Antik kent olan Hasankeyf yaklaşık 12 bin yıllık tarihiyle birçok medeniyetin eserini barındırıyor. Osmanlı’daki ismi "Hısn-ı Keyfa" olan Hasankeyf, yapılacak Ilısu Barajla bir kısmı eserler yerinde korunurken bir kısım eser ise taşınıyor.
Batman’ın Hasankeyf ilçesinde 12 yıl önce Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından başlatılan Ilısu Barajı ve hidroelektrik santrali (HES) sebebiyle sular altında kalacak olan tarihi ilçede çalışmalar aralıksız sürüyor.
Zeynel Bey Türbesi, Artuklu Hamamı, İmam Abdullah Zaviyesi, Hasankeyf Kalesi Orta Kapısı ve Sultan Süleyman Külliye Minaresi taşındı. Er-Rızk Camii Minaresi ile Eyyubi (Kızlar) Camii ise taşınma çalışmaları devam ederken Sultan Süleyman Külliyesi giriş kapısı ile tarihi çeşmesi de yıl içinde taşınması hedefleniyor.
Ayrıca Hasankeyf’te bulunan ilim ve bilim insanlarının da türbeleri Kültürel Park Alanı’na taşacak. Mardinike Külliyesi, Yamaç Külliyesi, Sultan Süleyman Külliyesinin bazı eserler gibi tarihe ışık tutan ve taşınamayan eserler de yerinde korunacak.
Tarihi 900 yıl öncesine dayanan Salahiye Bahçelerindeki Artuklu Çeşmesi ile işlemeli taşlarında taşınması gerektiğini belirten Hasankeyf Kültür Derneği Başkanı Ahmet Akdeniz, Artuklu Çeşmesi'nin taşınması için girişimlerde bulunduklarını söyledi.
"Hasankeyf Salahiye bölgesi tarihte sayfiye yeriydi"
İLKHA muhabirine açıklamada buluna Akdeniz, "Şu anda bulunduğumuz yer Salahiye bölgesidir. Tarihte Eyyubiler, Artuklular ve diğer kavimlerin yaşadığı yerde gelip bu bahçelerde dinleniyorlardı. Bu bahçelerde hep tarihi yerler var. Saraylar, camiler, çeşmeler gibi birçok eser bulunuyordu. Ayakta kalan eserlerde mevcuttur. Bu bahçelerde her türlü sebze meyve yetişir. İncir, nar, üzüm, kaysı, erik, elma; domates, patlıcan, biber, salatalık gibi her türü meyve ve sebze bu bahçelerde yetişir. Son zamanlarda bu bahçelerin ekilmemesi bizleri üzüyor. Tüm aileler buraya gelip çalışırlardı. Hasankeyf Salahiye bölgesi tarihte sayfiye (yazlık) yeridir. Şelale suyu bu bahçelere doğru akardı. O su ile tüm bahçeleri suluyorlardı." dedi.
"Asıl amacımız Artuklu Çeşmesi’nin yeni Hasankeyf’e taşınmasıdır"
Tarihi eserlerin aslına uygun restore edilerek taşınmasını talep eden Akdeniz, "Bizim buradaki asıl amacımız Artuklu Çeşmesi’nin yeni Hasankeyf Kültürel Park Alanı’na taşınmasıdır. Hasankeyf Kültür Derneği olarak onun için gereken tüm yerlere dilekçeler verdik. Bu tarihi çeşmenin Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı’na mutlaka taşınmasını istiyoruz. Bu tarihi varlıkların bir an önce taşınması lazım. Çünkü tarihi yapıların taşları yerlerde tahrip oluyor zarar görüyor. Düşüyor düşürülüyor. Bunun önüne geçmek için tek çare bir an önce bu çeşmelerin, tarihi konakların, cami taşlarının yeni Hasankeyf’te aslına uygun restore edilerek taşınmasını istiyoruz." ifadelerini kullandı.
Salahiye Bahçeleri olarak adlandırılan mekân bir bütün olarak değerlendirildiğinde yaygın olarak bu bağlık alanda köşklerin ve köşk taklidi yapılaşmanın varlığı gözlemlenmektedir. Bu mimarinin ilk aşamasında eyvanlı, havuzlu, bir mekân düzenlenmesini bu yapılaşmanın ilk evresi olarak değerlendirmek mümkündür. Alanın fonksiyonel değişiminin türbe ve cami inşasıyla olduğu düşünülmektedir. Artuklu ile Eyyubi sultan ve vezirlerinin yazlık olarak kullandıkları alandır.
İLKHA