Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ), kaybolmaya yüz tutan çömlekçilik mesleğinin yaşatılması amacıyla başlatılan proje kapsamında öğrencilere geleneksel yöntemlerle çanak, çömlek ve testi yapımını öğretiyor.
Bardakçı Mahallesi’ndeki atölyeyi ziyaret eden Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Murat Zorluoğlu, atölyede incelemelerde bulunarak, kilden çömlek yaptı.
Atölye ziyaretinde Van Valisi Murat Zorluoğlu’na Van YYÜ Rektörü Prof. Dr. Peyami Battal, Tuşba Kaymakamı Meral Uçar, Tuşba Belediye Başkanı Doç. Dr. Fevzi Özgökçe ve kurum amirleri eşlik etti.
Ziyaret sonrası gazetecilere konuşan Van YYÜ Rektörü Prof. Dr. Peyami Battal, Bardakçı’nın çanak, çömlek yapımından dolayı çok ön plana çıktığı için ismini kilden yapılan bardaktan aldığını anımsattı.
Plastik kullanımının sağlıklı olmaması, çömleğin ise sağlıklı olmasından dolayı toplumun eski kültüre geri döneceğini ifade eden Rektör Battal, “Bardakçı köyümüzdeki ustalarımız geçmişte buraya çok önemli değerler katmış. Yörenin ihtiyaçlarına göre değişik eşyalar geliştirmişler. Bu köyümüz bu özelliğini çok yakın tarihe kadar devam ettiriyordu. Ancak son dönemde sağlıklı olmayan plastik kullanımını ailelerimiz de çok etkin bir şekilde kullanımıyla birlikte çanak, çömlekler toplumda soyutlanmaya başladı. Son dönemlerde bilimin de ortaya koyduğu geçmişe ait olan çanak, çömleğin kullanımı sağlıklı olması nedeniyle insanlar tekrar eski kültüre doğru geri dönüyor.” dedi.
Van YYÜ olarak çanak çömlek imalatına destek verdiklerini dile getiren Rektör Battal, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Arkeoloji Bölümü'nden Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu ve köydeki tek seramik ustası olan Osman Eşme ile birlikte bir proje geliştirildi. Bu proje biraz daha canlandırıldı. İnşallah üniversite olarak da üzerinde duracağız. Üniversite olarak buna tam destek veriyoruz. Ancak bunu turizme de kazandırmak istiyoruz.”
“Sağlıklı bir yaşam için çanak çömlek günlerine geri dönüyoruz”
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkan Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu da seramik üretiminin bütün aşamalarına ait işlemlerin uygulamalı olarak yapıldığını anımsattı.
Çavuşoğlu, “köyde yapılan atölyede öğrenciler, teknolojik gelişmelerden ötürü kaybolmaya yüz tutmuş bu geleneğin yaşamasına katkıda bulunmaya çalışmaktadırlar. Beş bin yıllık geleneğin yeniden canlandırılmasına yönelik bir çalışmadır. Osmanlı döneminden beri seramik üretiminin devam ettiği bilinen Van'ın Tuşba ilçesine bağlı Bardakçı Köyü'nde yürütülmektedir. Proje, bu mesleği aile büyüklerinden öğrenmiş olan ve köydeki tek seramik ustası olan Osman Eşme'ye ait seramik atölyesinde ve onun gözetiminde gerçekleştirilmiştir. Bardakçı Köyü 1980 yılına kadar bünyesinde 17 seramik atölyesi bulundurmuştur. Maalesef bu yıllarda yeni gelişen plastik kapların günlük hayata girmesi seramiklerin günlük yaşamdan yavaş yavaş çıkılmasına neden olmuştur. Dolayısıyla Bardakçı Köyü'ndeki seramik atölyeleri kısa sürede kapanmıştır. Ancak insan sağlığına faydası olan çanak çömleğin yerini günümüzde insan sağlığına zararları tartışılan plastiğe bırakması bizi bu projenin yapılmasına teşvik etmiştir. Bu vesileyle seramik atölyelerinin yeniden canlandırmak istemekteyiz.” diye konuştu.
Öğrencilerin gönüllü olarak çanak- çömlek yaptığını ifade eden Çavuşoğlu, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Gönüllü olarak projede yer alan öğrenciler, 2017'de eğitim alarak 2018 yılında da seramik sanatım felsefi, antropolojik ve arkeolojik açıdan tanımışlardır. Atölyede seramik ustasının rehberliğinde kil ile tanışan öğrenciler, bilgilerini uygulamaya geçirerek sanatsal yaratıcılıklarını keşfetmişlerdir. Yoğun beden emeğinin yanında üretici düşüncelerini de katan öğrenciler, kili yoğurup, biçimlendirip pişirerek seramik sanatının keyfini çıkarmışlardır. Amatör ve çekingen adımlarla başlayan küçük seramik üretimleri gittikçe profesyonelleşerek özgüveni yüksek sanatsal ve işlevsel tasarımlara dönüşmüştür. Bu aşamadan sonra elde edilen eserlerin yeniden insan hayatına girmesini hedefliyoruz. Eskiden günlük hayatın parçasını oluşturun, küpler, bardaklar, tabaklar, testiler, yayık kapları vs. çanak çömlekler; yoğurt, turşu, bal, yağ, peynir, baharat ve benzeri malzemenin kullanımını artırmak istiyoruz. Sağlık aşısından da daha faydalı olan çanak çömlekler sayesinde unutulmuş ve özlenen eski damak tatlarına insanımızın yeniden kavuşması istiyoruz. Van Bardakçı Köyü Seramik Atölyesi Uygulama Projesi'nde üretilen seramik kapların 2018 yılının Ekim ayı içinde, Van merkezde bulunan halka açık bir yerde sergisini yapmayı planlıyoruz. Bu sergide üretilen seramiklerin sanatsal özellikleri gösterilirken bir yandan da işlevleri uygulamalı olarak gösterilecektir. Bir amacımızda bu atölyede 'yapılan tüm çalışmaları bir kitap ile halkımıza sunmaktır.”
İLKHA