HABER MRK - Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TUİK) alınan verilere göre, Ülkemizde hanehalkı sayısı 19 milyon 842 bin 850, ortalama hane halkı büyüklüğü ise 3,7 olarak hesaplandı.
Ortalama hanehalkı büyüklüğü illere göre incelendiğinde, 2012 yılında ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il 7,9 kişi ile Şırnak’tır. Şırnak ilini 7,4 kişi ile Hakkâri, 6,6 ile Muş, 6,5 ile Siirt ve 6,4 ile Van illeri izledi. Ortalama hane halkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,8 kişi ile Çanakkale oldu. Çanakkale ilini 2,9 kişi ile Balıkesir ve Eskişehir, 3 kişi ile Burdur ve Muğla izledi.
Hane halklarının 2011 yılında yüzde 7,9’unu tek kişilik haneler, yüzde 7,8’ini tek ebeveynli haneler, yüzde 55,1’ini çocuklu çiftlerden oluşan haneler, yüzde 14,9’unu çocuksuz çiftlerden oluşan haneler ve yüzde 14,4’ünü üç kuşağı içeren geniş haneler oluşturdu.
Yaş gruplarına göre tek kişilik hane halkları incelendiğinde, tek başına yaşayan kişilerin yüzde 49,3’ünü 65 ve daha yukarı yaştaki kişiler oluşturdu. Tek başına yaşayan kadınların yüzde 58,5’ini 65 ve daha yukarı yaştaki kişiler oluştururken erkeklerde bu oran yüzde 32 oldu.
Ortalama ilk evlenme yaşı yıllar itibarıyla artış gösterdi
Evlenen çift sayısı 2012 yılında 603 bin 751 oldu. Erkeklerde ortalama ilk evlenme yaşı, 2001 yılında 25,5 iken 2012 yılında 26,7’ye yükseldi. Kadınlarda ise ortalama ilk evlenme yaşı, 2001 yılında 22,2 iken 2012 yılında 23,5’e yükseldi.
2011 yılında ilk evliliklerinde eşlerin yüzde 41’inin aile, akraba çevresinden, yüzde 39,6’sının komşu ve mahalle çevresinden, yüzde 7,4’ünün arkadaş çevresinden, yüzde 5,3’ünün iş çevresinden, yüzde 3,5’inin okul, dershane ve kurs çevresinden ve yüzde 0,1’inin ise internet aracılığıyla tanıştığı görüldü.
2011 yılında ilk evliliğinde hem resmi hem de dini nikâhla evlenenlerin oranı yüzde 93,7 iken sadece resmi nikâhla evlenenlerin oranı yüzde 3,3 ve sadece dini nikâhla evlenenlerin oranı yüzde 3’tür. Bölgelere göre nikâh türleri incelendiğinde, resmi nikâhı olmayıp sadece dini nikâhla evlenenlerin oranının en yüksek olduğu bölgenin Güneydoğu Anadolu Bölgesi (yüzde 8,3), en düşük olduğu bölgenin ise Batı Marmara Bölgesi (yüzde 0,9) olduğu görüldü.
Eşlerin sorumsuz ve ilgisiz davranması en önemli boşanma nedeni
Boşanan çift sayısı 2012 yılında 123 325'tir. Erkekler için eşlerinin ailelerine karşı saygısız davranması (yüzde 10), kadınlar için ise şiddet (yüzde 20,8) ikinci derecede önemli boşanma nedeni oldu.
Aile ile ilgili konularda genellikle kadınların söz sahibi olduğu görüldü
2011 yılında erkekler, ev seçimi (erkek yüzde 75,9; kadın yüzde 73,4) ile tatil ve eğlence konularında (erkek yüzde 79,8; kadın yüzde 75,8) karar almada kadınlara göre biraz daha söz sahibi iken kadınlar, ev düzeni (erkek yüzde 47,4; kadın yüzde 89,1), çocuklarla ilgili konular (erkek yüzde 69,4; kadın yüzde 85,6), alışveriş (erkek yüzde 70; kadın yüzde 82), akrabalarla ilişkiler (erkek yüzde 77; kadın yüzde 83) ve komşularla ilişkiler (erkek yüzde 71,1; kadın yüzde 85,5) konularında erkeklere göre fazla söz sahibi. Çocukların aile kararlarına katılımı ve etkisi, ailedeki yaşlılara kıyasla oldukça yüksek.
Hanedeki ev işleri, genellikle anne ve kız çocukları tarafından yapılıyor
2011 yılında hanedeki ev işlerinin (yemek, ütü, çamaşır, bulaşık, basit dikiş, akşam çay servisi, sofranın kurulup kaldırılması, evin temizliği ve günlük alışveriş) yüzde 88-95 arasında değişen oranlarda anne/kadınlar tarafından yapıldığı görülüyor. Bu işlerin yerine getirilmesinde yüzde 11-19 oranında kız çocuklarının katkısı da görüldü. Aylık faturaların ödenmesi, küçük bakım onarım ve tamir işlerinin ise büyük oranda baba/erkeklerin üstlendiği, erkek çocukların ise ev işlerine oldukça az katkıda bulundukları görülüyor.
Tek kişilik hanehalklarının yüzde 10,5’i, tek ebeveynli ve en az bir çocuğu olan hanehalklarının yüzde 34,1'i yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Bağımlı çocuğu olan hanelerin yoksulluk oranı, bağımlı çocuğu olmayan hanelerin yoksulluk oranının yaklaşık 3,3 kat fazlasıdır. 65 ve daha yukarı yaşta olup tek başına yaşayan kişilerin yoksulluk oranı ise yüzde 14,9 olarak hesaplandı.
Hanehalkı gelirinin 2012 yılında, hanehalkı ihtiyaçlarını “Çok zor” karşıladığını belirten hanehalkı oranı yüzde 12,1, “Zor” karşıladığını belirtenler yüzde 31,9 ve “Orta” düzeyde karşıladığını belirtenlerin oranı ise yüzde 40,1 oldu. Diğer taraftan, hanehalkı gelirinin hanehalkı ihtiyaçlarını “Kolay” karşıladığını belirten hanehalklarının oranı yüzde 14,3, “Çok kolay” karşıladığını belirtenlerin oranı ise yüzde 1,7 oldu. .
Hanehalkı büyüklüğü 1-2 kişi olan hanelerin yüzde 39,3’ü, hanehalkı büyüklüğü 7 ve daha fazla kişi olan hanelerin ise yüzde 59,9’u hanehalkı geliri ile ihtiyaçlarını “Çok zor” veya “zor” karşıladığını belirtiyor. Hanehalkı büyüklüğü 3-4 kişi olan hanelerin yüzde 41,9’u, hanehalkı büyüklüğü 5-6 kişi olan hanelerin ise yüzde 52’si hanehalkı geliri ile ihtiyaçlarını “Çok zor” veya “Zor” karşıladığını belirtiyor.
Hanehalkları en fazla gıdaya harcama yapıyor
2011 yılında tüketim amacına göre hanehalkı nihai harcamaları en fazla yüzde 26,7 ile gıda, alkollü/alkolsüz içki, sigara ve tütüne, en az yüzde 1,2 ile eğitim hizmetlerine yapılıyor. Yüzde 19,5 oranında ulaşım ve iletişime, yüzde 18,8 oranında ise barınma ve kiralamaya harcama yapılıyor.
Hanelerin yüzde 93,2’sinde cep telefonu bulunuyor
2012 yılında hanelerin yüzde 93,2’sinde cep telefonu bulunurken bu oran, kent ve kırda sırası ile yüzde 95,1 ve yüzde 88,5 oldu. Hanelerde masaüstü bilgisayar bulunma oranı yüzde 31,8, taşınabilir bilgisayar bulunma oranı ise yüzde 27,1 oldu.
Hanelerde internete erişim imkanı oranı yüzde 47,2
Hanelerde internete erişim oranı 2012 yılında, yüzde 47,2’dir. Bölgelere göre internete erişim imkânı oranlarına bakıldığında, yüzde 60,6 ile en yüksek orana Ege Bölgesi sahip iken yüzde 21,5 ile en düşük orana Güneydoğu Anadolu Bölgesi sahip.
Hanehalkı üyelerinin akşam yemeklerinde sık sık bir araya gelme oranı 2011 yılında yüzde 80,8, ara sıra bir araya gelme oranı yüzde 16,9, hiç bira raya gelmeme oranı yüzde 2,4 oldu. Hanehalkı üyelerinin sabah kahvaltısında sık sık bir araya gelme oranı yüzde 64,6, ara sıra bir araya gelme oranı yüzde 28,8, hiç bir araya gelmeme oranı yüzde 6,5 oldu. Hanehalkı üyelerinin hafta sonlarında sık sık bir araya gelme oranı ise yüzde 79,3 olarak hesaplandı.
Hanedeki yaşlıların yüzde 30,9’u çocukları ile yaşamaktan mutlu
Hanedeki yaşlıların yüzde 22,7’si çocukları ile birbirlerine destek oldukları için, yüzde 13,7’si ise gelenek ve görenekler gerektirdiği için çocukları ile birlikte yaşıyor. 2012 yılında evli kişilerin yüzde 63,9’u mutlu iken, evli olmayanlarda bu oran yüzde 52,9 oldu.
Bireyleri en çok aileleri ile sağlıklı olmaları mutlu ediyor
Bireyleri en çok ailelerinin mutlu ettiğini ifade edenlerin oranı, 2012 yılında yüzde 69,6’dır. Bireyleri en çok çocuklarının mutlu ettiğini ifade edenlerin oranı yüzde 13,9, eşlerinin mutlu ettiğini ifade edenlerin oranı ise yüzde 7. (M. Salih Keskin – İLKHA)