Kürt kültürünün en eski sözlü edebiyatı olan Dengbêjlik geleneği, yüzyıllardır özellikle Serhat Bölgesi diye anılan Ağrı, Van, Kars, Erzurum, Muş gibi illerde sürdürülüyor. Kürtlerin acı ve zulüm dolu tarihini yanık sesleriyle kendine has bir üslupla anlatan Dengbêjler, Kürt sözlü edebiyatını da yok olmaktan kurtarıyor.
Ağrı'da, Dengbêjlerin piri olarak bilinen Evdalê Zeynıkê adıyla açılan kültür ve sanat derneğinde (Komelaya Evdalê Zeynıkê) bir araya gelen Dengbej ustaları çeşitli programlan düzenliyor.
Dengbêlik kültürünün zengin olduğuna dikkat çeken Evdalê Zeynıkê Kültür ve Sanat Derneği Başkanı Fehmi Atmaca, geçmişe nazaran önemini yitirmiş bu geleneği yeniden canlandırmaya çalıştıklarını belirtiyor.
Atmaca, “İçerik olarak zengin olan bu kültürü sürdürmeyi amaçlıyoruz. Dengbêjlik, bizim için önemli. Bu kadar zengin olmasına rağmen ciddi manada ilerleyememiştir. Bunun mesulü olarak devleti görmekteyiz. 90 yıldır bu kültürü yasaklamıştı. Bu kültürün ilerleyişine ve gelişimine müsaade etmemişti. Devlet, asimilasyona tabi tuttuğu bu kültürün günahı altından kalkmalıdır. Devlet yetkilileri bu işin kalkınmasında destek olmalılar. Bu bölgeden doğmuş Dengbêjlik, feryat, gözyaşı, acı üzerine meydana gelmiştir. Dengbêjlik, çeşitli zamanlar ve kültürler içinde değişime uğrayarak günümüze kadar gelmiştir.” diyerek bu geleneğin sündürülmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
“Dengbêjlik yapanın ruhu gençleşiyor”
Kalenderli Dengbêj Selahattin amca, Dengbêjliğin bir aşk olduğuna vurgu yaparak şöyle ifade ediyor kendini: "Dengbêjlik biz Kürtlerin kültürüdür. Kürtler için bir aşktır. Benim gençliğimde bestelediğim ‘kılamlar’ vardı. Seslendirdiğimde beni dinleyen topluluk ağlıyordu. 'Artık yeter, yüreğimizi dağladın' deyip söylememe izin vermiyorlardı. Dengbêjlik yapan ruhen gençleşiyor, kolay kolay ihtiyarlık hissetmez. Ben 71 yaşındayım, kılam söylemeye başladığımda gençler gibi hala heyecanlanıyorum. O yüzden Dengbêjlik çok güzel bir şeydir. Biz Kürtlerin Divanıdır.”
Özcan Kızılkurt adlı genç Dengbêj ise, küçük yaşlarda Dengbêjliğe başladığını söylüyor. Kızılkurt, Dengbêjliğin kendisi için bir yaşam tarzı olduğunu söylüyor.
45 yaşındaki Cesim Eyitemiş ise 20 yıldan fazladır Dengbej topluluklarına katıldığını ve bu kültürü yaşatmaya çalıştıklarını ifade ediyor.
İLKHA