kardeşimizin kaza namazlarını kılabilir miyiz? Kılabiliyorsak, kaynağını, şartlarını ve niyetini bildirseniz seviniriz.
CEVAP-9 Yedinci sorunun cevabında dile getirildiği gibi: Vefat eden şahsın kaza namazı varsa; Alimlerin çoğunluk görüşüne göre ne kaza edilir ne de fidye verilir. Ancak diğer bir alim grubun görüşüne göre ise kaza edilebilir. Bu konuda zayıf da olsa hadis vardır. Kaza yaparken : “Niyet ettim vefat eden filan şahsın kaza namazlarını kılmaya” şeklinde niyet getirilir. (İane El-Talibin cilt-2 sayfa-244, Fıkhussünne cilt-1 sayfa-386)
Hepinizi Yüce Allah’a emanet ediyorum, wesselam.
İnzar Dergisi