Tacikistan`da Başörtülü Olmak

Tacikistan bir Müslüman memleketidir. Ancak, diğer Müslüman devletler gibi modernleşme döneminde ne yazık ki kılık kıyafete müdahale etmektedir. Tacikistan, bir kaç yıl önce eğitim kurumlarında başörtü yasağı getirdi. Tacik yetkililerin getirdiği yasağa rağmen, Tacikistan’da başörtülü kadınların ve kız çocukların sayısı önemli oranda her sene artmaktadır.
Tacikistan’da İslam’ın yükselişi ülkenin kuzey ve güneyinde bulunan Duşanbe, Sogdi ve Hatlon bölgelerinde ve bu bölgelerin yanı sıra Tacikistan’ın başkentinin hemen yakınında bulunan bölgelerde çok belirgin bir şekilde devam etmektedir.

Bölgede son yıllarda belirgin bir şekilde büyüyen İslam’a yönelik artan ilgiden dolayı pek çok ebeveyn, çocuklarını İslami bir ruhla yetiştirmek için çaba göstermektedir. Din eğitimi almak daha çok talep edilir hale gelmiş ve dini bayramlar da devlet düzeyinde kutlanır hale gelmiştir.

TACİK MÜSLÜMAN KADINLARIN PROBLEMİ
Tacikistan’ın merkez Camisi, başkent Duşanbe’nin tam merkezinde yer almaktadır. Namaz saatlerinde merkez camisi her zaman kalabalık, ama göründüğü kadarıyla kadınların sayısı göze çarpacak kadar az. Ülkenin en yüksek İslam Konseyi bir kaç sene önce kadınların camilerde namaza katılımdan kaçınmaları gerektiğini önerdi. Camide kadınların görünümü Yüksek İslam Konseyine göre, alimler tarafından müstehcen ve istenmeyen olay olarak nitelendirilmektedir, denildi.
Ancak Yüksek İslam Konsey’in görüşlerine, Tacikistan İslam Enstitüsü kız öğrencileri katılmıyorlar. Ama yasak hakkında yorum yapmayı da reddediyorlar. Özellikle Müslüman kadınlar yasağa katılmadıkları halde, yetkili ilahiyatçıların görüşü hakkında yorum yapmaya cesaret bulamıyorlar ve böyle bir davranış Tacik kadınlara göre ayıp sayılıyor.

Tacikistan İslam Enstitüsünde 200’den fazla genç kız eğitim görmektedir. Çoğu genç kız isteyerek İslam eğitimi almak için enstitüye başvururken bazılar ise aileleri karşı olduğu halde İslam Enstitüsünü seçiyor. Ebeveynlerin, kız çocukların İslam eğitimi almalarına karşı çıkmalarının nedeni ise, başörtülü kadınların kamu alanlarında işe alınmamalarıdır.

TACİKİSTAN İSLAM ENSTİTÜSÜ
Tacikistan İslam Enstitü’nde kız öğrenciler ile erkek öğrenciler ayrı öğrenimi görüyorlar. Eğitim Binasındaki sınıflar gün boyunca kız ve erkek öğrencilerin birbirlerini son derece seyrek görebilecekleri şekilde düzenlenmiştir. Bu İslam Enstitüsünde, diğer eğitim kurumların aksine, öğrencilerin başörtüsü giyme yasağı yoktur. Bundan dolayıdır ki, İslam Enstitüsünde hiç bir zaman öğrenci eksiği olmuyor. Başka fakültelerde eğitim görmek isteyen başörtülü kız öğrenciler bile bu kurumu başörtü yasağı olmadığı için tercih ettiklerini dile getiriyorlar.

İslam Enstitüsünde en önemli ders olarak Kur’an ve Araçça derleri öne çıkıyor. Enstitü hocalarının görüşü şöyle açıklanıyor: “ İslam’ın kitabı Kur’an-ı Kerim`dir. Onu iyi bilmeden, diğer kitapları okumanın anlamı olmaz. Önce Kur’an, sonra Hadis, sonra Fıkıh.”

İslam Enstitü Öğretim görevlisi Salohiddin Mirzoyev şöyle diyor, “İslami geleneğe göre, bir kadını zorla evlendiremezsin, ona çalışmayı yasaklayamazsın, eğitim almayı da yasaklayamazsın. Kadınları “zorla evlendirmek, çalışmaya izin vermemek ve okutmamak”, bu yaklaşım, ulusal bir gelenek olabilir. Ancak, kesinlikle bir İslami yaklaşım değildir. Bu tür yasaklar - İslam kanunlarının bir ihlalidir.”

Ülkede ortalama aylık maaş 80 dolar olduğu halde, öğretim için senelik 500 Amerikan doları ücret alan İslam Enstitüsünde yine de öğrenci eksiği yok.

Tacikistan’da devletin getirdikleri bazı yasaklara rağmen din eğitimi almak Tacikler arasında prestij haline gelmiş bulunmakla birlikte giderek artış gösteriyor.

İslami Eğitim kurumunda yaş sorunu olmadan genç kızlar ve evli, çocuk sahibi kadınlar olarak yani lise mezunları ve hatta daha liseyi bile bitirmeyen 10-15 kız öğrenci beraber ders görmektedir.

BAŞÖRTÜLÜ ÖĞRENCİLERİN GELECEĞE BAKIŞI
Zarina Uranova, İslam tarihi öğretmeni olmak için gelecek için planları olduğunu söylüyor, ama çalışma arzusu sadece kocasının izni ile mümkün olduğunu vurguluyor. Uranova, “İslam’ın kadınlara çalışma hakkını veriyor olmasına rağmen, benim için bu, erkeklerin izni ile yapılması gerektiğini düşünüyorum. Kocanın sözü kanundur, nitekim onun iradesine boyun eğmem gerekir.” diye konuşuyor. Din eğitimi alan başörtülü kızlar, mezun olduktan sonra, öğretmen ve çevirmen olarak çalışabiliyorlar, ama genelde çoğu evlenip ev hanımı oluyorlar.

İslam Enstitüsü eğitim görevlisi Mülkiye Nasredinova, Enstitüde okuyan kız öğrencilerin dini normları çok iyi bildiklerinden ve mütevazi, bilgi sahibi olduklarından dolayı ülkelerinde çok değerli görüldüğünü söylüyor. Nasredinova, “Bizim öğrenciler mezun olur olmaz hemen hemen çoğu evleniyor. Hatta oğulları için dini eğitim almış mütevazi ve ahlak sahibi başörtülü gelin isteyen bazı anneler, bizim Enstitüye gelirler” diyor.

BAŞÖRTÜLÜ KADININ İŞ BULMASI
Başörtülü kızlar Tacikistan’da genellikle istihdam sorunu ile karşı karşıya. Eğitim kurumları ve genellikle kamu kurumları, dini eğitim alan mezunları başörtüsü nedeniyle işe almazlar. Bunun yerine başörtülülere bir seçenek sunuluyor; başörtüsünü çıkarmak veya geleneksel Tacik usulüne göre başörtüsü giymek. Geleneksel Tacik usulüne göre başörtü takarak işe girenler çok nadirdir. Ancak çok iyi iş teklifleri aldıkları halde başörtülü kızlar o teklifleri kabul etmezler. Bir başörtülü İslam Enstitü mezunu kız öğrenci, Tacikistan’da ortalama aylık maaşı 80 dolar iken, çevirmen olarak aylık 1200 dolar maaşla iş teklifi aldığını ve bu işe başlaması için başörtüyü çıkarması gerektiğini, ancak başörtüyü çıkarmaktansa köye gidip tarlada çalışırım diyerek rest çekiyor.

Tacikistan laik bir devlet. Dini kurumlar da devletin tekelinde. Göze çarpacak kadar hızlı büyüyen İslamlaşma hareketine karşı devlet, kendince tedbir alıyor. Büyüyen İslami uyanışın önüne geçmek istiyor. Camilere ve dini kurumlara imamları ve yetkilileri artık devlet tayin ediyor.